1 grudnia obchodzimy Światowy Dzień AIDS. Jest on okazją do zwiększenia świadomości społecznej na temat tej choroby, w szczególności edukacji społeczeństwa o zapobieganiu i leczeniu AIDS, a także przeciwdziałania dyskryminacji, jakiej doświadczają chorzy na AIDS. To bardzo ważna data, zwłaszcza że poziom niewiedzy nadal jest ogromny, a jego pokłosiem bywa dyskwalifikacja nosicieli wirusa HIV z rynku pracy. Odpowiadamy na pytania: czy osoba zarażona stanowi zagrożenie dla współpracowników? Czy chory powinien poinformować pracodawcę o AIDS? Czy może wykonywać każdą pracę?
Spis treści
- HIV a AIDS
- AIDS – jakie są objawy?
- Jak można zarazić się HIV?
- Zakażenie AIDS – czy osoba zakażona może pracować?
- Zakażenie AIDS – czy trzeba informować pracodawcę?
- AIDS – czy można ubiegać się o rentę?
- Osoba zakażona wirusem HIV a praca w gastronomii
- Osoba zakażona wirusem AIDS a praca w środowisku medycznym
- Osoba zakażona wirusem AIDS a praca w salonie kosmetycznym
- Osoba zakażona wirusem AIDS – jak uniknąć dyskryminacji w pracy?
- AIDS a praca – najczęściej zadawane pytania
HIV a AIDS
HIV to ludzki wirus nabytego niedoboru odporności, który uszkadzając komórki układu immunologicznego człowieka, powoduje upośledzenie jego odporności. Z czasem, gdy wirus ten niszczy coraz więcej komórek odpornościowych, organizm nie jest w stanie bronić się nawet przed łagodnymi infekcjami wywołanymi bakteriami, wirusami czy grzybami. Wówczas powikłania chorobowe mogą prowadzić do rozwinięcia się AIDS.
AIDS to z kolei zespół chorób atakujących osoby zakażone HIV. Jest to zespół nabytego niedoboru odporności, który pojawia się w wyniku nieleczonego zakażenia HIV. Najczęściej rozwija się u osób, które nie wiedzą o swoim nosicielstwie. Ci, którzy poddali się testom, a ich wynik wskazuje na zakażenie, objęci są terapią antyretrowirusową, która zapobiega wystąpieniu AIDS.
Pamiętaj!
Nieleczone zakażenie HIV prowadzi do rozwoju AIDS. Można być więc zakażonym HIV, ale nie chorować na AIDS, natomiast nie jest możliwe chorować na AIDS bez zakażenia wirusem HIV.
AIDS – jakie są objawy?
Zarażenie HIV przez wiele lat może nie dawać żadnych objawów. Nosiciel HIV, który nie poddał się testom i nie został zdiagnozowany, może funkcjonować w społeczeństwie bez świadomości o namnażaniu się wirusa. Zwykle dopiero po 8-10 latach od zakażenia dochodzi do rozwoju zespołu nabytego niedoboru odporności.
Zdarza się jednak, że zakażenie wirusem HIV może dawać bardzo skąpe i ogólne objawy, które utrudniają wczesne rozpoznanie choroby. Najczęściej zaczyna się od ostrej choroby retrowirusowej, która może wystąpić już od 2 do 4 tygodni od zakażenia. Wówczas wśród typowych objawów możemy wymienić między innymi takie jak:
-
gorączka,
-
nudności,
-
zmęczenie,
-
bóle mięśniowo-stawowe,
-
bóle głowy,
-
powiększenie węzłów chłonnych,
-
bóle brzucha z biegunką,
-
wysypka grudkowo-plamista,
-
owrzodzenia jamy ustnej, przełyku czy narządów płciowych.
W zaawansowanym stadium HIV chory może zaobserwować utratę wagi, osłabienie układu odpornościowego i często nawracające infekcje. Może dojść również do rozwoju niektórych typów nowotworów, które dla osoby zdrowej z dobrze funkcjonującym układem odpornościowym nie stanowiłyby tak dużego zagrożenia.
Czytaj także: Grupy zawodowe najbardziej narażone na smog
Jak można zarazić się HIV?
Publikacja „HIV/AIDS, prawa człowieka w miejscu pracy” Programu Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju (UNDP) w Polsce podkreśla, że w dzisiejszych czasach zakażenie HIV nie jest już typowe dla wąskich grup społecznych, takich jak chociażby osoby homoseksualne czy narkomani. W statystyce światowej najwięcej zakażeń dokonuje się obecnie na drodze kontaktów heteroseksualnych. Stosunek płciowy jest jednak tylko jedną z kilku dróg ewentualnego zakażenia.
Wirusem HIV zarazić można się:
-
przez krew – do zakażenia może dojść wówczas, gdy zakażona krew dostanie się na uszkodzoną skórę lub na błonę śluzową (czyli np. do oka, nosa, jamy ustnej lub narządów płciowych) oraz podczas używania wspólnych igieł i strzykawek,
-
przez kontakty seksualne niezabezpieczone prezerwatywą – najczęstszą drogą transmisji HIV jest seks bez zabezpieczenia z osobą zakażoną. Obejmuje to zarówno seks waginalny, analny, jak i oralny,
-
podczas porodu, ciąży lub karmienia piersią.
Pamiętaj!
HIV nie jest przenoszony przez codzienne interakcje społeczne, takie jak uściski dłoni, przytulanie, korzystanie z tych samych toalet, basenów czy nawet korzystanie z tych samych naczyń.
Wirusem HIV nie można zarazić się przez:
-
korzystanie z tych samych naczyń,
-
korzystanie z tej samej łazienki i toalety,
-
uścisk dłoni czy przytulenie,
-
ugryzienie owadów,
-
korzystanie z tego samego basenu,
-
pot, łzy czy ślinę.
Zakażenie AIDS – czy osoba zakażona może pracować?
Osoby zakażone HIV i żyjące z AIDS często mierzą się ze stygmatyzacją społeczną i wykluczeniem. U podstaw tego bardzo często leży po prostu niewiedza. Tymczasem AIDS nie wyklucza z życia społecznego. Osoba zakażona może normalnie pracować, uprawiać sport i być aktywna seksualnie. Warunkiem jest przestrzeganie zasad bezpieczeństwa, stylu życia minimalizującego ryzyko, a także przyjmowanie leków antyretrowirusowych.
Jak informuje Krajowe Centrum ds. AIDS, według światowych zaleceń nie ma żadnych powodów ograniczania liczby zawodów wykonywanych przez osoby zakażone HIV. Co jednak ważne, często służby mundurowe, uczelnie wojskowe czy szkoły morskie wymagają przedstawienia wyników testów w kierunku zakażenia HIV.
Czy wiesz, że...
W 2009 roku Sąd Najwyższy w Polsce nakazał przywrócenie do pracy policjanta zakażonego HIV, jednak ograniczył możliwości jego pracy do działań administracyjnych i szkoleniowych. Podkreślano wówczas, że uznanie policjanta za całkowicie niezdolnego do pełnienia służby z powodu nosicielstwa wirusa HIV, bez względu na jego stan zdrowia, jest niezgodne z zapisami w Konstytucji. Podobny wyrok zapadł cztery lata później.
W 2013 roku Trybunał Konstytucyjny orzekł, że zwolnienie ze służby funkcjonariusza Policji czy Państwowej Straży Pożarnej z nosicielstwa wirusa HIV oraz AIDS, bez względu na stan zdrowia, narusza jego godność i jest niezgodne z Konstytucją RP.
Zakażenie AIDS – czy trzeba informować pracodawcę?
Osoby z HIV często stają przed dylematem, czy o swojej chorobie mówić głośno. Boją się, że będą stygmatyzowane, dyskryminowane i traktowane z dystansem. Podejmując pracę, często zadają sobie pytanie, czy o zakażeniu HIV muszą poinformować swojego pracodawcę. A co na ten temat mówią przepisy?
W Polsce, zgodnie z obowiązującym prawem, osoby żyjące z HIV/AIDS nie mają obowiązku informowania pracodawcy o swoim stanie zdrowia. O zakażeniu nie muszą również mówić współpracownikom czy znajomym. Pracodawca nie ma również prawa pytać o status HIV, chyba że stan zdrowia pracownika wpływa na wykonywanie obowiązków służbowych. Warto jednak pamiętać, że w niektórych zawodach pracownika mogą obowiązywać dodatkowe regulacje dotyczące stanu zdrowia.
Pamiętaj!
Zakażenie HIV nie jest powodem do wypowiedzenia pracy. Osoby z HIV czy AIDS powinny móc pracować tak długo, jak długo będą w stanie wykonywać swoją pracę.
W przypadku osoby zakażonej HIV jedyną osobą, która musi być poinformowana o nosicielstwie, jest partner seksualny. Dlaczego jest to tak ważne? Bezpośrednie narażenie innej osoby na zakażenie HIV i zatajenie przed nią informacji o nosicielstwie jest zabronione i podlega karze pozbawienia wolności do 3 lat.
Czytaj także: Alergik w pracy
AIDS – czy można ubiegać się o rentę?
W przypadku osób ubiegających się o rentę z tytułu niezdolności do pracy konieczne jest potwierdzenie stanu zdrowia oraz jego wpływu na zdolność do wykonywania pracy. Nosicielstwo wirusa HIV oraz choroba AIDS mogą być podstawą do orzeczenia o stopniu niepełnosprawności. By otrzymać takie orzeczenie, chory musi złożyć odpowiednie dokumenty wraz z całą dokumentacją medyczną potwierdzającą diagnozę, przejść wstępną kwalifikację oraz stawić się przed komisją orzekającą, która oceni stan zdrowia, jego wpływ na codzienne funkcjonowanie oraz zdolność do pracy.
Osoba zakażona wirusem HIV a praca w gastronomii
Powszechnie znana książeczka sanepidowska już w 2008 roku została zastąpiona przez orzeczenie do celów sanitarno-epidemiologicznych. W praktyce jednak forma orzeczenia nadal ma układ książeczki, wobec czego w dalszym ciągu określane jest ono tym samym mianem. Wspomniane orzeczenie wymagane jest między innymi w pracy w gastronomii. A jak wygląda to w przypadku HIV/AIDS?
Badanie sanitarno-epidemiologiczne pozwala sprawdzić, czy osoba, która będzie pracowała i miała kontakt z żywnością, nie jest zakażona na przykład pałeczkami duru brzusznego czy innymi pałeczkami z rodzaju Salmonella i Shigella. Jeśli chodzi natomiast o wirusa HIV czy chorych na AIDS, w polskim prawie nie ma wymagań dotyczących posiadania takiego orzeczenia przez osoby zakażone wirusem. HIV nie przenosi się ani przez jedzenie, ani kontakt ze skórą, więc nie ma przeciwwskazań do pracy nosiciela wirusa w branży gastronomicznej.
Obowiązuje tutaj natomiast ścisłe przestrzeganie zasad higieny i zdrowia. Wobec tego osoby z HIV mogą pracować w gastronomii, o ile nie mają one innych chorób zakaźnych, które mogłyby stwarzać zagrożenia dla drugiego człowieka.
Osoba zakażona wirusem HIV a praca w środowisku medycznym
W świetle aktualnie obowiązujących przepisów osoby żyjące z wirusem HIV mogą pracować w zawodach medycznych. Nie istnieją przepisy mówiące, że osoby zakażone nie mogą pracować w charakterze lekarza, pielęgniarki, położnej, ratownika medycznego czy chociażby masażysty. Pracownicy tych zawodów nie są zobligowani do testowania się w kierunki HIV ani przed rozpoczęciem pracy ani w jej trakcie.
Pamiętaj!
Nie ma żadnych przepisów, które bezpośrednio zakazywałyby osobie z HIV wykonywać którykolwiek z zawodów medycznych.
Osoba zakażona wirusem AIDS a praca w salonie kosmetycznym
Osoba zakażona wirusem HIV może pracować również w salonie kosmetycznym, o ile przestrzega podstawowych zasad bezpieczeństwa i higieny. Warto ponownie podkreślić, że wirus HIV nie przenosi się przez codzienny kontakt czy dotyk, więc ryzyko zakażenia w przypadku salonu kosmetycznego jest minimalne. Warunkiem jest oczywiście zachowanie wymaganej ostrożności i przestrzeganie procedur dotyczących higieny.
Osoba zakażona wirusem AIDS – jak uniknąć dyskryminacji w pracy?
Osoby z HIV bardzo często mierzą się ze wspomnianą wcześniej stygmatyzacją i dyskryminacją. Dlatego tak ważna jest edukacja pracowników i środowisk zawodowych na temat wirusa HIV i choroby AIDS. Podstawę stanowi zrozumienie, że wirus nie przenosi się przez codzienne interakcje. Pracodawcy powinni inicjować i wspierać programy informacyjne oraz edukacyjne, by szkolić pracowników w temacie HIV/AIDS. To w gestii pracodawców leży również wprowadzenie i dbałość o przestrzeganie polityki równości, jasno określając zasady przeciwdziałania dyskryminacji w organizacji.
Czytaj także: Jak stworzyć inkluzywne miejsce pracy? Wywiad z dr Joanną Skonieczną, Kierowniczką Programową KPH
AIDS a praca – najczęściej zadawane pytania:
-
Światowy Dzień AIDS – kiedy wypada?
Światowy Dzień AIDS obchodzony jest co roku 1 grudnia. Jest to okazja do zwiększenia świadomość na temat HIV/AIDS oraz wsparcia tych, którzy żyją z wirusem. Głównym celem obchodów Światowego Dnia AIDS jest zwrócenie uwagi na problem zakażeń oraz solidaryzowanie się z ludźmi dotkniętymi chorobą. Świętowanie ma na celu także edukację społeczeństwa na temat zapobiegania roznoszenia się wirusa, leczenia AIDS oraz przeciwdziałania dyskryminacji nosicieli HIV.
-
Do czego prowadzi AIDS?
AIDS, czyli zespół nabytego niedoboru odporności, prowadzi do poważnego osłabienia układu odpornościowego człowieka, co sprawia, że organizm staje się bardzo podatny na różne infekcje i choroby. W zaawansowanym stadium organizm traci zdolność do walki z patogenami. Wówczas rozwijają się choroby współistniejące czy nowotwory, które mogą prowadzić do śmierci.
Anna Rychlewicz
Absolwentka dziennikarstwa i zarządzania mediami. Na świat patrzy przez pryzmat tego, jakimi słowami może go opisać. Słowa są także nieodłącznym elementem jej drogi zawodowej. Zajmuje się copywritingiem, redakcją oraz korektą tekstów. O rynku pracy, ubezpieczeniach, wnętrzach, podróżach, zdrowiu i modzie. Porusza tematykę społeczną oraz kryminalną. Pasjonują ją rozmowy z ludźmi. W czasie wolnym poszerza horyzonty i eksploruje otoczenie, prowadząc blog „Brzmi Znajomo”.
