Praca.pl Poradniki Rynek pracy
Waloryzacja – co to? Jak obliczyć?

Waloryzacja – co to? Jak obliczyć?

 
Waloryzacja – co to? Jak obliczyć?

 

Waloryzacja to zasada prawna, która zakłada, że w przypadku zmiany siły nabywczej pieniądza wierzyciel otrzyma równowartość ekonomiczną wierzytelności z chwili jej powstania. Mechanizm ten ma więc na celu obliczenie wcześniej przyznanego świadczenia w taki sposób, by jego wysokość odpowiadała zmieniającej się sytuacji gospodarczej. Na czym konkretnie polega waloryzacja i kiedy ma zastosowanie? Jakiej waloryzacji podlegają renty i emerytury?

 

Spis treści

Waloryzacja – co to?

 

Waloryzacja emerytur, waloryzacja wynagrodzeń czy waloryzacja świadczenia rehabilitacyjnego – każdy z nas niejednokrotnie spotkał się z pojęciem waloryzacji, być może nie do końca zdając sobie sprawę z jego znaczenia. Czym tak naprawdę jest waloryzacja i jaki jest jej cel? 

 

Waloryzacja jest przeliczeniem wysokości świadczenia w zależności od tego, jak zmienia się wartość pieniądza w danym czasie. Zakłada ona, że w razie zmiany siły nabywczej pieniądza wierzyciel otrzyma równowartość ekonomiczną wierzytelności z chwili, w której ta powstała. 

 

Warto jednak mieć na uwadze fakt, że po dokonaniu waloryzacji owa równowartość może być również niższa – w sytuacji, gdy będzie miała miejsce zmiana siły nabywczej pieniądza, wierzyciel otrzyma odpowiednio niższą lub wyższą sumę pieniędzy. 

 

Pamiętaj! 

 

Waloryzacji podlegają zarówno świadczenia, jak i zobowiązania. 

 

Waloryzacja – rodzaje

 

Waloryzacja może odbyć się na mocy orzeczenia sądu (waloryzacja sądowa), powstać z mocy ustawy (waloryzacja ustawowa) lub na mocy klasycznej umowy (waloryzacja umowna). Może mieć ona charakter waloryzacji cenowej, płacowej lub mieszanej. Na czym polegają wymienione rodzaje?

 

  • waloryzacja cenowa

 

Świadczenia waloryzowane są według wskaźnika wzrostu cen.

 

  • waloryzacja płacowa

 

Świadczenia waloryzowane są według wzrostu minimalnej lub średniej płacy (w ten sposób odbywa się na przykład waloryzacja ZUS czy waloryzacja pensji).

 

  • waloryzacja mieszana

 

Waloryzacja przeprowadzana jest w oparciu o powyższe kryteria łącznie.

 

Waloryzacja – na czym polega?

 

Zjawisko waloryzacji polega na pomnożeniu zarówno kwoty świadczenia, jak i podstawy wymiaru takiego świadczenia w wysokości przypadającej na ostatni dzień lutego roku kalendarzowego, w którym będzie przeprowadzana waloryzacja. Mechanizm waloryzacji ma zastosowanie w przypadku różnego rodzaju świadczeń. Jednak tematem, który systematycznie wraca na tapet każdego roku jest waloryzacja świadczeń – waloryzacja emerytur, rent czy waloryzacja składek emerytalnych. Pozostaje więc pytanie – jak przebiega naliczanie emerytury? Na czym polega owa waloryzacja? 

 

Jej zadaniem jest zachowanie realnej wartości wypłacanych świadczeń, a zwiększenie ich nominalnej wartości ma być odpowiedzią na wzrost cen usług i towarów. Wszystko to sprowadza się więc do jednego – podwyżki emerytur.

 

Chodzi o to, by zachować siłę nabywczą pieniądza otrzymywanego przez świadczeniobiorców. Załóżmy, że emeryci i renciści każdego roku dostają tę samą kwotę świadczenia na swoje konto. Początkowo mogą kupić za nią leki, żywność i opłacić mieszkania. Jednak, gdy nagle zmienia się sytuacja ekonomiczno-gospodarcza, drożeją leki, opłaty za mieszkanie, wypłacane świadczenie nie jest już w stanie zaspokoić podstawowych potrzeb poszczególnych ludzi. 

 

Co należy więc wiedzieć w kwestii zagadnień takich jak waloryzacji emerytur 2022 czy waloryzacji emerytur 2023? Przede wszystkim należy pamiętać, że emerytury i renty podlegają corocznej waloryzacji, która ma miejsce pierwszego dnia marca. 

 

Pamiętaj! 

 

Zgodnie z przepisami wszystkie emerytury i renty podlegają corocznej waloryzacji, której wysokość jest ściśle uzależniona od poziomu inflacji oraz realnego wzrostu płac. 

 

Zgodnie z przyjętą przez rząd nowelizacją ustawy rent i emerytur waloryzacja emerytur 2023 ma wynieść 13,8 proc. Niemniej eksperci przewidują, że poziom ten będzie jeszcze wyższy. Zaś minimalna kwota podwyżki wyniesie 250 zł brutto. W praktyce oznacza to, że: 

 

  • minimalna emerytura i renta wzrosną z 1338,44 zł do 1588,44 zł brutto,

  • najniższa renta wzrośnie z 1003,83 zł do 1191,33 zł brutto,

  • świadczenie przedemerytalne wzrośnie z 1350,70 zł do 1600,70 zł brutto.

 

Pamiętaj! 

 

W 2023 roku seniorzy mogą liczyć na świadczenia wyższe co najmniej o 250 zł, a najniższa emerytura wyniesie wówczas 1588,44 zł. Co więcej – będzie to rekordowa waloryzacja emerytur

 

Waloryzacja – zastosowanie

 

Waloryzacja emerytur, o której mówi się najgłośniej, to jedynie wstęp do całej palety świadczeń podlegających przeliczeniu wysokości danego świadczenia w zależności od zmiennej wartości pieniądza. Tak jak zostało wspomniane wcześniej, mechanizm waloryzacji obejmuje wszelkiego rodzaju świadczenia pieniężne, które dotyczą zarówno strefy obrotu gospodarczego, strefy społecznej, ekonomicznej, gospodarczej czy usług konsultingowych. Co więcej, waloryzacji podlegają także umowy między przedsiębiorcami, umowy prywatne czy nawet te zawarte pomiędzy firmą a klientem. Warunkiem jest jedynie zawarcie odpowiedniego zapisu w umowie dotyczącego zasadności waloryzacji. 

 

Pamiętaj! 

 

Waloryzacji mogą podlegać między innymi umowy najmu, pożyczek czy wynagrodzenia, pod warunkiem, że zostało to zapisane w danej umowie. Często stosowaną praktyką jest na przykład waloryzowanie umowy o wskaźnik inflacji. 

 

Reasumując, waloryzacji mogą podlegać między innymi takie świadczenia jak: 

 

  • społeczne (waloryzacja emerytury, renty, zasiłków),

  • gospodarcze (waloryzacja umów i kontraktów),

  • obrotu gospodarczego (waloryzacja ceny najmu mieszkania, czynszu), 

  • finansowe (waloryzacja wynagrodzenia). 

 

W tym miejscu warto również wspomnieć o tym, w jaki sposób może być stosowana waloryzacja. Według Encyklopedii Zarządzania może to odbyć się automatycznie, okresowo lub półautomatycznie. 

 

Waloryzacja automatyczna ma miejsce wówczas, gdy wymusza ją upływ czasu lub w grę wchodzą chociażby takie okoliczności, jak zmiana płac. Przykładem może być chociażby waloryzacja emerytury o prognozowany na dany rok wskaźnik inflacji zwiększony o co najmniej 20 proc. realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku kalendarzowym. Okresowe stosowanie waloryzacji jest zasadne w sytuacji, gdy konkretny organ dokonuje jej, kierując się aktualnymi warunkami. Natomiast wówczas, gdy występują konieczne okoliczności do wprowadzenia waloryzacji, możemy mówić o mechanizmie półautomatycznym

 

Waloryzacja – bariery 

 

Może się wydawać, że waloryzacja będąca mechanizmem mającym na celu zrekompensowanie spadku realnej wartości takiego świadczenia wierzycielowi czy osobie uprawnionej do pobierania świadczenia nie ma żadnych ograniczeń. Tymczasem mechanizm ten może spotkać na swojej drodze pewne bariery uniemożliwiające zwiększenie wartości pieniężnej. Jednym z takich ograniczeń będzie chociażby konieczność zmiany wartości pieniądza i jego siły nabywczej w czasie. W praktyce oznacza to, że jeśli ekonomiczna wartość świadczenia pieniężnego pozostaje na stałym i niezmienionym poziomie, waloryzacja nie znajduje uzasadnienia. Kolejnym ograniczeniem będzie upływ czasu – waloryzacja dotyczy wyłącznie przypadków, gdy pomiędzy powstaniem a wygaśnięciem wierzytelności mija pewien czas. Przykładowo – tutaj zasadna będzie chociażby waloryzacja ceny najmu mieszkania na początku każdego roku kalendarzowego czy w momencie rozpoczęcia kolejnego roku obowiązywania umowy. 

 

Wysokość waloryzacji – obliczenie 

 

Dla wielu ludzi szczególne znaczenie ma waloryzacja rent i emerytur. W jaki sposób się odbywa? Zasady jej obliczania znajdują się w Ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (z późniejszymi zmianami), która w aktualnej wersji obowiązuje do 23 lutego 2023 roku. 

 

Art. 88. 1. 1. Emerytury i renty podlegają corocznie waloryzacji od dnia 1 marca. 

2. Waloryzacja polega na pomnożeniu kwoty świadczenia i podstawy jego wymiaru przez wskaźnik waloryzacji. W wyniku przeprowadzonej waloryzacji kwota świadczenia nie może ulec obniżeniu.

 

Art. 89 1. Wskaźnik waloryzacji to średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych w poprzednim roku kalendarzowym zwiększony o co najmniej 20% realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku kalendarzowym. 

2. Wskaźnikiem cen towarów i usług konsumpcyjnych, o którym mowa w ust. 1, jest średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych dla gospodarstw domowych emerytów i rencistów albo średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem, jeżeli jest on wyższy od wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych dla gospodarstw domowych emerytów i rencistów.

 

Pamiętaj! 

 

Zgodnie z przyjętą nowelizacją ustawy emerytury i renty w 2023 roku będą podlegać waloryzacji kwotowo-procentowej z gwarantowaną minimalną kwotą podwyżki w wysokości 250 zł brutto, co daje 227,50 zł na rękę. 

 

Reasumując – wskaźnik waloryzacji jest procentem, o który w danym roku powiększone zostaną renty i emerytury. Do jego obliczaniu bierze się pod uwagę dwa wskaźniki z roku poprzedzającego waloryzację. 

 

W 2023 roku pod uwagę będą brane wartości z 2022 roku takie jak: 

 

  • tzw. inflacja emerycka – średnioroczny wzrost cen towarów i usług konsumpcyjnych dla gospodarstw domowych emerytów i rencistów,

  • wzrost przeciętnego wynagrodzenia w roku poprzedzającym waloryzację – do obliczenia wskaźnika waloryzacji brane jest co najmniej 20 proc. tej wielkości.

 

Według opinii ekspertów waloryzacja w 2023 roku może wynieść minimum 15 proc. Ostateczne dane zostaną podane do informacji po 1 stycznia 2023 roku, kiedy GUS ogłosi wysokość inflacji w 2022 roku. Według zapowiedzi będzie to rekordowa waloryzacja emerytur i świadczeń od 1999 roku.

Więcej artykułów "Rynek pracy"

Polecane oferty

  • Asystent / Stażysta w dziale kadr i płac

    Fresenius   Poznań    praca stacjonarna
    praktykant/stażysta / asystent  umowa zlecenie
    15 godz.
    Zadania, jakie Ci proponujemy: przygotowanie korespondencji wychodzącej odbieranie poczty przychodzącej skanowanie dokumentów wpinanie dokumentów do teczek osobowych przygotowanie dokumentów do archiwizacji inne administracyjne zadania w dziale kadr i płac W zamian oczekujemy: studenta /...
  • Przedstawiciel Regionalny

    Vetlab Sp. z o.o.   Katowice    praca mobilna
    specjalista (mid)  umowa o pracę  pełny etat  rekrutacja online  aplikuj szybko  aplikuj bez CV
    15 godz.
    Obszar pracy obejmuje województwa: śląskie i małopolskie. Twoje zadania: Budowanie i utrzymywanie długotrwałych relacji z klientami; Prezentowanie innowacyjnych rozwiązań i produktów medycznych, przeprowadzanie szkoleń produktowych dla personelu medycznego. Realizacja celów...
  • Specjalista ds. Sprzedaży Produktów Medycznych

    Vetlab Sp. z o.o.   Katowice    praca mobilna
    specjalista (mid)  umowa o pracę  pełny etat  rekrutacja online  aplikuj szybko  aplikuj bez CV
    15 godz.
    Obszar pracy obejmuje województwa: śląskie i małopolskie Obowiązki: Budowa i pielęgnacja relacji z klientami; Demonstracja oraz szkolenie z zakresu produktów medycznych; Realizacja założonych celów sprzedażowych; Analiza rynku i identyfikacja nowych szans rynkowych; Reprezentowanie firmy...
  • Market Interfaces Solution Architect

    Aon   Kraków    praca zdalna
    starszy specjalista (senior) / ekspert  umowa o pracę  pełny etat
    16 godz.
    Aon is in the business of better decisions At Aon, we shape decisions for the better to protect and enrich the lives of people around the world. As an organization, we are united through trust as one inclusive, diverse team, and we are passionate about helping our colleagues and clients succeed....
  • Pielęgniarka / Pielęgniarz

    Fresenius   Myślenice    praca stacjonarna
    specjalista (mid)  umowa o pracę / zlecenie / kontrakt B2B  aplikuj szybko  aplikuj bez CV
    16 godz.
    Opis stanowiska: prowadzenie zabiegów hemodializy, opieka pielęgniarska nad pacjentami hemodializowanymi oraz dializowanymi otrzewnowo, prowadzenie elektronicznej dokumentacji medycznej​​​. Oczekujemy: aktualnego prawa wykonywania zawodu pielęgniarka/ pielęgniarz, zaangażowania i chęci rozwoju.​
  • Pielęgniarka / Pielęgniarz

    Fresenius   Oświęcim    praca stacjonarna
    specjalista (mid)  umowa o pracę / zlecenie / kontrakt B2B  aplikuj szybko  aplikuj bez CV
    16 godz.
    Opis stanowiska: prowadzenie zabiegów hemodializy, opieka pielęgniarska nad pacjentami hemodializowanymi oraz dializowanymi otrzewnowo, prowadzenie elektronicznej dokumentacji medycznej​​​. Oczekujemy: aktualnego prawa wykonywania zawodu pielęgniarka/ pielęgniarz, zaangażowania i chęci rozwoju.​

Najnowsze artykuły

Wigilia firmowa, prezenty świąteczne – jak wliczyć je do kosztów uzyskania przychodu?

Wigilia firmowa, prezenty świąteczne – jak wliczyć je do kosztów uzyskania przychodu?

Organizując świąteczne spotkanie w biurze i rozdając upominki dla pracowników czy klientów, przedsiębiorcy muszą mieć świadomość, że każda darowizna może wywoływać skutki podatkowe. Czy prezent na święta Bożego Narodzenia podlega opodatkowaniu? Jak zaksięgować świąteczne wydatki firmy? Wyjaśniamy, kiedy wydatek może stanowić koszt uzyskania przychodu.

„Trzynastka” – dodatkowe wynagrodzenie roczne, komu przysługuje, jak obliczać

„Trzynastka” – dodatkowe wynagrodzenie roczne, komu przysługuje, jak obliczać

Na koniec roku niektórzy otrzymają dodatkowe wynagrodzenie roczne – tzw. trzynastkę. Nie ma ona charakteru powszechnego, zgodnie z przepisami przewidziana jest dla określonej grupy zawodów. Co więcej, trzynastkę łatwo stracić np. przez nieusprawiedliwioną nieobecność w pracy. Wyjaśniamy, kto i kiedy otrzyma dodatkowe wynagrodzenie, a także jaka jest jego wysokość za 2024 rok.

Płace w Polsce wkrótce będą jawne. „Nie jesteśmy na to gotowi” – ocenia ekspert rynku pracy Mateusz Żydek

Płace w Polsce wkrótce będą jawne. „Nie jesteśmy na to gotowi” – ocenia ekspert rynku pracy Mateusz Żydek

O zarobkach często nie mówi się nawet bliskim, a zgodnie z prawem UE płace w Polsce mają wkrótce być powszechnie znane. – Nawet pracownicy, którzy są przekonani, że to właściwa droga, nadal bardzo mocno sygnalizują obawę, że jawność wynagrodzeń będzie powodować konflikty – zauważa Mateusz Żydek. Ekspert rynku pracy z Randstad Polska wyjaśnia, jak jawność płac może wyglądać w praktyce.

Rynek pracy 2025 – jakie zmiany czekają nas w nowym roku?

Rynek pracy 2025 – jakie zmiany czekają nas w nowym roku?

– Praca przyszłości będzie hybrydowa, zdalna lub oparta na projektach, a efektywność będzie mierzona nie tylko wynikami, ale i zdolnością współpracy i adaptacji. Nie oznacza to jednak, że technologia całkiem zdominuje rynek pracy. Przeciwnie, to właśnie ludzka kreatywność i empatia będą wyróżniać pracowników w dobie automatyzacji – przewiduje specjalistka ds. rekrutacji Agnieszka Ciećwierz.

Stacja polarna – praca, obowiązki zawodowe, zarobki, rekrutacja

Stacja polarna – praca, obowiązki zawodowe, zarobki, rekrutacja

– Praca na biegunie południowym może się wydawać przygodą życia, lecz przed aplikacją warto przemyśleć swoją motywację. Nie ma możliwości powrotu, ponieważ komuś się nie podoba, ktoś nie daje rady i rezygnuje z udziału w wyprawie – zauważa dr Małgorzata Korczak-Abshire z Instytutu Biochemii i Biofizyki PAN. Trwa rekrutacja do polskiej stacji polarnej. Czy warto się zgłosić?

Sylwester dniem wolnym? W jakich krajach Europy?

Sylwester dniem wolnym? W jakich krajach Europy?

Dyskusje o wolnej od pracy Wigilii czy wolnym Wielkim Piątku toczą się od dawna... a co z sylwestrem? 31 grudnia należy do dni, w których większość z nas jest zajęta przygotowywaniem się do zabawy noworocznej – w związku z czym skupić się na pracy jest wyjątkowo trudno. Póki co w Polsce sylwester nie jest dniem ustawowo wolnym od pracy, a jak jest w innych krajach Europy?