Śniadanie jesz na balkonie z widokiem na czerwone dachówki i z daleka migoczący Tag. Jeszcze jest rześko, ale zapowiada się upalny, wakacyjny dzień. W planach kręcenie się po Alfamie i zakup kilku magnesów, czytanie książki na kamiennych schodkach przy zatoce, kołysanie przy fado i vinho verde. Ale zanim przeskoczysz w swój wczasowy tryb, zrobisz sobie mocną kawę, odpalisz komputer i na 6 czy 8 godzin zajmiesz się pracą. Pracowakacje to już nie tylko zachodnia nowinka, decyduje się na nią coraz więcej rodaków. Bo nas stać, bo możemy pracować zdalnie, bo życie jest za krótkie, by przesiadywać w bloku. Bo znajomi byli i polecają. Tylko czy wyjazd na „wakacje w pracy" to rzeczywiście dobry pomysł?
Pracowakacje, workation – mianem tym określamy pracę połączoną z wypoczynkiem. Jego idea na pierwszy rzut oka może wydawać się podobna do home office. Różnic jest jednak wiele. Czym tak naprawdę jest workation i w jakich zawodach sprawdzi się ten model pracy? Gdzie najlepiej wyjechać, by móc efektywnie wywiązywać się ze swoich obowiązków służbowych? Wyjaśniamy czy i w jaki sposób praca i wakacje mogą iść w parze.
Spis treści
- Od pracy zdalnej do workation
- Workation – co to?
- Pracowakacje jako benefit – w jakich zawodach możemy tak pracować?
- Workation a Kodeks pracy
- Workation a podatki
- Pracownik na workation – jakie ubezpieczenie?
- Workation – lepiej na własną rękę czy z biurem?
- Workation oferty – gdzie szukać?
- Workation a work-life balance
- Czy pracodawca może nie wyrazić zgody na workation?
- Workation – najczęściej zadawane pytania
Od pracy zdalnej do workation
Jeszcze nie tak dawno praca zdalna uważana była za przywilej i pewnego rodzaju luksus, który należał się jedynie kadrze zarządzającej czy pracownikom wyższych szczebli. Co więcej – postrzegana była jako okazjonalny benefit będący ukłonem w stronę pracownika. Pandemia koronawirusa całkowicie odmieniła rzeczywistość, a razem z nią postrzeganie pracy zdalnej. Jak wynika z danych Eurostatu, przed pandemią nieco ponad 5 proc. pracowników pełniło obowiązki zawodowe z domu. Po pierwszym lockdownie statystyki te wzrosły do 40 proc. Zmiany w polskim prawie pracy dotyczące wykonywania pracy na odległość to prawdziwy krok milowy w podejściu do home office. Kolejnym krokiem jest tak zwane workation.
Za oceanem workation zaczęło być praktykowane już wiele lat temu. Na gruncie polskim stawia pierwsze, nieśmiałe kroki, a wszystko to podyktowane jest pewnymi ograniczeniami prawnymi, ryzykiem podatkowym czy ubezpieczeniowym. W obliczu tego, samo sformułowanie „workation” wydaje się brzmieć groźnie. Warto więc rozwiać wszelkie wątpliwości i wyjaśnić, na czym polega workation. Co to jest i czym charakteryzuje się ten model świadczenia pracy?
Workation – co to?
Workation jest specyficzną formą pracy, która polega na połączeniu wykonywania obowiązków zawodowych z wyjazdem wypoczynkowym. Wbrew pozorom – choć workation najczęściej odbywa się w bardzo wakacyjnych okolicznościach, nie jest to praca na wakacje. Termin ten jest połączeniem słów angielskich – work (praca) i vacation (wakacje), przez co może sprawiać mylne wrażenie i przywodzić na myśl pracę podczas prywatnego wyjazdu wakacyjnego. Tymczasem pracownik pełniący obowiązki w tym modelu, efektywnie łączy pracę z odpoczynkiem, bez konieczności wykorzystywania przysługujących mu dni urlopowych.
Workation to nowa forma wykonywania obowiązków służbowych, polegająca na łączeniu pracy z wypoczynkiem. Elastyczna formuła workation umożliwia pracę z każdego miejsca na świecie, bez wykorzystania urlopu wypoczynkowego.
Warto zaznaczyć, że workation polega na wykonywaniu obowiązków zawodowych na odległość, jednak wszystko odbywa się według zasad ustalonych z pracodawcą. Miejscem pracy może być wówczas hotel czy wynajęte mieszkanie w dowolnym zakątku świata. Pracownik realizuje obowiązki zawodowe w godzinach pracy, natomiast podróżowanie i eksplorowanie miejsc odbywa się z kolei poza pracą, w czasie wolnym. Co istotne, zgodnie z zachodnim modelem wszelkie koszty podróży oraz pobytu w całości leżą po stronie pracodawcy.
Pracowakacje jako benefit – w jakich zawodach możemy tak pracować?
Workation jest dosyć specyficzną formą świadczenia pracy. Podobnie jak klasyczne home ofiice, jest to model wykonywania obowiązków zawodowych, który nie jest jednak dostępny dla każdego. Z benefitu, jakim są pracowakacje, nie mogą skorzystać wszyscy pracownicy. Rozwiązanie to jest przeznaczone dla osób, które są w stanie wykonywać swoje obowiązki w pełni zdalnie, przy użyciu urządzeń mobilnych.
Z workation mogą korzystać między innymi:
- graficy komputerowi,
- programiści i inni specjaliści IT,
- redaktorzy, copywriterzy,
- dziennikarze internetowi, blogerzy,
- tłumacze,
- specjalisci ds. finansowych,
- specjaliści ds. marketingu.
Warto jednak zaznaczyć, że coraz częściej workation jest modelem pracy kultywowaniem nie tylko przez pojedyncze jednostki, ale całe działy. Na arenie międzynarodowej funkcjonują firmy, które decydują się na wysłanie całego zespołu w egzotyczne zakątki świata, z których pracownicy będą wykonywali swoją pracę.
Świadczenie pracy w modelu workation możliwe jest w przypadku pracowników, którzy są w stanie wykonywać obowiązki w pełni zdalnie, przy wykorzystaniu urządzeń mobilnych.
Nie jest jednak żadną tajemnicą, że praca zdalna z dowolnego miejsca na świecie święci triumfy przede wszystkim w branży IT. Rynek usług technik informacyjnych nieustannie zmaga się z nienasyceniem i deficytem wysokiej klasy specjalistów. Wspominani programiści, administratorzy danych czy technicy do spraw bezpieczeństwa już od wielu lat zajmują pozycję cyfrowych nomadów, którzy efektywnie wykonują obowiązki z dowolnej szerokości geograficznej. Podobną pozycję zajmuje dziś freelancer.
Workation – gdzie najlepiej jechać?
„Najlepsze kraje do pracy zdalnej”, „gdzie jechać na workation” czy „idealne miejscówki dla pracy zdalnej” – to hasła, które cieszą się coraz większą popularnością w sieci. Pozostaje zatem pytanie – dokąd jechać?
Po wielu lockdownach to właśnie w workation dostrzegamy szansę na podróżowanie i korzystanie z życia, bez konieczności rezygnowania z pracy. Pełnienie obowiązków zawodowych z dowolnego miejsca na świecie dla wielu jawi się jako praca marzeń.
W tej kwestii możliwości mamy niemal nieograniczone. Skutkiem obostrzeń związanych z pandemią Covid-19 jest coraz większe otwarcie państw na pracowników zdalnych. Wiele krajów oferuje turystom będącym cyfrowymi nomadami specjalną wizę, która uprawnia ich do rocznego lub dłuższego pobytu na terytorium ich kraju. Wśród takich państw znajdziemy między innymi Bahamy, Wyspy Zielonego Przylądka, Chorwację, Cypr, Dominikanę, Włochy i Maltę. Jako jedno z najlepszych miejsc na świecie do pracy zdalnej wskazuje się natomiast Portugalię.
To jednak nie wszystko – w wielu szerokościach geograficznych włodarze dużych miast wychodzą naprzeciw potrzebom pracowników zdalnych, organizując w typowo turystycznych regionach wioski dla cyfrowych nomadów. Podstawowy warunek, jaki muszą one spełnić, to przede wszystkim dostęp do stabilnego i szybkiego wi-fi.
Workation a Kodeks pracy
Pandemiczna rzeczywistość zmieniła nasze postrzeganie pracy zdalnej. W wielu przypadkach praca z domu była koniecznością, w innych – decyzją przełożonych. To właśnie oni otworzyli się na model home office, dostrzegając, że nie jest to jedynie zaleta dla pracowników.
Podwładny może równie efektywnie wywiązywać się z obowiązków zawodowych, pracując na odległość. Popularność home office była z kolei przesłanką do uregulowania kwestii dotyczącej pracy zdalnej w polskim prawie pracy. Nowelizacja Kp definiuje pracę zdalną jako pracę, która może być wykonywana całkowicie lub częściowo w miejscu wskazanym przez pracownika i każdorazowo uzgodnionym z pracodawcą. Praca odbywa się wówczas z wykorzystaniem środków bezpośredniego porozumienia się na odległość, czyli w praktyce komputera i telefonu z dostępem do sieci.
A co Kodeks pracy mówi na temat workation? Niestety nic. Model ten nie jest w żaden sposób regulowany prawnie w Polsce.
Workation nie jest regulowany polskimi przepisami prawa. W pewnym zakresie możemy odnieść do niego zapisy dotyczące pracy zdalnej.
Choć pracodawcy w regulowaniu warunków pracy w modelu workation mogą kierować się wytycznymi dotyczącymi pracy zdalnej, pełnienie obowiązków zawodowych poza granicami Polski wiąże się także z ryzykiem powstającym po stronie zatrudniającego. Warto zwrócić uwagę na takie kwestie jak regulacje dotyczące wypadku przy pracy, ubezpieczenie społeczne i zdrowotne poza granicami kraju, a także bhp w czasie pracy.
Workation a podatki
Polak wykonujący pracę poza granicami kraju to powszechne zjawisko. Zawsze w takim przypadku pojawia się jednak podstawowe pytanie dotyczące podatków. A jak wygląda to w przypadku workation? Pierwszą i najważniejszą kwestią jest ustalenie rezydencji podatkowej, czyli miejsca, w którym podatnik ma zobowiązania podatkowe.
Art. 3. Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:
Osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy).
Tutaj warto jednak wyjaśnić, co kryje się pod sformułowaniem „miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej”. Otóż w świetle prawa osoba mająca miejsce zamieszkania w Polsce to osoba, która posiada na terytorium kraju centrum interesów osobistych lub gospodarczych oraz przebywa na terytorium kraju dłużej niż 183 dni w roku podatkowym. Wobec powyższego, czasowe i krótkotrwałe wykonywanie obowiązków zawodowych poza granicą kraju nie powoduje zmiany rezydencji podatkowej. Warto zarazem zauważyć, że Polska jest także stroną umów o unikaniu podwójnego opodatkowania. Co to oznacza w praktyce? W przypadku świadczenia pracy zdalnej w kraju, z którym Polska ma podpisaną taką umowę, to właśnie zapisy w niej zawarte stają się podstawą do ustalenia kwestii opodatkowania dochodów.
Pamiętaj!
Krótkotrwałe wykonywanie pracy za granicą Polski nie zmienia rezydencji podatkowej pracownika.
Pracownik na workation – jakie ubezpieczenie?
Workation to praca i wakacje w jednym. W skrócie – jest to nic innego jak wyjazd wypoczynkowy, podczas którego będziemy również pełnili obowiązki zawodowe. Tak jak każdy inny wyjazd na wczasy, także workation będzie wymagał odpowiedniego przygotowania i dopilnowania kilku podstawowych formalności. Jedną z nich jest ubezpieczenie turystyczne. Choć udając się w wymarzoną podróż, nie bierzemy pod uwagę tego, że mogłoby wydarzyć się coś złego, polisa turystyczna jest po to, by zagwarantować nam spokój i względne bezpieczeństwo. Wybierając takie ubezpieczenie, zwróćmy szczególną uwagę na wysokość kosztów leczenia i ratownictwa, ale także NNW czy OC w życiu prywatnym. Na wagę złota może okazać się także ubezpieczenie bagażu.
Decydując się na workation z biurem podróży, w pakiecie otrzymujemy zazwyczaj podstawową wersję ubezpieczenia. Polisa ta może jednak okazać się niewystarczająca.
Workation – lepiej na własną rękę czy z biurem?
Osoby, którym zamarzą się pracowakacje i mają możliwość wywiązywania się z obowiązków zawodowych w komfortowych warunkach do pracy, z hamaka w ciepłych krajach, mają też pełną dowolność w organizacji takiego wyjazdu. O ile ten nie jest planowany przez przełożonego i organizowany dla całego zespołu, pracownik może zaplanować sobie workation na własną rękę albo też skorzystać z oferty biura podróży. Co ciekawe, dziś największe biura w Polsce oferują produkt, który skierowany jest do osób poszukujących optymalnych warunków do pracy zdalnej za granicą. Skorzystanie z pomocy touroperatora może wydać się o wiele łatwiejszym przedsięwzięciem niż szukanie destynacji na własną rękę.
Niemniej samodzielne zorganizowanie takiego wyjazdu także nie powinno sprawić większych trudności. Podstawą jest wybór miejsca zakwaterowania, które zagwarantuje optymalne warunki do pracy. Szybki i niezawodny internet czy przestrzeń umożlwiająca swobodę rozmowy ze współpracownikami – na to należy zwrócić uwagę w pierwszej kolejności. Jeśli zdecydujemy się natomiast na skorzystanie z oferty biura podróży, możemy mieć pewność, że trafimy do wyselekcjonowanych hoteli, które z jednej strony zagwarantują świetne warunki do pracy, a z drugiej – niedaleką odległość atrakcji i rozrywek, z których będziemy mogli korzystać po godzinach pracy.
Sprawdź także, jak poprosić szefa o pracę zdalną w pełnym wymiarze.
Pamiętajmy, że z założenia wyjazd ma być także szansą na relaks w najbardziej odpowiadających nam warunkach. Warto zadbać o to, by miejsce było dla nas interesujące i odpowiadało naszym potrzebom. To oczywiste, że praca w resorcie narciarskim może nie być optymalną opcją dla osoby, która nie jest zainteresowana nartami i na dodatek ma lęk wysokości. Słowem, odpowiednie warunki związane z pracą to jedno, pamiętajmy jednak też o wakacyjnym aspekcie całego przedsięwzięcia.
Workation oferty – gdzie szukać?
Workation – choć dopiero raczkuje na gruncie polskim, na świecie cieszy się coraz większą popularnością. W odpowiedzi na zainteresowanie taką formą świadczenia pracy, w wielu krajach powstały tak zwane wioski dla cyfrowych nomadów. Specjalnie przygotowane cyfrowe wioski funkcjonują między innymi na Maderze, w Hiszpanii czy Chorwacji. Jeśli nie wiesz, w jaki sposób znaleźć swoją przystań do pracy, możesz skorzystać z pomocy specjalistów lub zainspirować się radami osób, przed którymi workation nie ma żadnych tajemnic. W sieci bez problemu znajdziesz strony, które przeznaczone są dla pracujących podróżników. Możesz również skorzystać z ofert osób, które organizują pracowakacje w małych grupach.
Workation a work-life balance
Nowy trend na rynku pracy może wydawać się spełnieniem marzeń. W końcu zarabianie pieniędzy w pięknych okolicznościach przyrody w uroczej chatce albo znad basenu brzmi jak marzenie, na które nie każdy może sobie pozwolić. Jednak model ten – tak, jak każdy inny – ma zarówno swoje jasne, jak i ciemne strony. Jedno jest pewne – workation jest opcją, która sprawdzi się jedynie w przypadku osób, które potrafią umiejętnie zarządzać swoim czasem. Z drugiej strony – oferuje znacznie większą elastyczność w zarządzaniu własnym harmonogramem pracy, dzięki czemu pracownik ma szansę na większą kontrolę nad czasem. Wszystko to z kolei może stać się dobrym pretekstem do znalezienia tak zwanego work-life balance, którego ideą jest osiągnięcie równowagi między pracą a życiem prywatnym. Ale czy jest to jedyna zaleta, jaką niesie za sobą workation? Absolutnie nie.
Zalety workation:
- większa produktywność i efektywność – zmiana otoczenia może pozytywnie wpłynąć na naszą motywację i kreatywność,
- połączenie pracy i odpoczynku – łatwiejsze utrzymanie równowagi pomiędzy pracą a życiem osobistym, o ile ściśle przestrzega się ustalonego czasu pracy,
- czerpanie korzyści zarówno z pracy, jak i wakacji np. w innym kraju,
- większa odporność na stres – przebywanie w warunkach, które mogą pomóc lepiej radzić sobie z problematycznymi sytuacjami,
- integracja zespołu w przypadku wyjazdu zorganizowanego,
- przeciwdziałanie wypaleniu zawodowemu.
Wady workation:
- problemy z komunikacją w przypadku pracowników przebywających w innej strefie czasowej,
- ograniczone możliwości wypoczywania i pełnego oderwania się od obowiązków służbowych,
- nowe i ekscytujące otoczenie może zwiększyć problemy z koncentracją,
- tendencja do prokrastynacji – praca zdalna może sprzyjać odkładaniu swoich zadań na później,
- trudności z przystosowaniem się do standardowego trybu pracy po powrocie z workation,
- utrudniona analiza bezpieczeństwa pracy w przypadku pełnienia obowiązków na odległość,
- zoom fatigue i inne zjawiska związane z przeciążeniem spotkaniami online, za pomocą komunikatorów typu Zoom, Teams itp.
Czy pracodawca może nie wyrazić zgody na workation?
Po czasie wielu pytań i wątpliwości, jakie rodziła praca zdalna, w końcu doczekaliśmy się regulacji w tej kwestii. Nowe przepisy wyraźnie formalizują jednak nie tylko pracę zdalną. W nowelizacji Kodeksu pracy znajdziemy także zapis mówiący o prawie pracownika do tak zwanej okazjonalnej pracy zdalnej, czyli dodatkowych 24 dni w ciągu roku, kiedy osoba zatrudniona może pracować poza siedzibą firmy. W teorii dni te mogłyby zostać wykorzystane właśnie w celu workation. Pozostaje tylko pytanie – czy okazjonalna praca zdalna dopuszcza wykorzystanie całej przysługującej pracownikowi puli ciągiem? Czy może on wyjechać na przykład na dwutygodniowe pracowakacje, wykorzystując przysługujące mu dni pracy zdalnej w modelu okazjonalnym?
Czytaj także: Czym różni się work-life fit od work-life balance?
Teoretycznie mógłby, ponieważ przepisy w żaden sposób nie regulują modelu, w jakim należałoby wykorzystać całą pulę. Jest jednak pewien warunek – zgodę na pracę zdalną zawsze musi wyrazić pracodawca. Ten powinien mieć także wiedzę dotyczącą miejsca, w którym pracownik będzie przebywał. Pracodawca nie ma jednak obowiązku zatwierdzenia wniosku pracownika, który chce połączyć wakacje z pracą.
Z uwagi na fakt, że w Polsce workation nie jest jeszcze spopularyzowane, kwestia pracowakacji wciąż budzi wiele wątpliwości. O ile niektórzy pracodawcy bez problemu wyrażają zgodę na wyjazd pracownika w góry czy nad morze, o tyle pracowakacje poza granicami kraju mogą już spotkać się z odmową. Tutaj do głosu dochodzi wiele pytań dotyczących ubezpieczenia, bhp czy chociażby podatków. Warto więc przygotować się na drobiazgowe ustalanie z pracodawcą warunków pracy zdalnej za granicą.
Workation – najczęściej zadawane pytania:
-
Co to jest workation?
Workation, inaczej pracowakacje albo pracowczasy, to połączenie pracy zawodowej i wakacji. Termin powstał z połączenia agielskich słów „work" i „vacation", czyli praca i wakacje. Workation oznacza wyjazd do atrakcyjnego miejsca, np. kurortu górskiego bądź nadmorskiego, w czasie którego wczasowicz część czasu poświęca na pracę.
-
Kto może jechać na workation?
Workation jest praktykowane przez osoby, które mają możliwość pracy z dowolnego miejsca, zdalnie. Najczęściej dostęp do pracowakacjii mają osoby, które do pracy potrzebują jedynie komputera i połączenia z internetem, np. specjaliści IT, pracownicy mediów, reklamy, zdalnej obsługi klienta.
-
Gdzie najlepiej jechać na workation?
Destynacja workation to kwestia osobistych preferencji. Za jedno z najlepszych państw do workation uważa się Portugalię. Co więcej, niektóre kraje oferują specjalne wizy / reguły pobytu dla osób chcących przebywać w nich w ramach workation, m.in. Bahamy, Chorwacja czy Wyspy Zielonego Przylądka. W czasie wyboru kraju i konkretnej miejscowości należy zwrócić uwagę jednak na dostęp do internetu i jakość połączenia z siecią.
