Inflacja bazowa – definicja
Najczęściej przytaczaną definicją inflacji bazowej jest ta, którą sformułował Otton Eckstein. Według tego amerykańsko-niemieckiego ekonomisty inflacja bazowa to „stopa, która wystąpiłaby na długookresowej ścieżce wzrostu gospodarki, pod warunkiem, że ścieżka ta byłaby wolna od szoków, a stan presji popytowej byłby neutralny tak, że rynki byłyby w stanie długookresowej równowagi” (za P. Woźniak, Inflacja bazowa, 2002 r.).
Inflacja bazowa jest narzędziem służącym do określania tendencji wzrostu cen w dłuższej perspektywie czasowej (nie sprawdza się w rokowaniach krótkoterminowych). W inflacji bazowej nie uwzględnia się tzw. szoków podażowych.
Inflacja bazowa – czemu służy?
Prognozowaniem wskaźnika inflacji bazowej zajmuje się Narodowy Bank Polski na podstawie danych publikowanych przez Główny Urząd Statystyczny.
W toku obliczeń NBP określa cztery różne miary inflacji, wyłączając określone grupy cen towarów i usług. Wspomniane miary to:
- inflacja bazowa po wyłączeniu cen administrowanych (ceny, na które mają wpływ działania władz rządowych i samorządowych, np. za wodę, kanalizację),
- inflacja bazowa po wyłączeniu cen najbardziej zmiennych (czyli ceny bardzo podatne na szoki gospodarcze lub sezonowe, np. warzywa, owoce, paliwo, dostęp do internetu, usługi prawne),
- inflacja bazowa po wyłączeniu cen żywności i energii (ceny te są znacząco podatne na wszelkie szoki podażowe, jak niskie zbiory spowodowane złą pogodą itp.),
- 15% średnia obcięta, jedyna średnia obliczana statystycznie, która wg internetowego leksykonu NBP „powstaje w wyniku dokonania statystycznego wyłączenia (obcięcia) 15% na zbiorze grup cen uszeregowanych towarów i usług charakteryzujących się największymi zmianami”.
Wszystkie wymienione wyżej miary służą do tego, by określić średnio- oraz długoterminowe prognozy wzrostów cen. Dzięki regularnym rejestracjom wskaźników można zaobserwować zachodzące zmiany i ocenić skutki prowadzonej polityki pieniężnej. Inflacja bazowa jest też z reguły mniej zmienna niż inflacja CPI (ogólny wskaźnik cen dóbr konsumpcyjnych).
Wskaźnik inflacji bazowej
Obliczane wskaźniki inflacji NBP wykorzystuje do prac analitycznych i badawczych oraz, jak napisano wyżej, przy formułowani polityki monetarnej. Dlaczego jest kilka wskaźników inflacji bazowej? Czy wszystkie są tak samo przydatne? Odpowiedź możemy znaleźć w dokumencie przygotowanym przez NBP (Metodyka obliczania miar inflacji bazowej publikowanych przez Narodowy Bank Polski, marzec 2019): „Wskaźniki inflacji bazowej umożliwiają pogłębioną ocenę procesów inflacyjnych w gospodarce. Tym niemniej wskaźniki te nie są pozbawione wad i trudno wskazać, która z miar inflacji bazowej najlepiej odzwierciedla średniookresowy trend wzrostu cen. W różnych warunkach ekonomicznych poszczególne miary inflacji bazowej mogą z różną precyzją przybliżać nieobserwowalny trend wzrostu ogólnego poziomu cen. Przydatność tych miar w dużej mierze zależy od charakteru szoków, jakim podlegają ceny kategorii wyłączonych z poszczególnych miar inflacji bazowej”.