Praca.pl Poradniki Rynek pracy
Hipertensjolog – praca, wykształcenie, predyspozycje, zarobki

Hipertensjolog – praca, wykształcenie, predyspozycje, zarobki

 
Hipertensjolog – praca, wykształcenie, predyspozycje, zarobki

Nadciśnienie tętnicze dotyczy co trzeciego dorosłego Polaka – tak wynika z najnowszego opracowania Narodowego Funduszu Zdrowia. Sytuacja jest coraz poważniejsza, chorych jest nieustannie przybywa. Mimo to hipertensjologia, czyli w ogólnym zarysie dziedzina zajmująca się diagnozowaniem, profilaktyką i leczeniem nadciśnienia tętniczego oraz związanych z nią chorób jak miażdżyca, jako specjalizacja lekarska została wprowadzona dopiero w 2006 roku. Czym w praktyce zajmuje się hipertensjolog i jakie warunki trzeba spełnić, by zostać specjalistą ds. nadciśnienia tętniczego? Poznaj wykorzystywane skuteczne metody leczenia i dowiedz się, jakie znaczenie ma dieta w leczeniu schorzeń związanych z nadciśnieniem.

 

Spis treści

Hipertensjolog – kto to? 

 

Hipertensjologia – jako specjalizacja lekarska w Polsce została uznana dopiero w 2006 roku. Działanie to było odpowiedzią na ogromną liczbę chorych, którzy zmagają się z nadciśnieniem tętniczym. W centrum tej specjalizacji stoi hipertensjolog. Kto to jest i czym się konkretnie zajmuje? Hipertensjolog jest lekarzem zajmującym się profilaktyką, diagnozowaniem oraz leczeniem nadciśnienia tętniczego. 

 

Pamiętaj! 

 

Hipertensjologia to dziedzina medycyny, która ma na celu diagnozowanie, leczenie i profilaktykę nadciśnienia tętniczego krwi. Uwzględnia różne działania związane z regulacją ciśnienia, od regularnego pomiaru ciśnienia krwi pacjenta, przez konsultacje i zalecenie zmiany stylu życia i regularnej aktywności fizycznej, po leczenie farmakologiczne i wreszcie zabiegowe.

 

Wiedząc już, kim jest hipertensjolog, co to znaczy i czym się zajmuje, warto jednak zwrócić uwagę na fakt, iż w obszarze jego specjalizacji znajdują się także inne choroby i dolegliwości, które są nieodłącznie związane z nadciśnieniem tętniczym. W praktyce oznacza to przede wszystkim leczenie i profilaktykę powikłań naczyniowo-sercowych czy narządowych m.in chorób niedokrwiennych serca. W związku z tym hipertensjolog bardzo często blisko współpracuje i konsultuje różne przypadki między innymi z kardiologiem, diabetologiem czy chociażby internistą. 

 

Reasumując – hipertensjolog: co leczy? Specjalista ten zajmuje się diagnostyką i leczeniem nadciśnienia tętniczego. Sprawuje również opiekę nad pacjentami przewlekle chorującymi na nadciśnienie, a także prowadzi działania profilaktyczne w zakresie nadciśnienia czy ewentualnych jego powikłań. Do codziennej pracy lekarza hipertensjologa należy prowadzenie badania, stawianie diagnozy, wdrażanie leczenia, ale też np. udzielanie porad mających na celu poprawę jakości życia chorego.

 

Hipertensjolog – jak zostać? Wymagania

 

Lekarz hipertensjolog specjalizujący się w nadciśnieniu tętniczym jest coraz bardziej pożądaną specjalizacją w Polsce. Z uwagi na rosnącą liczbę chorych z nadciśnieniem i przebytymi powikłaniami, kadra medyczna wymaga mocnego zasilenia osobami o specjalizacji medycznej hipertensjologii. A jak zacząć pracę hipertensjologa? Jakie studia medyczne należy ukończyć, by móc ubiegać się o specjalizację lekarza od nadciśnienia tętniczego?

 

Uzyskanie specjalizacji w dziedzinie hipertensjologii możliwe jest po ukończeniu studiów medycznych. Warunkiem jest posiadanie specjalizacji II stopnia lub tytułu specjalisty w dziedzinie chorób wewnętrznych, kardiologii, nefrologii lub pediatrii. Po ukończeniu studiów medycznych konieczne będzie odbycie stażu, który ma na celu poszerzenie wiedzy i umiejętności praktycznych w różnych dziedzinach medycyny, ze szczególnym naciskiem między innymi na kardiologię czy nefrologię. 

 

Pamiętaj! 

 

Do pracy na stanowisku hipertensjologa wymagane jest ukończenie uczelni medycznej oraz ukończenie drugiego stopnia specjalizacji z chorób wewnętrznych, nefrologii czy pediatrii. 

 

Warto jednak pamiętać, że wykształcenie to nie wszystko. Zdobycie tytułu musi jednak iść w parze z doskonałą praktyką. Hipertensjolodzy muszą więc posiadać umiejętność wykonywania między innymi takich badań jak USG, badanie echokardiologiczne czy tomografia komputerowa. Do ich zadań należy także interpretacja wyników takich badań. Hipertensjolog realizujący plan leczenia farmakologicznego musi charakteryzować się także dogłębną znajomością składów oraz działania poszczególnych leków. 

 

Praca hipertensjolog – na czym polega?

 

Leczenie nadciśnienia tętniczego to jedna z kluczowych gałęzi medycyny. Co ciekawe – samodzielna specjalizacja w tej kwestii, czyli omawiana właśnie hipertensjologia, obecna jest dopiero od 2006 roku. Zawód ten skupia się na diagnozowaniu, leczeniu i monitorowaniu pacjentów cierpiących na nadciśnienie tętnicze oraz związanych z nim powikłań. Co konkretnie leży w gestii lekarza o tej specjalizacji? 

 

Hipertensjolog na co dzień zajmuje się przede wszystkim diagnozowaniem nadciśnienia tętniczego. W tym celu dokonuje oceny ciśnienia tętniczego, wykonuje badania dodatkowe, na przykład elektrokardiogramy czy echokardiografię, a także ocenia wpływ nadciśnienia na serce i inne narządy. Następnym krokiem jest zaplanowanie terapii i leczenia pacjenta. Przygotowanie indywidualnego planu terapeutycznego powinno obejmować nie tylko farmakologię, ale także wszelkiego rodzaju zalecenia dotyczące zdrowego trybu życia i wszystkich aspektów, jakie mogą mieć wpływ na stan zdrowia pacjenta. 

 

Pamiętaj! 

 

Hipertensjologowie bardzo często współpracują z innymi specjalistami, takimi jak kardiolodzy, nefrolodzy czy endokrynolodzy po to, by zapewnić kompleksową opiekę pacjentom z nadciśnieniem tętniczym i przeciwdziałać ewentualnym powikłaniom. 

 

W tym miejscu warto wspomnieć, że nadciśnienie tętnicze może prowadzić do różnego rodzaju powikłań, takich jak zawał, udar czy choroby nerek. Z uwagi na to, bardzo często konieczna jest współpraca hipertensjologa z innymi specjalistami, takimi jak chociażby kardiolodzy, nefrolodzy czy endokrynolodzy. Celem jest oczywiście zapewnienie pełnej opieki pacjentom z nadciśnieniem tętniczym. 

 

Hipertensjolog – warunki pracy

 

Warunki pracy, w jakich przyjdzie pracować hipertensjologowi, zależą przede wszystkim od miejsca, w którym będzie on pełnił dyżury. Lekarz hipertensjolog – tak, jak lekarze innych specjalizacji – może pracować zarówno w szpitalu, klinice, przychodni czy w prywatnych gabinetach lekarskich. Choć praca w konkretnych placówkach może odbywać się o regularnych porach, w niektórych przypadkach będzie to praca zmianowa, obejmująca również weekendy czy święta. 

 

Hipertensjolog – czynniki szkodliwe w środowisku pracy

 

O pracy w warunkach szkodliwych możemy mówić między innymi wtedy, gdy na pracownika oddziałują czynniki fizyczne, chemiczne czy biologiczne, zagrażające jego zdrowiu. Praca lekarza – choć będzie odbywać się w sterylnych warunkach – jest pracą w służbie zdrowia, gdzie specjalista ma stały i bezpośredni kontakt z chorymi. Narażony jest więc na różnego rodzaju czynniki niebezpieczne, z których wyróżnić możemy przede wszystkim choroby zakaźne. 

 

Pamiętaj! 

 

Hipertensjolog może być narażony na kontakt z zakażeniami, zwłaszcza jeśli ma styczność z pacjentami, którzy mają zakażenia układu sercowo-naczyniowego.

 

Nie jest także zaskoczeniem, że praca lekarza – a w tym hipertensjologa – może być również niezwykle stresująca. Wynika to z odpowiedzialności za zdrowie i życie pacjentów, konieczności podejmowania szybkich decyzji, ale często także odnalezienia się w trudnych i nieprzewidywalnych sytuacjach. W związku z tym praca hipertensjoloaga jest także obciążająca emocjonalnie. 

 

Hipertensjolog – średnie wynagrodzenie

 

Zarobki lekarzy nieustannie wzbudzają duże emocje. Wynagrodzenie kadry medycznej jest jednak ściśle uzależnione zarówno od miejsca pracy, specjalizacji czy chociażby doświadczenia. Pensja lekarza stażysty będzie znacznie różniła się od specjalisty z wieloletnim doświadczeniem. A na jakie zarobki może liczyć hipertensjolog? 

 

W zależności od miejsca  zatrudnienia – czy będzie to praktyka prywatna czy być może państwowa przychodnia zdrowia – stawki za godzinę mogą wahać się od 100 do kilkuset złotych. Warto jednak wiedzieć, że uchwalona przez Sejm ustawa o wynagrodzeniach zakłada, że od 1 lipca 2022 roku minimalne wynagrodzenie lekarza specjalisty zatrudnionego w podmiocie leczniczym wynosi 8210,67 zł. 

 

Pamiętaj! 

 

Od 1 lipca 2022 roku wynagrodzenie zasadnicze dla lekarzy specjalistów wynosi 8210,67 zł. 

 

Hipertensjolog – perspektywy zatrudnienia

 

Hipertensjologia, jako stosunkowo młoda gałąź na medycznym rynku pracy, daje ogromne możliwości zatrudnienia. Zapotrzebowanie na specjalistów od nadciśnienia tętniczego nieustannie rośnie. Zatrudnienie można znaleźć zarówno w szpitalach państwowych czy prywatnych, przychodniach i innych instytucjach ochrony zdrowia. Popularne jest również otwarcie prywatnej praktyki lekarskiej, która może okazać się najbardziej opłacalnym rozwiązaniem. 

 

Lekarz hipertensjolog – czy jest to zawód przyszłościowy? 

 

Lekarz hipertensjolog może liczyć na szybkie znalezienie pracy. Dziś, gdy ogromny problem stanowią choroby cywilizacyjne – a jedną z nich jest właśnie nadciśnienie tętnicze – polska kadra medyczna zmaga się z brakiem specjalistów. Perspektywy w branży medycznej – a szczególnie w omawianym przypadku hipertensjologa – są więc obiecujące. Nie bez znaczenia jest także starzenie się społeczeństwa i ciągły wzrost liczby osób dotkniętych nadciśnieniem tętniczym. Warto mieć na uwadze, że nadciśnienie tętnicze jest jednym z najczęstszych czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, takich jak choroba wieńcowa, udar mózgu czy niewydolność serca. To właśnie dlatego, zapotrzebowanie na specjalistów ds. nadciśnienia tętniczego nieustannie rośnie i nic nie zapowiada, by w najbliższym czasie miało to się zmienić. 

 

Pamiętaj! 

 

Hipertensjologia nieustannie zyskuje na znaczeniu. Wciąż rosnąca liczba chorych na nadciśnienie tętnicze sprawia, że zapotrzebowanie na tego rodzaju specjalistów jest ogromne, a sam zawód wydaje się niezwykle ważny, ale i przyszłościowy.

 

W obecnych czasach coraz większy nacisk kładzie się także na profilaktykę i edukację w zakresie stylu życia, której celem jest właśnie zapobieganie nadciśnieniu tętniczemu. W tym wszystkim swoją rolę sprawować może właśnie specjalista hipertensjolog. 

Jesteś lekarzem i szukasz pracy? Zobacz najnowsze ogłoszenia o pracę dla lekarzy na Praca.pl!

 

Hipertensjolog a kardiolog

 

W kontekście hipertensjologii i obszaru, jakiego dotyczy ta gałąź medycyny, bardzo często mówi się także o kardiologu. Wynika to z faktu, że jednym z głównych czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych jest właśnie nadciśnienie tętnicze. Warto jednak rozróżnić obie te specjalizacje, by zauważyć, że kardiolog i hipertensjolog to dwóch różnych lekarzy. Ten pierwszy jest lekarzem specjalizującym się właśnie w rozpoznawaniu i leczeniu chorób układu sercowo-naczyniowego, a drugi specjalizuje się konkretnie w nadciśnieniu tętniczym. Ich profesje w wielu przypadkach przenikają się, tak, by otoczyć pacjenta z nadciśnieniem tętniczym kompleksową opieką i móc udzielić mu wsparcia w pełnym zakresie.

 

Hipertensjologia a dietetyka

 

Nadciśnienie tętnicze jest jedną z chorób cywilizacyjnych, a czynnikami, które zwiększają ryzyko jego występowania, jest niewłaściwa dieta. Dlatego lekarz hipertensjolog bardzo często współpracuje także z dietetykami.

 

Dieta odgrywa istotną rolę w regulowaniu ciśnienia tętniczego organizmu. Wybór odpowiednich składników odżywczych i zdrowych nawyków żywieniowych może pomóc w utrzymaniu prawidłowego ciśnienia tętniczego lub obniżeniu go w przypadku nadciśnienia. Oto kilka kluczowych elementów diety, które mogą mieć pozytywny wpływ na ciśnienie krwi:

 

  • ograniczenie spożycia sodu. Przyjmowanie nadmiaru sodu może prowadzić do zatrzymywania wody w organizmie i podwyższenia ciśnienia krwi. Zaleca się na przykład ograniczenie spożycia soli i świadome wybieranie produktów spożywczych o niskiej zawartości sodu;
  • zwiększenie spożycia potasu. Potas jest minerałem, który pomaga w regulacji ciśnienia krwi. Włączanie do diety pokarmów bogatych w potas, takich jak owoce (np. banany, pomarańcze), warzywa (np. szpinak, bataty), orzechy i nasiona, może mieć korzystny wpływ na ciśnienie krwi;z
  • zdrowe tłuszcze w diecie. Unikanie tłuszczów nasyconych i trans, które występują głównie w tłustych mięsach, pełnotłustych mlecznych produktach i niezdrowych przekąskach, może przyczynić się do obniżenia ciśnienia krwi. Zamiast tego, warto wybierać tłuszcze nienasycone, takie jak tłuszcze roślinne, ryby, awokado i orzechy;
  • postawienie na bogactwo błonnika. Spożywanie wystarczającej ilości błonnika pokarmowego może pomóc w utrzymaniu prawidłowego ciśnienia krwi. Błonnik występuje w owocach, warzywach, pełnoziarnistych produktach zbożowych, fasoli i roślinach strączkowych. Pomaga w regulacji poziomu cholesterolu, utrzymaniu prawidłowej masy ciała i obniżeniu ciśnienia krwi;
  • kontrola spożycia alkoholu. Nadmierne spożywanie alkoholu może prowadzić do wzrostu ciśnienia krwi. Zaleca się umiarkowane picie alkoholu lub w pełni jego unikanie;
  • regularne spożywanie produktów mlecznych o niskiej zawartości tłuszczu. Produkty mleczne o niskiej zawartości tłuszczu, takie jak jogurt naturalny czy chudy nabiał, mogą mieć korzystny wpływ na ciśnienie krwi ze względu na zawartość białka, wapnia i potasu.

 

Są to ogólne zalecenia, warto jednak pamiętać, że przypadek każdego pacjenta jest inny. Tylko specjalista może właściwie zdiagnozować problem i zaplanować leczenie. Dlatego, jeśli zauważysz u siebie niepokojące objawy, zaplanuj wizytę u hipertensjologa. Może Cię do niego skierować lekarz internista.

 

Jakie są objawy nadciśnienia krwi?

 

Nadciśnienie tętnicze jest nazywane cichym zabójcą, gdyż często nie daje wyraźnych objawów. Jednak w niektórych przypadkach można zauważyć pewne symptomy związane z wysokim ciśnieniem krwi. Oto kilka potencjalnych objawów nadciśnienia:

 

  • powtarzające się bóle głowy, zwłaszcza w okolicy potylicznej,
  • problemy z widzeniem, a w szczególności zaburzenia widzenia, mętności, rozmycie obrazu czy plamienie przed oczami,
  • zawroty głowy, uczucie niestabilności lub trudności w utrzymaniu równowagi,
  • duszność, zwłaszcza podczas wysiłku fizycznego,
  • pulsacja w uszach, szum w uszach,
  • problemy z nerkami, prowadzące do zmian w oddawaniu moczu, obecności krwi w moczu lub obrzęków,
  • uczucie zmęczenia i słabości.

 

Warto zauważyć, że te objawy nie są specyficzne tylko dla nadciśnienia i mogą być związane z innymi schorzeniami. Jednak jeśli doświadczasz któregoś z tych objawów, szczególnie jeśli jednocześnie masz czynniki ryzyka związane z nadciśnieniem, nie wahaj się skonsultować się z lekarzem.

Więcej artykułów "Rynek pracy"

Polecane oferty

  • Pracownik sezonowy

    Mählmann Gemüsebau GmbH & Co. KG   Niemcy, Capplen (Niemcy)   
    pracownik fizyczny  umowa o pracę / o pracę tymczasową  pełny etat  aplikuj bez CV
    10 godz.
    Praca sezonowa - sadzenie, zbiór warzyw od marca 2025 roku Wymiar pracy: sezonowa umowa o pracę. Opis stanowiska: praca odbywa się w systemie akordu grupowego, indywidualnego (zbiór warzyw) oraz na godziny (12,82€ / godz. netto - inne prace)
  • Sztygar Zmianowy Górniczy pod Ziemią / TBM Shift Engineer

    kierownik/koordynator  umowa o pracę  pełny etat
    12 godz.
    Zakres obowiązków: Praca przy drążeniu tuneli za pomocą tarczy TBM na projekcie rozbudowy II linii Metra w Warszawie, Nadzór nad prowadzeniem robót tunelowych na zmianie, Przestrzeganie obowiązujących przepisów, zarządzeń, instrukcji, norm i wytycznych, Prowadzenie robót zgodnie z...
  • Główna Księgowa / Główny Księgowy

    Przedsiębiorstwo Budownictwa Wodnego w Warszawie S.A.   Warszawa, ul. Modlińska 17    praca stacjonarna
    starszy specjalista (senior) / ekspert / kierownik/koordynator  umowa o pracę  pełny etat
    12 godz.
    Na tym stanowisku wymagane są następujące umiejętności, m.in.: Nadzór nad prowadzeniem księgowości przez Biuro Rachunkowe. Nadzór nad sporządzaniem deklaracji podatkowych (VAT, PIT, CIT, VAT-UE). Opracowanie Instrukcji obiegu dokumentów księgowych. Kontrola prawidłowości transakcji...
  • Orderpicker w magazynie z artykułami dla zwierząt

    Flexcraft Polska Sp. z o.o.   Holandia, Ede   
    pracownik fizyczny  umowa o pracę tymczasową  tymczasowa/dodatkowa  rekrutacja online  aplikuj szybko  aplikuj bez CV
    12 godz.
    Obowiązki: zbieranie zamówień przy użyciu skanera ręcznego; przygotowywanie zamówień do wysyłki; przyjmowanie reklamacji; Wymagania: komunikatywna znajomość języka angielskiego; mile widziane prawo jazdy kat. B – nie jest wymagane! dobra organizacja pracy; zaangażowanie w wykonywanie...
  • Kierowca wózka widłowego

    Flexcraft Polska Sp. z o.o.   Holandia   
    pracownik fizyczny  umowa o pracę tymczasową  tymczasowa/dodatkowa   9 000 - 15 000 zł brutto/mies.  rekrutacja online  aplikuj szybko  aplikuj bez CV
    12 godz.
    Obowiązki: kierowanie wózkiem widłowym bocznym; przeprowadzanie konserwacyji wózka; prace magazynowe; praca w systemie zmianowym; Wymagania: doświadczenie w pracy na podobnym stanowisku; uprawnienia na wózki widłowe boczne - z certyfikatem; prawo jazdy kat. B; znajomość języka...
  • Robotnik produkcyjny

    Flexcraft Polska Sp. z o.o.   Holandia, Maasdijk   
    pracownik fizyczny  umowa o pracę tymczasową  tymczasowa/dodatkowa / pełny etat   7 500 - 14 000 zł brutto/mies.  rekrutacja online  aplikuj szybko  aplikuj bez CV
    12 godz.
    Obowiązki: pakowanie warzyw i owoców, oklejanie produktów, układanie kartonów paletach. Wymagania: podstawowa znajomość języka angielskiego, chęć nawiązania współpracy na dłuższy okres. Mile widziane: prawo jazdy kat. B;

Najnowsze artykuły

Kobiety coraz silniejsze w biznesie

Kobiety coraz silniejsze w biznesie

– Czy nie mamy tak, że jak nie umiemy czegoś na 200%, to rezygnujemy? Boimy się, że nie podołamy? Pamiętajmy, że nie liczy się płeć, ale nasze kompetencje. Nie dajmy sobie wmówić, że jesteśmy w czymś gorsze! – mówi specjalistka HR Agnieszka Ciećwierz. W Światowym Dniu Przedsiębiorczości Kobiet przypomina, w czym kobiety są świetne oraz wyjaśnia, jak być jeszcze lepszą liderką w biznesie.

Urlop okolicznościowy na ślub dziecka

Urlop okolicznościowy na ślub dziecka

Ślub dziecka pracownika to jedno z wydarzeń uprawniających do wzięcia urlopu okolicznościowego, za który pracownikowi przysługuje wynagrodzenie. Wyjaśniamy, z ilu dni urlopu może skorzystać ojciec, matka czy opiekun prawny dziecka, jak powinien wyglądać wniosek o urlop okolicznościowy oraz czy dni wolne można wykorzystać wyłącznie w dniu ślubu i wesela.

Grupy zawodowe najbardziej narażone na smog

Grupy zawodowe najbardziej narażone na smog

Najbardziej narażone wdychanie rakotwórczego smogu są osoby codziennie dojeżdżające do pracy, mieszkańcy kilkudziesięciotysięcznych miejscowości i osoby wykonujące w sezonie grzewczym oraz przy ruchliwych drogach pracę w terenie. Główny Inspektorat Pracy wyjaśnia, czy pracodawcy muszą zapewnić pracownikom maski antysmogowe i jak powinni chronić ich przed szkodliwymi czynnikami pracy.

Mechanik lotniczy – praca, wymagania, zarobki

Mechanik lotniczy – praca, wymagania, zarobki

Mechanik lotniczy to jeden z najbardziej perspektywicznych zawodów dla absolwentów techników i szkół branżowych o profilach związanych z mechaniką. Żeby zdobyć tę pracę, trzeba uzyskać dodatkową licencję na obsługę techniczną statku powietrznego, wystawianą przez Urząd Lotnictwa Cywilnego. Sprawdź, jak ją zdobyć, a także w jakich samolotach możesz specjalizować się jako mechanik lotniczy!

Szklane ściany, szklane ruchome schody. Równouprawnienie na rynku pracy to wciąż fikcja?

Szklane ściany, szklane ruchome schody. Równouprawnienie na rynku pracy to wciąż fikcja?

7 listopada wypada Światowy Dzień Feminizmu. Dlaczego to tak ważne święto? – Mimo poprawy sytuacji kobiety nadal borykają się ze stereotypami, mają dodatkową nieodpłatną pracę w domu, soptykają się z seksizmem w pracy, są rzadziej zapraszane jako ekspertki – zauważa dr Anna M. Górska, dyrektorka Centrum Badań Kobiet i Różnorodności w Organizacjach z Akademii Leona Koźmińskiego.

Osoba z autyzmem na rynku pracy – czy autyzm wyklucza z życia zawodowego?

Osoba z autyzmem na rynku pracy – czy autyzm wyklucza z życia zawodowego?

– Populacja osób neuroatypowych jest bardzo zróżnicowana – zauważa Izabela Kocyłak, trenerka pracy z Fundacji SYNAPSIS. Wiele osób aktywnych zawodowo, szczególnie z tzw. wysoko funkcjonującym autyzmem, jest nieświadomych swojego zaburzenia. Tymczasem aż 2% pracowników w Polsce i 10% w Europie to osoby w spektrum autyzmu. Jak rozpoznać autyzm i w jakich zawodach może sprawdzić się autystyk?