Czym jest prokrastynacja? Nazwa pochodzi od łacińskiego procrastinatio, gdzie oznacza odraczanie, zwłokę. We współczesnej psychologii jest ono określeniem tendencji do odkładania różnych czynności na później.
Co jest złego w odkładaniu wszystkiego na później?
Jednym z obszarów, w których może pojawić się prokrastynacja, jest aktywność zawodowa. Osoby nią dotknięte odkładają wykonanie powierzonych im zadań twierdząc, że wciąż mają odpowiedni zapas czasu. Trudność sprawia im również skupienie się na zadaniach o charakterze długofalowym. Wśród przyczyn prokrastynacji psychologowie wymieniają:
• perfekcjonizm – dana osoba wciąż uważa, że nie znalazła idealnej metody wykonania zadania, a w rezultacie nie robi nic,
• lęk przed porażką – wizja popełniania błędu jest zbyt paraliżująca, by zacząć działać.
Prokrastynacja to częsty zawodowy problem. Kto z nas nie odkładał wykonania zadania na później czy nie szukał innych rozproszeń, które oderwałyby go od konieczności skupienia się na jednym celu? Notoryczne odkładanie rzeczy na później może prowadzić do licznych problemów, które mają tendencję do nawarstwiania się. Kumulacja niezałatwionych spraw powoduje stres, co może prowadzić do stanów lękowych, apatii i innych niepożądanych zachowań (np. kłamstwa, rezygnacji z pracy).
Warto więc wiedzieć, jak sobie radzić z nerwowym zwlekaniem.
Sposób na odwlekanie – działaj etapowo
Jeśli prokrastynacja uniemożliwia ci wykonanie dużego, rozbudowanego zadania, podziel je na mniejsze części. Do każdej z nich określ konkretny deadline. Dużo łatwiej będzie ci zwalczyć w sobie pokusę odkładania na później i tłumaczenia, że „mam jeszcze czas”, gdy stanie przed tobą jedynie małe zadanie, niewymagające aż tak dużego wysiłku.
Dzięki temu nie poczujesz się przytłoczony nadmiarem obowiązków oraz w szybszym tempie pokonasz kolejne przeszkody. Pamiętaj, by przestrzegać ustalonych przez siebie terminów zakończenia kolejnych etapów realizowanego projektu. Taka strategia pozwoli ci budować odczucie panowania nad sytuacją oraz wiarę w możliwość zakończenia całości projektu w terminie.
Terapia prokrastynacji – wyobrażanie sobie sukcesu
Ta metoda jest skuteczna zwłaszcza w przypadku, gdy problem z odkładaniem obowiązków na później ma charakter długotrwały. Jeśli wiesz, jak ruszyć naprzód, użyj wyobraźni. Wyobraź sobie moment, w którym kończysz pracę nad zadaniem. Postaw siebie w sytuacji, gdy stres związany z odwlekaniem obowiązków masz już za sobą. Poczuj związaną z tym ulgę. Wizja sukcesu i pozbycia się obciążenia mogą być motorem zmian oraz pierwszym krokiem do zwalczenia prokrastynacji.
Znajdź to, co możesz polubić
Odwlekasz wykonanie zaplanowanego działania, bo podświadomie czujesz, że nie jest ono zbyt ciekawe? Zmobilizowanie się do wykonania nużącej pracy może nie być proste, ale nawet na takie wyzwanie są sposoby. Wynika to z faktu, że niemal w każdej, nawet najmniej interesującej czynności są elementy, które dają się lubić i mogą przynieść satysfakcję.
Wydaje ci się to niemożliwe? Warto dać szansę tej strategii. Przykładowo – nie lubisz pisać raportów, a to należy do twoich obowiązków? Ale przecież w raportach znajdą się również zestawienia liczbowe, w których być może jest coś interesującego – wnioski, analizy, obserwacje. Skupiając się na nich, łatwiej będzie ci przejść przez tę mniej ciekawą cześć zadania. Postaraj się dostrzec, że każde rozbudowane zlecenie składa się z wielu czynności.
Chcesz odłożyć coś na później? A co by było gdyby…?
Niekiedy skutecznym motywatorem do podjęcia zaniechanych zadań może być uświadomienie sobie konsekwencji jego niewykonania. Jeśli nie możesz zmobilizować się do działania za pomocą pozytywnych bodźców, zwizualizuj sobie, co się stanie, jeśli przekroczysz wyznaczony deadline.
Czy naprawdę potrzebujesz trudnych rozmów z przełożonymi i niezbyt miłej atmosfery w zespole? W jaki sposób niedopełnienie obowiązków może wpłynąć na twój firmowy wizerunek? Nie chodzi tu o straszenie czy deprymowanie, ale o realną ocenę możliwych konsekwencji zaniechania powierzonych ci zadań. Określenie możliwych strat spowodowanych niedopełnieniem swoich obowiązków może być czynnikiem, który spowoduje, że z powodzeniem wykonasz swój plan.
Nie odkładaj spraw na później – nagroda czeka
„Popraw oceny, to pojedziesz na wycieczkę”. Zapewne wielu z nas było w ten sposób motywowane do wysiłku w dzieciństwie. Metoda nagradzania za dobre nawyki może się okazać przydatna w walce z prokastynacją. Tym razem premią za rzetelne i terminowe wykonanie zadania może być coś, na czym ci zależy, ale co uważałeś za luksus – karnet na siłownię, nowa książka, jeszcze jedna para butów, wypad na weekend w interesujące miejsce. Ważne, by pamiętać o tym, by nagroda była współmierna do podjętych działań – nie może to być nagradzanie się za napisanie każdej strony raportu czy wysłaniu pojedynczego maila. Świadomość czekającej po zakończeniu zadania przyjemności będzie zachęcać do wydajniejszej i bardziej efektywnej pracy.
Od kilkunastu minut robisz wszystko, żeby nie usiąść do biurka? Prześladuje cię biała kartka edytora tekstu? Im dłużej zwlekasz, tym trudniej będzie ci rozpocząć wykonywanie zadania. Dlatego tak ważne jest, by przerwać obecny stan prokrastynacji i zacząć działać – nie za chwilę, nie za godzinę, ale właśnie teraz. Zakończ ciąg zastępczych czynności.
Nie potrzebujesz kolejnej herbaty czy ostatniego spojrzenia do skrzynki mailowej. Zacznij działać teraz, a nawet się nie zorientujesz, jak szybko skończysz zaplanowane działania. Nie skupiaj się na tym, ile czasu zmarnowałeś, nie daj się rozproszyć wyrzutom sumienia. Liczy się to, co jest teraz. I właśnie teraz pokonasz prokrastynację i osiągniesz cel.
