Spółka jawna to jedna z popularniejszych form działalności gospodarczej. Uznawana jest za najprostszą i podstawową spółkę prawa handlowego. Nie zmienia to jednak faktu, że sama charakterystyka spółki jawnej czy zasady, na jakich funkcjonuje, mogą przysparzać wielu problemów. Zatem jakie są wady i zalety spółki jawnej? Co ją wyróżnia i jak kształtuje się jej osobowość prawna?
Spółka jawna - wady i zalety
W kwestii plusów i minusów, spółka jawna nie będzie stanowiła wyjątku - tak, jak każda inna forma działalności, przynosi ona wiele korzyści, ale ma także swoje minusy. Pochylając się zatem nad zagadnieniem: „spółka jawna - wady i zalety”, sprawdzimy jak wypadnie ona w ostatecznym rozliczeniu.
ZALETY spółki jawnej:
• stosunkowo prosty proces założenia - nie jest wymagana forma aktu notarialnego, a jedynie zawarcie pisemnej umowy oraz rejestracja spółki jawnej w KRS,
• niski koszt założenia spółki i niewysokie opłaty za obsługę prawną i księgową,
• jasne i klarowne zasady funkcjonowania - prowadzenie spraw należy do wszystkich wspólników, którzy mają sporą swobodę w kształtowaniu postanowień,
• brak minimalnego kapitału założycielskiego,
• opodatkowanie podatkiem dochodowym tylko i wyłącznie wspólników,
• brak obowiązku prowadzenia pełnej księgowości.
WADY spółki jawnej:
• brak osobowości prawnej spółki,
• każdy wspólnik będący osobą fizyczną jest płatnikiem składek ZUS,
• konieczność rejestracji spółki w Krajowym Rejestrze Sądowym.
Spółka jawna - charakterystyka
Definicja spółki jawnej została zawarta w Kodeksie spółek handlowych. Według niej „spółką jawną jest spółka osobowa, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, a nie jest inną spółką handlową”. W skrócie - spółka jawna jest osobową spółką prawa handlowego, która założona zostaje w celu prowadzenia przedsiębiorstwa. Może być utworzona zarówno przez osoby fizyczne, jak i osoby prawne. Aby doszło do jej założenia potrzebnych jest co najmniej dwóch wspólników. Umowa spółki jawnej musi zostać zawarta w formie pisemnej, a wszelkie zmiany będą wymagały zgody wszystkich partnerów. Co więcej - wspólnicy spółki jawnej zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu poprzez wniesienie wkładów własnych lub w poprzez współdziałanie w sposób, który został zapisany w umowie.
W tym miejscu warto także poruszyć jeszcze jedną bardzo ważną kwestię: „spółka jawna - osobowość prawna”. Rozwiewając wszelkie wątpliwości - spółka jawna nie posiada osobowości prawnej, ale ma zdolność prawną, a także zdolność do czynności prawnych. Co więcej? Mówiąc o cechach spółki jawnej nie sposób nie wspomnieć o zagadnieniu: „spółka jawna - kapitał zakładowy”. Warto wiedzieć, że w tym przypadku kapitał założycielski nie jest wymagany.
Spółka jawna - osobowość prawna
Zgodnie z powyższym - spółka jawna nie ma osobowości prawnej, a Kodeks spółek handlowych przyznaje jej tzw. „ułomną osobowość prawną”, czyli zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków. Oznacza to, że spółka jawna może zarówno pozywać i być pozwana. Oprócz tego, we własnym imieniu może nabywać prawa oraz zaciągać zobowiązania. Brak prawnej osobowości spółki jawnej niesie za sobą jednak pewne konsekwencje w zakresie odpowiedzialności spółki jawnej. Te najbardziej dają się odczuć wspólnikom. Każdy z nich odpowiada za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem. W pierwszej kolejności jednak odpowiedzialność wobec wierzycieli realizowana jest z majątku spółki, a dopiero potem z majątku osobistego wspólników.
Reprezentacja spółki jawnej
W świetle przepisów spółka jawna nie posiada organów takich jak zarząd, który mógłby reprezentować ją na zewnątrz. Kwestia przedstawicielstwa jest jednak oczywista - jest to uprawienie wszystkich wspólników. Zgodnie z art. 29 § 1 Kodeksu spółek handlowych, każdy wspólnik może reprezentować spółkę, a prawo to obejmuje wszystkie czynności sądowe i pozasądowe. A do czego konkretnie sprowadza się reprezentacja spółki jawnej? Przede wszystkim do działań względem osób trzecich. Mowa tutaj między innymi o prawie do składania oświadczeń woli czy chociażby zawierania umów. Warto jednak wiedzieć, że umowa spółki jawnej może przewidywać pewne odstępstwa od nieograniczonej reprezentacji - może ograniczać prawo wspólników lub całkowicie je odebrać.
Spółka jawna - podatki
Poruszając kwestię opodatkowania spółki jawnej, powinniśmy powrócić do jednego z powyższych zagadnień i odpowiedzieć sobie na pytanie: „czy spółka jawna jest osobą prawną?”. Z uwagi na to, że nie posiada ona osobowości prawnej, nie jest także płatnikiem podatku dochodowego. Jak wygląda zatem kwestia: „podatki - spółka jawna”? W tym przypadku mamy do czynienia z jednokrotnym opodatkowaniem dochodu, a płatnikami są tylko i wyłącznie jej poszczególni wspólnicy. Płacą oni podatek od osób fizycznych.
Rozwiązanie spółki jawnej
Prawo dopuszcza zmiany w składzie osobowym wspólników spółki jawnej. Wypowiedzenie umowy spółki, przystąpienie do niej nowego partnera, czy przeniesienie ogółu praw i obowiązków - to tylko nieliczne sposoby na zmianę wspólnika w spółce jawnej. Niekiedy jednak to nie wystarczy, a udziałowcy podejmują decyzję o zakończeniu współpracy. Rozwiązanie spółki jawnej może mieć miejsce w przypadku ogłoszenia upadłości wspólnika czy wypowiedzenia przez niego umowy. Do likwidacji zakładu może dojść także na mocy jednomyślnej uchwały wspólników czy chociażby z przyczyn, które określone zostały w umowie. Sama procedura jest już nieco bardziej skomplikowana. Najczęściej niezbędne będzie przeprowadzenie postępowania likwidacyjnego, ale warto wiedzieć, że Kodeks spółek handlowych dopuszcza także możliwość pominięcia tego etapu. To możliwe będzie między innymi w sytuacji, gdy wspólnicy podzielili majątek po wcześniejszym zaspokojeniu wierzycieli czy wówczas, gdy nastąpiła sprzedaż całego majątku spółki.
