Mówi się, że co dwie głowy to nie jedna – a im więcej pomysłodawców, tym lepiej. A jednak praca w zespole nie zawsze przebiega gładko i prowadzi do osiągnięcia celu. Dlaczego tak jest? Okazuje się, że stworzenie zgranego zespołu to dość trudne zadanie. Część osób chętnie przerzuca odpowiedzialność na innych – czyli na nikogo konkretnie. W efekcie pewne zadania są zaniedbywane, a inne stają się przedmiotem kłótni. Taka sytuacja wynika w dużej mierze z faktu, że pracownicy nie znają swoich ról w grupie i związanego z nimi zakresu odpowiedzialności. Z pomocą przychodzi teoria ról zespołowych Belbina – co to takiego?
Teoria ról zespołowych Belbina – na czym polega?
Twórcą teorii ról zespołowych (ang. team role theory) jest brytyjski teoretyk zarządzania Raymond Meredith Belbin. W centrum jego zainteresowania znajdują się cechy pracy zespołowej i stworzenie optymalnych procedur współdziałania. Zauważył on, że przydzielenie każdej osobie w zespole jasno określonej roli daje bardzo dobre efekty i pozytywnie wpływa na skuteczność działania całej grupy. Kluczowe jest przy tym zadbanie o właściwą komunikację pomiędzy każdym członkiem zespołu.
Belbin doszedł do wniosku, że najskuteczniejsze są zespoły o wysokiej różnorodności, w których osoby przyjmują wszystkie wskazane przez niego role. Kiedy członków grupy jest zbyt mało, niektórzy mogą przyjąć więcej niż jedną rolę. Zdaniem specjalisty każda osoba ma cechy pozwalające na wejście w dwie lub trzy z nich. Ważne jest to, że role nie powinny być arbirtalnie narzucane np. przez przełożonego – powinny odpowiadać naturalnym predyspozycjom każdego pracownika.
Role w zespole wg Belbina – charakterystyka
Jakie są podstawowe role w zespole? Według specjalisty jest ich dziewięć. Każda z nich należy ponadto to jednej z kategorii: ról intelektualnych, ról socjalnych lub ról zadaniowych.
Do ról intelektualnych należą:
- Pomysłodawca (Plant)– to osoba z bogatą wyobraźnią, kreatywna i potrafiąca myśleć nieszablonowo. Pomysłodawca, inaczej myśliciel czy kreator, to zwykle indywidualista obdarzony wysokim intelektem, lubi wyzwania, miewa skłonności do krytykowania innych, niekiedy może gubić niuanse. Nie boi się oryginalnych rozwiązań;
- Analityk (Monitor Evaluator) – osoba myśląca strategicznie, potrafiąca dostrzec różne możliwości, badać zadanie z odmiennych perspektyw. Jego spostrzeżenia są najczęściej trafne, a krytyka celna;
- Specjalista (Specialist) – to ktoś odpowiadający za wąską dziedzinę w projekcie, zwraca uwagę na aspekty techniczne, jest nastawiony na konkretny cel, dostarcza specjalistycznej wiedzy. Może mieć trudności z rozpatrywaniem zadania z szerszej perspektywy.
Do ról socjalnych należą:
- Lider zespołu (Co-ordinator) – ktoś pewny siebie, zdecydowany i mający konkretną wizję celu, do którego chce poprowadzić innych. Dostrzega też talenty w grupie, niekiedy nie widzi trudności praktycznych;
- Człowiek kontaktów (Resource Investigator) – osoba towarzyska, ekstrawertyczna, która pozyskuje kontakty zewnętrzne i łatwo nawiązuje współpracę. Ma wysoko rozwinięte zdolności interpersonalne i negocjacyjne. Jest entuzjastyczna, potrafi improwizować, może szybko się nudzić;
- Dusza zespołu (Teamworker) – osoba empatyczna, u której każdy znajdzie wsparcie, łagodząca spory i pełniąca rolę mediatora. Wzmacnia ducha zespołu, ułatwia współpracę i sprawną komunikację. Może być niezdecydowania w sytuacji kryzysowej i skłonna do promowania bezpiecznych rozwiązań, unikania ryzyka. Nie lubi też rywalizacji.
Do ról zadaniowych należą:
- Ustawiacz (Shaper) – ustala cele i priorytety, ukierunkowuje działanie zespołu, dba o realizację poszczególnych etapów. Czasami zbyt szybko chce widzieć efekty działań i rywalizuje z innymi;
- Wykonawca (Implementer) – to osoba, która jest w stanie przekuć twórcze pomysły oraz odważne cele w konkretny plan działania. Cechuje się zdrowym rozsądkiem, myśli zadaniowo;
- Perfekcjonista (Complete Finisher) – osoba dbająca o jak najlepsze wykonanie zadania, zwracająca uwagę na detale. Perfekcjonista trzyma także rękę na pulsie, jeśli chodzi o terminy, przypomina innym o deadline’ach, jest bardzo zdyscyplinowany i tego samego oczekuje od innych. Bywa przez to niecierpliwy i trudny w kontaktach, łatwo się irytuje.
Przydzielenie konkretnych ról członkom zespołu może pomóc im odnaleźć się we wspólnej pracy. Wraz z rolami warto wyznaczyć przynajmniej kilka kluczowych zadań, zakres odpowiedzialności. Współpraca będzie przebiegać korzystnie, kiedy każda osoba będzie potrafiła komunikować się z pozostałymi.
