Podejmujemy pracę, która wydaje nam się spełnieniem marzeń. Na miejscu orientujemy się jednak, że jest ona daleka od naszych wyobrażeń. Pojawia się rozgoryczenie i frustracja. Rozczarowanie jest tak duże, że składamy rezygnację i odchodzimy z pracy jeszcze przed końcem okresu próbnego. – Shift shock to nie tylko kwestia przeszacowanych oczekiwań. To także efekt zderzenia naszych wyobrażeń z rzeczywistością, która może okazać się bardziej skomplikowana, niż się spodziewaliśmy – wyjaśnia Wiktor Tokarski, coach i trener biznesu. Zatem jak radzić sobie z rozczarowaniem związanym z nową pracą? Czy lepiej od razu odejść z miejsca, które okazało się nie tak fantastyczne, jak się początkowo wydawało, czy też zacisnąć zęby i postarać się dostosować?
Spis treści
- Caste study – historia Ani
- Shift shock – czym jest?
- Shift shock – z czego wynika?
- Przyczyny rozczarowania nową pracą
- Shift shock – skutki
- Shift shock – jak mu zapobiegać?
- Shift shock – co zrobić, jeśli wystąpi u pracowników?
- Jak postępować, gdy już odczuwamy shift shock?
- Case study – historia Ani - rozwiązanie problemu
- Shift shock – najczęściej zadawane pytania
Caste study – historia Ani
– Kiedyś miałem przyjemność wspierać w procesie coachingowym Anię [imię zmienione], młodą menedżerkę, która po kilku latach pracy w firmie o charakterze rodzinnym postanowiła zrobić krok naprzód i podjąć wyzwanie w dużej, międzynarodowej korporacji – opowiada coach zawodowy Wiktor Tokarski. – Ania była przekonana, że jej doświadczenie i umiejętności doskonale przygotowały ją do nowej roli. Była pełna entuzjazmu i gotowa na nowe wyzwania. Jednak rzeczywistość okazała się bardziej wymagająca, niż mogła się spodziewać.
Już po pierwszych tygodniach zaczęła odczuwać to, co nazywamy „shift shockiem”. Szybkie tempo pracy, skomplikowane procedury, hierarchiczna struktura organizacyjna i ogrom formalności – wszystko to było zupełnie inne niż w jej poprzedniej pracy, gdzie panowała kameralna atmosfera, a decyzje podejmowane były szybko i w sposób bardziej intuicyjny. Ania czuła się przytłoczona. Nowe obowiązki, nieznane zasady gry i oczekiwania, którym miała sprostać, sprawiły, że zaczęła zastanawiać się, czy podjęła właściwą decyzję. Pojawiły się myśli o rezygnacji. Nawet powrót do starej pracy wydawał się kuszącą opcją.
Czy rozczarowana managerka powinna odejść z nowej pracy? Zanim trener biznesu zdradzi zakończenie tej historii, zastanówmy się, dlaczego zjawisko zwane shiftshockiem ostatnio podbija nie tylko TikTok i inne platformy społecznościowe, ale przede wszystkim zmienia zachowanie pracodawców i pracowników, kształtując rynek pracy i na nowo określając granice tego, co uznajemy za akceptowalne w życiu zawodowym.
Shift shock – czym jest?
Na przestrzeni ostatnich lat u wielu z nas zmieniły się priorytety dotyczące pracy. Jeszcze nie tak dawno najgłośniej mówiło się o wyścigu szczurów, który w niejednej korporacji nadal ma się całkiem nieźle. Dziś jednak większość stawia nie tylko na satysfakcjonujące zarobki i rozwój kariery, ale i na dobre relacje w pracy oraz zadowolenie z wykonywanych obowiązków. Coraz więcej osób staje po stronie tych, którzy głoszą przekonania, że praca nie jest sensem życia. Zmieniło się podejście do pracy, czego doskonałym dowodem było chociażby popularne zjawisko określane mianem quiet quitting, polegające na rezygnacji z ambicji związanych z pracą, a wykonywaniu tylko tych zadań, które leżą stricte w obszarze obowiązków danej osoby. Chwilę później jeszcze głośniej mówiło się o The Big Stay, czyli pozostawaniu w dotychczasowym miejscu pracy zamiast szukaniu lepszych możliwości zawodowych. Zjawisko to w dużej mierze było odpowiedzią na sytuację na rynku pracy, na którym, choć pracowników było coraz więcej, firmy coraz rzadziej tworzyły nowe miejsca pracy.
-
Rynek pracy 2024 – nowy trend?
Aktualnie sytuacja wygląda nieco lepiej, a jak wynika z danych systemu rekrutacyjnego Element dla Grant Thornton, w lipcu 2024 roku pracodawcy na 50 największych portalach rekrutacyjnych w Polsce opublikowali około 298 tys. nowych ogłoszeń o pracę. Oznacza to wzrost o 4 proc. w stosunku do analogicznego miesiąca w 2023 roku. Można więc zaryzykować stwierdzenie, że trend, który w ostatnich miesiącach święci triumfy w mediach społecznościowych, jest efektem obiecującej sytuacji na rynku pracy. Trend ten nazywany jest mianem shift shock, a w praktyce oznacza po prostu rozczarowanie nową pracą, czego efektem jest odejście z niej jeszcze przed końcem okresu próbnego.
Shift shock – z czego wynika?
Rozpoczynając nową pracę, potrzebujemy czasu na dostosowanie się do nowej kultury organizacyjnej, nawiązanie relacji ze współpracownikami czy chociażby odnalezienie się w nowej rzeczywistości. Choć pierwsze dni czy nawet tygodnie w nowym miejscu zatrudnienia niemal zawsze są stresujące, podejmując nową pracę, mamy nadzieję, że ostatecznie będzie ona zdecydowanie lepsza od poprzedniej. Kiedy jednak już na starcie okazuje się, że nowa zawodowa rzeczywistość jest daleka od tej, jaka malowała się w naszych wyobrażeniach, doświadczamy rozczarowania i wspomnianego shift shocku.
Czy rozczarowanie zawsze wynika ono z naszych wygórowanych oczekiwań i zderzenia ideału, jaki mieliśmy w swojej głowie, z szarą codziennością? O to zapytaliśmy Wiktora Tokarskiego, coacha i trenera biznesu.
– Nasze oczekiwania są tylko jednym z elementów układanki. Często jest to mieszanka różnych czynników: od tego, jak przedstawiana była rola, przez rzeczywistość organizacyjną, aż po nasze indywidualne potrzeby i wartości. Nawet osoby, które podchodzą do zmiany pracy realistycznie, mogą doświadczyć shift shocku, jeśli trafiają na środowisko, które nie jest zgodne z ich preferencjami lub stylem pracy – zaznacza ekspert. – Shift shock to nie tylko kwestia przeszacowanych oczekiwań. To także efekt zderzenia naszych wyobrażeń z rzeczywistością, która może okazać się bardziej skomplikowana, niż się spodziewaliśmy. Kluczowe jest to, by przed zmianą pracy zadać sobie pytania nie tylko o same obowiązki, ale też o kulturę, wartości firmy i naszą gotowość na ewentualne niespodzianki. Zapobieganie shift shockowi oraz podejmowanie przemyślanych decyzji, gdy już się on pojawi, wymaga zarówno odpowiedniego przygotowania przed zmianą pracy, jak i umiejętności zarządzania własnymi oczekiwaniami i emocjami w momencie, gdy rzeczywistość nie spełnia nadziei – dodaje Wiktor Tokarski.
Przyczyny rozczarowania nową pracą
W jakich konkretnie czynnikach możemy upatrywać przyczyn tego zjawiska?
Wiktor Tokarski tłumaczy, że shift shock może mieć różne podłoże:
-
Brak pełnego obrazu podczas rekrutacji
Proces rekrutacyjny często przedstawia firmę i stanowisko w sposób idealistyczny. Rekruterzy i menedżerowie chcą przyciągnąć najlepszych kandydatów, więc mogą koncentrować się na pozytywnych aspektach pracy i tym, co kandydat może zyskać, nie ujawniając wszystkich wyzwań i trudności. W efekcie, po rozpoczęciu pracy, rzeczywistość może znacząco różnić się od tego, czego się spodziewaliśmy.
-
Różnice kulturowe i wartości
Nawet jeśli zadania w nowej pracy są zgodne z oczekiwaniami, kultura organizacyjna może być zupełnie inna od tego, co znamy lub cenimy. Może się okazać, że sposób zarządzania, metody komunikacji czy podejścia do pracy jest dla nas trudny do zaakceptowania. To powoduje dyskomfort i poczucie, że „to nie jest to, czego szukałem”.
-
Niedopasowanie do roli
Czasami shift shock wynika z tego, że nowa rola, mimo że wydawała się interesująca na papierze, nie odpowiada naszym rzeczywistym kompetencjom, zainteresowaniom lub stylowi pracy. Być może podczas rozmów kwalifikacyjnych otrzymaliśmy niepełne informacje lub sami nie do końca zrozumieliśmy, jak będą wyglądały codzienne obowiązki.
-
Dynamiczne zmiany w organizacji
Nawet jeśli początkowo wszystko wydaje się w porządku, dana firma może przechodzić przez zmiany, które wpływają na naszą rolę – reorganizacje, zmiany strategii, nowe priorytety. Może się okazać, że to, co nam obiecano, szybko staje się nieaktualne.
Shift shock – skutki
Shift shock rozumiany jako poczucie rozczarowania nową pracą i chęć jak najszybszej jej zmiany, niesie za sobą negatywne skutki dla obu stron – zarówno dla pracownika, jak i pracodawcy. Wypalenie zawodowe pierwszego i napędzenie zjawiska rotacji pracowników – dla drugiego, to tylko niektóre z nich.
Czytaj także: Koszty rekrutacji pracowników – jak je obniżyć w Twojej firmie?
-
Skutki shift shocku dla pracownika:
-
- wypalenie zawodowe – rozczarowanie związane z niespełnieniem oczekiwań może powodować permanentny stres, a w efekcie prowadzić do wypalenia zawodowego,
-
- niezadowolenie z pracy i wykonywanych obowiązków – rozbieżność między oczekiwaniami pracownika a zastaną w nowej firmie rzeczywistością może sprawić, że pracownik nie odczuwa żadnej satysfakcji z wykonywanej pracy i ma obniżone morale,
-
- brak zaangażowania w wykonywane obowiązki służbowe,
-
- zahamowanie kariery zawodowej.
-
Skutki shift shocku dla pracodawcy:
-
-
zwiększona rotacja pracowników – wysoka rotacja pracowników w firmie prowadzi do wyższych kosztów związanych z rekrutacją oraz wdrożeniem nowych osób,
-
obniżenie produktywności pracowników – niezadowolenie z pracy, rozczarowanie nią i brak spełnienia zawodowych oczekiwań prowadzi do niższej efektywności i braku zaangażowania w swoje obowiązki,
-
zwiększone koszty związane z zatrzymaniem pracownika – chcąc przekonać pracownika do pracy w firmie, pracodawca musi podjąć przedsięwzięcia generujące dodatkowe koszty, tj. premie, szkolenia i kursy czy chociaż dodatkowe benefity dla pracownika.
-
Czytaj także: Pomoc psychologiczna jako benefit dla pracownika – dlaczego warto?
Shift shock – jak mu zapobiegać?
Coraz więcej pracodawców ma świadomość tego, co ceni sobie dziś pracownik. Coraz więcej pracowników jest świadomych tego, co tak naprawdę jest dla nich ważne. Transparentna rekrutacja, profesjonalnie przeprowadzony onboarding oraz zdolność do szybkiej adaptacji w nowych warunkach nie zawsze są gwarantem sukcesu. Często okazuje się, że choć cały proces rekrutacyjny malował przed nami obraz pracy idealnej, ostatecznie ta nie do końca wpisuje się w nasze preferencje i oczekiwania. W przyszłości chcielibyśmy więc uchronić się przed ponownym rozczarowaniem. Jak to zrobić? Coach zawodowy Wiktor Tokarski radzi, by podjąć cztery kroki:
-
-
Dogłębne badanie organizacji przed podjęciem pracy
-
Zanim zdecydujemy się na nową rolę, warto zainwestować czas w dokładne poznanie firmy. To nie tylko sprawdzenie opinii w Internecie, ale również rozmowy z potencjalnymi współpracownikami lub osobami, które wcześniej tam pracowały. Warto dopytać o kulturę pracy, codzienne wyzwania, a także realia związane z zadaniami na danym stanowisku.
-
-
Zadawanie właściwych pytań na etapie rekrutacji
-
Podczas rozmów kwalifikacyjnych nie bójmy się zadawać szczegółowych pytań. Zapytajmy o oczekiwania wobec naszej roli, styl zarządzania, kulturę organizacyjną oraz typowe problemy, z jakimi borykają się zespoły. Często kandydaci koncentrują się na przedstawianiu swoich umiejętności, a mniej uwagi poświęcają na weryfikację, czy to stanowisko naprawdę odpowiada ich preferencjom.
-
-
Realistyczna ocena własnych potrzeb i preferencji
-
Ważne jest, aby dokładnie zrozumieć, co jest dla nas kluczowe w pracy. Czy zależy nam na elastyczności? Na współpracy zespołowej? Na szybkim rozwoju? Znając swoje priorytety, możemy lepiej ocenić, czy nowa rola rzeczywiście będzie dla nas satysfakcjonująca.
-
-
Świadomość, że proces adaptacji zajmuje czas
-
Każda zmiana wymaga okresu adaptacji, który może być trudny. Wiele osób o tym zapomina, a jest to sprawa kluczowe. Nowe środowisko, nowe obowiązki, nowi ludzie – to wszystko może powodować stres. Dlatego warto dać sobie czas na oswojenie się z nową sytuacją. Nawet jeśli początkowe wrażenia są mieszane, po kilku tygodniach czy miesiącach perspektywa może się zmienić.
Shift shock – co zrobić, jeśli wystąpi u pracowników?
Co jednak w momencie, gdy rozbieżności między naszymi oczekiwaniami, a tym, co oferuje nam nowe miejsce pracy, są zbyt duże? Czy w takim przypadku dobrym rozwiązaniem jest podejmowanie błyskawicznej decyzji o odejściu z pracy, czy może jednak warto dać sobie czas?
Po pierwsze – niezależnie, jakie skutki będzie miał nasz shift shock, potraktujmy go jako nowe doświadczenie, które nas czegoś uczy. Choć w większości przypadków warto na chłodno przeanalizować wszystko i dać sobie czas, są jednak pewne sytuacje, w których jak najszybsza „ucieczka” może być rzeczywiście najlepszym rozwiązaniem.
– Natychmiastowa decyzja o odejściu z nowej pracy jest zasadna w momencie, gdy spotykamy się z poważnymi, fundamentalnymi problemami, które ewidentnie nie mają szans na poprawę (np. toksyczna atmosfera, nieetyczne zachowania, jawne oszustwa) – zwraca uwagę doradca zawodowy Wiktor Tokarski.
Jednocześnie ekspert wskazuje kilka powodów, dlaczego warto dać sobie czas na zastanowienie przed złożeniem wypowiedzenia:
-
Proces adaptacji
Adaptacja do nowej pracy zwykle trwa od 3 do 6 miesięcy. Na początku możemy czuć się przytłoczeni lub nieswojo, co jest naturalną reakcją na zmianę. Dajmy sobie czas, aby oswoić się z nowymi obowiązkami, nawiązać relacje i lepiej zrozumieć funkcjonowanie firmy.
-
Odkrycie prawdziwej dynamiki zespołu
Pierwsze wrażenie może być mylące. Czasami potrzeba czasu, aby zobaczyć, jak naprawdę funkcjonuje zespół, jakie są relacje między współpracownikami i jak zarządza się pracą w dłuższym okresie. To, co na początku wydaje się trudne, z czasem może okazać się bardziej znośne, gdy lepiej zrozumiemy kontekst.
-
Znalezienie swojego miejsca
Może okazać się, że początkowo czujemy się niepewnie, bo jeszcze nie odnaleźliśmy swojego miejsca w zespole. Jednak z biegiem czasu, po nawiązaniu relacji i zrozumieniu oczekiwań, możemy poczuć się bardziej komfortowo i zacząć czerpać satysfakcję z pracy.
Czytaj także: Praca zdalna a zdrowie psychiczne – wywiad z psycholog dr Beatą Rajbą
Case study – historia Ani – rozwiązanie problemu
Wróćmy do historii Ani, rozczarowanej managerki, która nie mogła odnaleźć się w zdobytej pracy, mimo że nowa posada początkowo wydawała się spełnieniem jej zawodowych aspiracji. Jaką podjęła decyzję?
– Podczas naszych sesji coachingowych pracowaliśmy nad tym, aby Ania mogła spojrzeć na swoją sytuację z szerszej perspektywy – wyjaśnia trener biznesu W. Tokarski. – Zamiast poddawać się początkowym trudnościom, postanowiła dać sobie czas na adaptację i lepiej zrozumieć nową kulturę organizacyjną. Kluczowym elementem było uświadomienie sobie, że zmiana środowiska wymaga przestawienia się na inne zasady i styl pracy, co może być trudne, ale jest możliwe.
Pracowaliśmy nad jej sposobem radzenia sobie ze stresem, rozwijaliśmy strategie adaptacyjne oraz budowaliśmy nawyk regularnej refleksji nad tym, co już się udało i co jeszcze wymaga pracy. Ania zrozumiała, że proces adaptacji to nie sprint, a maraton. Krok po kroku zaczęła dostosowywać się do nowego środowiska, nawiązywać relacje z nowym zespołem oraz zdobywać zaufanie współpracowników. Przeanalizowaliśmy jej oczekiwania wobec nowej pracy i zbalansowaliśmy je z realiami, dzięki czemu mogła skupić się na długofalowych korzyściach, jakie dawało to wyzwanie.
Dziś Ania patrzy na te trudne początki z uśmiechem. Przyznaje, że było to jedno z najbardziej wymagających doświadczeń w jej karierze, ale również najbardziej rozwijające. Dzięki temu, że postanowiła dać sobie czas i skorzystać z pomocy, teraz czuje się pewnie i spełnia się w roli menedżerki. Co więcej, nauczyła się, jak skutecznie poruszać się w złożonym, korporacyjnym świecie, zachowując jednocześnie swoją autentyczność i wartości.
Jej historia pokazuje, że adaptacja do nowej roli, nawet w zupełnie odmiennym środowisku, może być wyzwaniem, ale z odpowiednim wsparciem i nastawieniem można przejść przez ten proces z sukcesem. Ania udowodniła sobie i innym, że warto dać sobie czas, gdy stajemy w obliczu zmiany. Dziś nie tylko jest zadowolona z podjętej decyzji, ale również dumna z tego, jak poradziła sobie z tą trudną, ale owocną transformacją – zaznacza trener zawodowy.
Czytaj także: Jak stworzyć inkluzywne miejsce pracy? Wywiad z dr Joanną Skonieczną, Kierowniczką Programową KPH
Shift shock – najczęściej zadawane pytania:
-
Shift shock – dlaczego jest coraz bardziej popularny?
Radykalna zmiana modelu pracy, jakiej doświadczyliśmy na przestrzeni ostatnich lat ma duży wpływ na nasilenie zjawiska shift shocku. Poczucie izolacji, brak wsparcia i trudności adaptacyjne, w połączeniu z obietnicami pracodawcy, które nie mają pokrycia czy chociażby zupełnie inny sposób zarządzania i komunikacji, do których jesteśmy przyzwyczajeni, sprawiają, że coraz częściej odczuwamy rozczarowanie zmianami i nową pracą.
-
Shift shock – czy dotyczy tylko gen Z?
Shift shock początkowo napędzany był przede wszystkim przez generację Z, która jest świadoma swoich potrzeb i wie, czego chce, a także nie boi się po to sięgać. Choć jej przedstawiciele są otwarci na zmiany, nie uznają półśrodków. Poszukując zatrudnienia, które będzie idealnie kompatybilne z ich osobistymi przekonaniami i wartościami, są nieco bardziej narażeni na rozczarowanie pracą, która nie spełni ich oczekiwań. Dziś jednak shift shock zatacza coraz szersze kręgi i wystąpić może w każdej grupie pracowniczej.
Anna Rychlewicz
Absolwentka dziennikarstwa i zarządzania mediami. Na świat patrzy przez pryzmat tego, jakimi słowami może go opisać. Słowa są także nieodłącznym elementem jej drogi zawodowej. Zajmuje się copywritingiem, redakcją oraz korektą tekstów. O rynku pracy, ubezpieczeniach, wnętrzach, podróżach, zdrowiu i modzie. Porusza tematykę społeczną oraz kryminalną. Pasjonują ją rozmowy z ludźmi. W czasie wolnym poszerza horyzonty i eksploruje otoczenie, prowadząc blog „Brzmi Znajomo”.
