W momencie utraty pracy warto zastanowić się nad możliwymi środkami zaradczymi, zabezpieczającymi naszą sytuację finansową i ubezpieczeniową. Jednym nich może być zarejestrowanie się w urzędzie pracy i rozpoczęcie pobierania zasiłku dla bezrobotnych.
Straciłem/straciłam pracę – co powinienem zrobić?
Bezrobotni mogą liczyć na pomoc państwa w zakresie doradztwa zawodowego, szkoleń, kursów, wykładów czy samej procedury poszukiwania pracy. Po spełnieniu określonych wymagań mają również prawo do zasiłku. Ponadto przysługuje im ubezpieczenie z ZUS-u.
By korzystać z tych udogodnień, należy zarejestrować się w urzędzie pracy. Procedura uwzględnia wypełnienie wniosku, konieczne jest też przedstawienie m.in. dyplomów z uczelni czy świadectw pracy. Część czynności można dokonać online. Za pośrednictwem internetu poszukujący pracy mogą również umówić się na wizytę w urzędzie.
Utrata pracy a bezrobocie
Osoba starająca się o status bezrobotnego musi złożyć dokumenty uwiarygodniające jego ścieżkę zawodową. Lista potrzebnych zaświadczeń jest długa, ale niezbędna do otrzymania statusu bezrobotnego oraz rozpoczęcia pobierania zasiłku.
Zgodnie z informacjami podanymi przez urzędy pracy, podstawowy zestaw dokumentów potrzebnych do rejestracji dla obywatela Polski zawiera:
• dowód osobisty bądź inny dokument tożsamości np. paszport;
• oświadczenie dotyczące miejsca zameldowania. W przypadku gdy to oświadczenie wzbudzi uzasadnione wątpliwości organu, urząd może wezwać do przedłożenia zaświadczenia o meldunku wydanego przez organ meldunkowy;
• świadectwa ukończenia szkoły, dyplomy lub inne dokumenty potwierdzające kwalifikacje lub zaświadczenia o ukończeniu szkolenia;
• świadectwa pracy oraz inne dokumenty potrzebne do ustalenia uprawnień;
• ewentualnie dokumenty stwierdzające przeciwwskazania do wykonywania określonych prac.
Osoby pracujące na umowie-zlecenie, w ramach umowy agencyjnej, inne umowie o świadczeniu usług, współpracowały przy wykonywaniu tych usług lub były zatrudnione w niepełnym wymiarze czasu pracy powinny przedłożyć zaświadczenie o wysokości wynagrodzenia, które stanowiło podstawę do wyliczania wymiaru składek w rozbiciu na poszczególne miesiące. Potrzebne będzie również zaświadczenie o zatrudnieniu wraz z wykazem miesięcznych kwot stanowiących podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz Fundusz Pracy.
Osoby niepełnosprawne chcące podjąć pracę, będą musiały też przedstawić zaświadczenie lekarskie o stopniu niepełnosprawności.
Prowadzący własną działalność gospodarczą powinni przedłożyć oświadczenie o wpisie do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, w którym wskazuje się termin rozpoczęcia działalności, jeżeli nie upłynął jeszcze okres do wskazanego we wniosku o wpis do ewidencji dnia podjęcia działalności gospodarczej.
Dodatkowo, jeśli zachodzi okoliczność likwidacji działalności, należy okazać oświadczenie o wykreśleniu z CEIDG i zaświadczenie z ZUS-u o okresie odprowadzania składek na ubezpieczenie społeczne i Fundusz Pracy (podstawowy wymiar w skali miesięcznej). Jeżeli natomiast przedsiębiorca złożył wniosek o zawieszenie działalności gospodarczej, musi okazać oświadczenie oświadczenie o wpisie do CEIDG.
Kolejne dokumenty i poświadczenia będą potrzebne dla osób, które pobierały renty, zasiłki i świadczenia z ZUS-u, są rodzicami, właścicielami lub posiadaczami nieruchomości rolnej, domownikami w gospodarstwie rolnym o określonej powierzchni czy były zwolnione z zakładu karnego. Pełną listę dokumentów publikuje Departament Rynku Pracy MRPiPS i można ją znaleźć na stronach poszczególnych urzędów pracy.
Prawo do zasiłku dla bezrobotnych
Zasiłek z urzędu pracy przysługuje osobom, które straciły pracę i zarejestrowały się w powiatowym urzędzie pracy. Jednak sam status bezrobotnego nie gwarantuje jeszcze otrzymania zasiłku.
Zasiłek mogą pobierać ci, dla których nie ma ofert pracy, staży czy prac interwencyjnych. Osoba starająca się o zasiłek powinna mieć też udokumentowane przynajmniej 365 dni pracy w okresie ostatnich 18 miesięcy lub przedstawić dowód na opłacanie w tym okresie składek na ubezpieczenie społeczne z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej. Wniosek o zasiłek mogą również składać repatrianci oraz osoby, które pracowały w państwach członkowskich Unii Europejskiej.
Ile trwa zasiłek dla bezrobotnych?
Zasiłek zaczyna być wypłacany po 7 dniach od rejestracji w urzędzie pracy. Jeśli pracownik dostał wypowiedzenie lub do zakończenia stosunku pracy doszło za porozumieniem stron, może zacząć pobierać zasiłek po 90 dniach od tego momentu. Jeśli zaś umowa z pracownikiem została rozwiązana bez wypowiedzenia, zasiłek należy mu się po 180 dniach. Ponadto w przypadku, gdy bezrobotny dostał odszkodowanie za skrócenie czasu wypowiedzenia, zacznie pobierać zasiłek dopiero wtedy, gdy czas płacenia tego świadczenia się skończy.
Okres pobierania zasiłku jest zróżnicowany i w pewnych okolicznościach ulega skróceniu lub wydłużeniu. Może wynosić:
• 180 dni – dotyczy to osób mieszkających w powiecie, w którym stopa bezrobocia 30 czerwca roku poprzedzającego dzień nabycia prawa do zasiłku nie przekraczała 50% przeciętnej stopy bezrobocia w kraju;
• 365 dni – jeśli:
- bezrobotny mieszka w powiecie, którego stopa bezrobocia w dniu 30 czerwca roku poprzedzającego dzień nabycia prawa do zasiłku była większa niż 150% przeciętnej stopy bezrobocia w kraju, albo
- bezrobotny ma powyżej 50 lat oraz posiada co najmniej 20-letni okres uprawniający do zasiłku,
albo
- bezrobotny utrzymuje co najmniej jedno dziecko w wieku do 15 lat, a jego małżonek również ma status osoby bezrobotnej i utracił prawo do zasiłku z powodu upływu okresu jego pobierania (i ta utrata prawa do świadczenia nastąpiła po dniu nabycia prawa do zasiłku przez bezrobotnego, o którym mowa), albo
- bezrobotny samotnie wychowuje co najmniej jedno dziecko w wieku do 15 lat.
Utrata świadczenia dla bezrobotnych
Trzeba pamiętać, że zasiłek to świadczenie ograniczone czasowo – jego celem jest wsparcie finansowe osób poszukujących pracy, a nie stałe utrzymywanie bezrobotnego przez państwo. Prawo do zasiłku można utracić, jeśli skończy się czas, na który został przyznany. Ta forma pomocy może również zostać odebrana, jeśli bezrobotny bez powodu odmawia przyjęcia propozycji pracy, szkolenia czy stażu lub też nie podejmuje tej formy aktywności zawodowej.
Wysokość zasiłku dla bezrobotnych
Kwota zasiłku dla bezrobotnych jest uzależniona od stażu pracy. W przypadku przepracowania łącznie:
• do 5 lat – wynosi on 80% zasiłku podstawowego,
• 5-20 lat – jest to 100% zasiłku podstawowego,
• od 20 lat – 120% zasiłku.
Podstawowa wysokość zasiłku ulega corocznej waloryzacji – kwota podawana jest 1 czerwca.
W okresie od 1 czerwca 2019 r. do 31 maja 2019 wynosi on:
• przez pierwsze 90 dni prawa do zasiłku – 861,40 zł brutto,
• przez pozostałe dni – 676,40 zł brutto.