W przypadku poważnych problemów zdrowotnych i niemożności wykonywania obowiązków zawodowych pracownik może wystąpić o przyznanie renty. W jaki sposób ją uzyskać, jakie warunki trzeba spełnić?
Renta chorobowa a ZUS
Renta przyznawana jest przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Jakie warunki musi spełniać osoba ubiegająca się o to świadczenie? Istotne jest zwłaszcza stwierdzenie niezdolności do pracy oraz odpowiedni, różny w zależności od wieku wnioskodawcy, staż ubezpieczenia. Zgodnie z informacjami podanymi przez ZUS jest to:
• 1 rok – w przypadku osoby, która stała się niezdolna do pracy zanim ukończyła 20 lat,
• 2 lata – jeśli osoba stała się niezdolna do pracy między 20 a 22 rokiem życia,
• 3 lata – jeżeli osoba stała się niezdolna do pracy między 22 a 25 rokiem życia,
• 4 lata – jeśli osoba stała się się niezdolna do pracy między 25 a 30 rokiem życia,
• 5 lat – w przypadku osoby, która stała się niezdolna do pracy po ukończeniu 30 lat, przy czym okres ten musi przypadać w ciągu ostatnich 10 lat:
◦ przed dniem, w którym zgłosiła wniosek o rentę, lub
◦ przed dniem, w którym powstała jej niezdolność do pracy.
Co istotne, ubezpieczeni, którzy utracili zdolność do pracy po skończeniu 30 lat nie muszą spełniać warunku 5 lat stażu ubezpieczenia w ciągu 10 lat przed złożeniem wniosku o rentę lub postaniem niezdolności do pracy, jeżeli:
• są całkowicie niezdolni do pracy oraz
• mają 25 lat składkowych (kobieta) i 30 lat składkowych (męzczyzna).
Osoba ubiegająca się o rentę musi również wykazać, że jej niezdolność do pracy powstała albo w okresie składkowym, czyli w czasie, kiedy była ona ubezpieczona albo też w okresie nieskładkowym wymienionym w ustawie emerytalnej (np. w trakcie pobierania zasiłku opiekuńczego).Wniosek o przyznanie renty będzie również rozpatrywany, jeśli niezdolność powstała nie później niż 18 miesięcy od ustania wskazanych okresów.
Wymóg powstania niezdolności do pracy, która wystąpiła w określonym przez ustawę czasie nie obowiązuje w przypadku osoby, która spełnia łącznie następujące warunki:
• została uznane za całkowicie niezdolną do pracy,
• posiada wymagany okres ubezpieczeniowy (20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn).
Osoba, której niezdolność do pracy jest wynikiem wypadku w drodze do lub z pracy, nie musi się legitymować przypisanym jej wiekowi okresem składowym lub nieskładkowym.
Co z tymi, którzy nie osiągnęli wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego? ZUS przewiduje możliwość przyznania świadczenia osobom zgłoszonym do ubezpieczenia przed uzyskaniem pełnoletniości lub też maksymalnie 6 miesięcy po ukończeniu szkoły (ponadgimnazjalnej, ponadpodstawowej czy wyższej) oraz które do dnia powstania niezdolności do pracy miały nieprzerwane okresy składkowe i nieskładkowe.
Czym jest niezdolność do pracy
Zdarza się w przypadku ubiegania się o świadczenie rentowe, że składający wniosek ma problem ze zdefiniowaniem pojęcia „niezdolności do pracy”. Według wytycznych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych niezdolny do pracy jest ten, kto całkowicie lub częściowo stracił możliwość wykonywania zarobkowania w wyniku naruszenia sprawności funkcjonowania organizmu. Istotny w tej definicji jest również brak rokowań co do odzyskania prawidłowych funkcji organizmu po zmianie zawodu.
Całkowita i częściowa niezdolność do pracy
Niezdolność do pracy można podzielić na całościową lub częściową.
• Całkowita niezdolność do pracy ma miejsce, gdy osoba nie może wykonywać jakiejkolwiek pracy zarobkowej.
• Osobie dotkniętej częściową niezdolnością do pracy naruszenie prawidłowego funkcjonowania organizmu uniemożliwia w znacznym stopniu wykonywanie dotychczasowych obowiązków zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami.
W procesie ubiegania się o świadczenia rentowe brane pod uwagę są również osoby, których sprawność organizmu jest w tak znacznym stopniu ograniczona, że nie są w stanie funkcjonować samodzielnie oraz wymagają codziennej opieki. W takim przypadku orzeka się niezdolność do samodzielnej egzystencji.
Renta tymczasowa – kiedy przysługuje?
Nie zawsze przyznanie tego świadczenia oznacza, że będzie ono stale wypłacane. W przypadku, gdy lekarz stwierdzi trwałą niezdolność do pracy, przyznaje się rentę stałą. Istnieje jednak również możliwość uzyskania renty okresowej, gdy niezdolność do pracy nie jest stała oraz stwierdzono, że powrót do zdrowia jest prawdopodobny. W tym przypadku długość renty jest ściśle określona.
Po upływie okresu prawomocnego pobierania renty osoba ją pobierająca ma możliwość wystąpienia do ZUS z wnioskiem o przedłużenie okresu pobierania świadczenia. Rencista musi w tej sytuacji przejść badania lekarskie, które pozwolą określić jego stan zdrowia oraz dalsze rokowania.
Lekarz orzecznik decyduje o przyznaniu badanemu statusu osoby niezdolnej do pracy na maksymalnie 5 lat – po tym czasie konieczna jest ponowna weryfikacja zdolności do pracy. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy zgodnie z obecnym stanem wiedzy medycznej nie ma rokowań, by w tym czasie stan badanego się poprawił – wówczas niezdolność do pracy może zostać orzeczona na dłużej.
Ile wynosi renta chorobowa
Wysokość renty jest ustalana w zależności od rodzaju świadczenia, o które ubiega się zainteresowany. W przypadku renty związanej z całkowitą niezdolnością do pracy, na wysokość świadczenia składa się:
• 24% kwoty bazowej (kwota bazowa to 100% średniego miesięcznego wynagrodzenia pomniejszonego o potrącone od ubezpieczonego składki na ubezpieczenie społeczne w poprzednim roku kalendarzowym),
• po 1,3% podstawy wymiaru za każdy rok okresów składkowych (z uwzględnieniem pełnych miesięcy),
• po 0,7% za każdy rok okresów nieskładkowych (z uwzględnieniem pełnych miesięcy).
Pod uwagę brany jest również tzw. staż hipotetyczny, czyli po 0,7% podstawy wymiaru za każdy rok okresu brakującego do pełnych 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych w okresie od daty zgłoszenia wniosku rentowego do ukończenia przez zainteresowanego 60 roku życia.
W przypadku, gdy wnioskodawcy należy się renta wynikająca z częściowej niezdolności do pracy, przyjmuje się jej wysokość na 75% renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.