Praca w dyplomacji jest marzeniem wielu osób. Kojarzy się z podróżami i mieszkaniem w odległych zakątkach świata, poznawaniem nowych kultur, spotkaniami na najwyższym szczeblu, bankietami, realizacją ambitnych projektów międzynarodowych. Jak faktycznie wygląda praca dyplomaty? Kto ma szansę na zatrudnienie w placówce dyplomatycznej? Oto podstawowe kwestie, jakie powinna wziąć pod uwagę osoba, która zastanawia się, jak zostać dyplomatą.
Na czym polega praca w dyplomacji?
Kariera w dyplomacji może oznaczać wiele różnych rzeczy. Ogólnie rzecz ujmując, dyplomata jest to osoba, którą dane państwo (resort spraw zagranicznych) wysyła do innego kraju. W tzw. państwie przyjmującym dyplomata reprezentuje interesy swojej ojczyzny zgodnie z obowiązkami właściwymi dla swojego stanowiska. Wszyscy pracownicy dyplomatyczni tworzą tzw. korpus dyplomatyczny. Pracę korpusu reguluje Ustawa z dn. 21 stycznia 2021 r. o służbie zagranicznej.
Akt prawny reguluje to, kto wchodzi w skład służby zagranicznej. Zgodnie z art. 3. są to między innymi:
- dyplomaci zawodowi stanowiący personel dyplomatyczno-konsularny,
- pracownicy krajowi zatrudnieni na podstawie powołania w celu wykonywania obowiązków służbowych w placówce zagranicznej jako członkowie personelu pomocniczego lub personelu obsługi;
- pełnomocni przedstawiciele Rzeczypospolitej Polskiej w innym państwie lub przy organizacji międzynarodowej;
- pracownicy zagraniczni zatrudnieni na podstawie powołania w celu wykonywania obowiązków służbowych w placówce zagranicznej jako członkowie personelu dyplomatyczno-konsularnego.
W misji dyplomatycznej biorą z kolei udział zarówno członkowie personelu dyplomatycznego, personelu służby misji dyplomatycznej, jak i pozostałego personelu (administracyjnego czy technicznego).
Jeśli chodzi o sam personel dyplomatyczny, w Polsce wyróżnia się takie stopnie jak ambasador, radca minister, pierwszy radca, radca, pierwszy sekretarz, drugi sekretarz, trzeci sekretarz, attaché.
Jak zostać dyplomatą?
Informacji o naborach należy szukać na stronie Ministerstwa Spraw Zagranicznych (w Serwisie Rzeczypospolitej Polskiej). Jak wyżej wspomniano, nie wszyscy pracownicy biorący udział w misjach dyplomatycznych to osoby ze stopniem dyplomatycznym.
Jeśli zaś chodzi o personel dyplomatyczny, proces naboru / obejmowania danych stanowisk warunkuje prawo (Konstytucja RP, a także szczegółowe ustawy, jak Ustawa z dnia 21 stycznia 2021 r. o służbie zagranicznej).
Jak zostać dyplomatą i reprezentować Polskę na arenie międzynarodowej? Dwukrotnie w ciągu roku resort spraw zagranicznych przyjmuje chętnych na aplikację dyplomatyczno-konsularną. Nabór organizuje Dyrektor Generalny Służby Zagranicznej.
Rekrutacja jest wieloetapowa. Sprawdzane są nie tylko wiedza ogólna, ale też znajomość języków obcych. Kandydat musi znać co najmniej dwa języki obce w stopniu umożliwiającym pracę w służbie zagranicznej, ponadto być obywatelem Polski, mieć co najmniej stopień magistra (bądź równorzędny), a także cieszyć się dobrym zdrowiem fizycznym i psychicznym.
Osoby przyjęte do aplikacji kształcą się na kursach przygotowujących do kariery w dyplomacji, organizowanych przez Akademię Dyplomatyczną Spraw Zagranicznych. Zgodnie z informacją Ministerstwa, aplikacja obejmuje:
- 5 miesięcy zajęć stacjonarnych,
- 5 miesięcy staży w komórkach organizacyjnych Ministerstwa w kraju,
- 2 miesiące praktyk na placówkach za granicą.
Po zakończeniu aplikacji, kandydaci podchodzą do egzaminu dyplomatyczno-konsularnego. Osoby z pozytywną oceną uzyskują pierwszy stopień w służbie zagranicznej.
Dyplomata: cechy
Praca w dyplomacji to przede wszystkim praca z ludźmi. Kwestią podstawową, predysponującą do zawodu dyplomaty, są więc wysoko rozwinięte zdolności interpersonalne – komunikatywność, umiejętność nawiązywania i długofalowego podtrzymywania relacji, zdolności negocjacyjne, odporność na presję i manipulacje. Dyplomata musi umieć w sposób doskonały rozpoznawać motywacje i intencje innych osób, rozumieć, co może mieć wpływ na poszczególne decyzje, potrafić przekonywać i zjednywać sobie partnerów międzynarodowych. Prowadzenie negocjacji dyplomatycznych to niezwykle skomplikowany proces, wiele rozmów odbywa się poza oficjalnymi spotkaniami, w kuluarach, także na bankietach i wydarzeniach kulturalnych czy charytatywnych.
Ponadto dyplomata powinien być odporny na stres, gotowy do zmiany miejsca zamieszkania, otwarty na nowe doświadczenia, tolerancyjny.
Ile zarabia dyplomata?
Tryb wypłacania wynagrodzeń jest regulowany przepisami. Zgodnie z przywołaną ustawą o służbie zagranicznej:
Art. 50. 1. Wynagrodzenie członków służby zagranicznej składa się z wynagrodzenia określonego dla członków korpusu służby cywilnej, z tym że dyplomatom zawodowym przysługuje dodatek służby zagranicznej.
2. Dodatek służby zagranicznej wynosi 40% wynagrodzenia zasadniczego oraz dodatku za wieloletnią pracę w służbie cywilnej (...).
Art. 51. 1. Członkowi służby zagranicznej za wykonywanie obowiązków służbowych w placówce zagranicznej przysługuje dodatek zagraniczny za wykonywanie obowiązków służbowych w placówce zagranicznej.
2. Dodatek zagraniczny podlega corocznej waloryzacji według wskaźnika inflacji w państwie przyjmującym (...).
