Możliwość zakładania związków zawodowych i korzystania z ich wsparcia nie jest już zarezerwowana tylko dla pracowników etatowych. Od momentu wejścia w życie Ustawy z dnia 5 lipca 2018 r. o zmianie ustawy o związkach zawodowych, organizacje takie mogą być tworzone również przez osoby zatrudnione na podstawie umowy-zlecenia lub umowy o dzieło. Jest też możliwość tworzenia związków zawodowych dla samozatrudnionych.
Związek zawodowy – definicja
Zgodnie z definicją zawartą w ustawie związek zawodowy jest „dobrowolną i samorządną organizacją ludzi pracy, powołaną do reprezentowania i obrony ich praw, interesów zawodowych i socjalnych” (źródło: Ustawa z dn. 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych Rozdz. 1, Art. 1.) Jest on niezależny od pracodawców, administracji państwowej i innych organizacji. Może zostać utworzony, gdy zbierze się przynajmniej 10 osób mających prawo do zrzeszania się w związki zawodowe. Związek zawodowy podlega obowiązkowi rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym, jego członkowie muszą także spisać statut oraz wyłonić komitet założycielski.
Zleceniobiorcy w związkach zawodowych
Ustawa z 5 lipca zmieniająca zapisy z maja 1991 precyzuje, że ilekroć w tekście rozporządzenia mowa jest o „osobie wykonującej pracę zarobkową – należy przez to rozumieć pracownika lub osobę świadczącą pracę za wynagrodzeniem na innej podstawie niż stosunek pracy, jeżeli nie zatrudnia do tego rodzaju pracy innych osób, niezależnie od podstawy zatrudnienia, oraz ma takie prawa i interesy związane z wykonywaniem pracy, które mogą być reprezentowane i bronione przez związek zawodowy”. Inaczej mówiąc, każdy osoba wykonująca osobiście pracę zarobkową na rzecz pracodawcy może należeć do związku zawodowego – warunkiem jest właśnie niepowierzanie wykonywania zadań osobie trzeciej. Nie ma znaczenia rodzaj podpisanej umowy, więc nikogo już nie dziwią zleceniobiorcy w związkach zawodowych.
Związki zawodowe dla samozatrudnionych
Zgodnie z wprowadzonymi zmianami istnieje też możliwość tworzenia związków zawodowych dla samozatrudnionych, czyli osób prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą na własny rachunek i we własnym imieniu.
Warunkiem koniecznym, aby osoba posiadająca działalność miała prawo do tworzenia i zrzeszania się w związki zawodowe, jest fakt niezlecania pracy podmiotom zewnętrznym. Zadania muszą być regularnie wykonywane osobiście. Poszerzenie ochrony związkowej o osoby prowadzące jednoosobowe firmy jest dla przedsiębiorców bardzo korzystne, ponieważ przynależność do związku zawodowego daje im szereg przywilejów, m.in. związanych z wykonywaniem funkcji związkowej.