Praca.pl Poradniki Rynek pracy
Równoważny czas pracy —  definicja, zasady, rozliczenie, prawo

Równoważny czas pracy —  definicja, zasady, rozliczenie, prawo

 
Równoważny czas pracy —  definicja, zasady, rozliczenie, prawo

Jednym z systemów czasu pracy obowiązujących w Polsce, jakie może zastosować pracodawca, jest system równoważnego czasu pracy. Na czym polega, jakie są jego zasady i ograniczenia oraz jak go stosować?


Równoważny czas pracy —  co to jest?


Równoważny system pracy to jeden z dopuszczalnych przez Kodeks Pracy sposobów na rozliczanie czasu pracy pracownika zgodnie z potrzebami pracodawcy i specyfiką branży, w jakiej pracownik pracuje. Pracodawca stosujący system równoważny nie musi płacić pracownikowi nadgodzin za pracę w wymiarze ponad 8 godzin dziennie, jeśli godziny te wynikają z harmonogramu pracy pracownika.
Taki zróżnicowany czas pracy powoduje, że w zależności od dnia mogą być różne godziny pracy pracownika (np. w jeden dzień może pracować 8 godzin, w inny 12, a jeszcze w inny 6). Różne mogą być też godziny rozpoczynania przez niego pracy.
Aby pracownik nie pracował więcej godzin, niż wynika to z wymiaru jego etatu, stosuje się pojęcie okresu rozliczeniowego, czyli okresu, w ramach którego oblicza się ilość godzin, jaką zgodnie z umową o pracę pracownik powinien przepracować. Przykładowy grafik czasu pracy przy miesięcznym okresie rozliczeniowym w systemie równoważnym może zatem oznaczać, że pracownik w jednym tygodniu pracy pracuje przez 48 godzin (np. 4 dni po 10 godzin i jeden dzień 8 godzin), ale w kolejnym tygodniu pracuje tylko 32 godziny (2 dni po 10 godzin i jeden dzień 12 godzin, a pozostałe dni tygodnia ma wolne.
System równoważnego czasu pracy może być wprowadzony również tam, gdzie obowiązuje system pracy zmianowej.

 

Równoważny czas pracy przykłady:


    • praca w sklepie czynnym również w soboty i niedziele,
    • praca w usługach (np. zakłady kosmetyczne), gastronomii, hotelarstwie,
    • praca w służbach ratowniczych,
    • praca w rolnictwie.


Równoważny system czasu pracy jest też popularny tam, gdzie w ciągu jednego miesiąca występują znaczne wahania ilości czasu pracy w poszczególnych tygodniach – np. księgowość czy twardy HR.

 

Równoważny system czasu pracy – zasady


Dobowy wymiar czasu pracy może być wydłużony:

    • do 12 godzin na dobę,
    • do 16 godzin na dobę przy pracy przy dozorze urządzeń,
    • do 24 godzin na dobę przy pracy przy ochronie ludzi, mienia oraz w służbach ratowniczych.


Doba pracownicza w równoważnym systemie czasu pracy liczona jest jako 24 godziny rozpoczynające się od rozpoczęcia pracy zgodnie z rozkładem pracy. Warto pamiętać, że równoważny czas pracy nie pozwala na dwukrotne zaczynanie pracy w tej samej dobie pracowniczej, nawet jeśli normy dobowe pracy nie zostaną przekroczone.
W równoważnym systemie czasu pracy stosuje się przeciętną normę pracy tygodniową 40 godzin i przeciętnie 5-dniowy tydzień pracy.


Zasady przy równoważnym czasie pracy:


    • każdy pracownik pracujący w równoważnym systemie czasu pracy ma prawo do
    • odpoczynku tygodniowego, nieprzerwanego trwającego minimum 35 godzin i odpoczynku dobowego trwającego 11 godzin (w przypadku pracowników z wydłużonym dobowym czasem pracy do 16 lub 24 godzin stosuje się odpoczynek w wymiarze ilości przepracowanych godzin),
    • ilości dni wolnych odpowiadających ilości niedziel, świąt i dni wolnych od pracy w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy w danym okresie rozliczeniowym,
    • minimum jednej wolnej niedzieli w miesiącu,

 

Jak wprowadzić równoważny system czasu pracy?


Pracodawca zobowiązany jest do zamieszczenia informacji o stosowanym systemie czasu pracy w regulaminie pracy, obwieszczeniu, układzie zbiorowym.
Informacja powinna zawierać takie dane jak okres rozliczeniowy, ilość pracowników objętych równoważnym systemem czasu pracy, dobowy wymiar czasu pracy.
Wprowadzając równoważny system czasu pracy należy pamiętać, że niektórzy pracownicy są wyłączeni z możliwości wydłużenia im dobowego wymiaru czas pracy (mogą pracować jedynie maksymalnie 8 godzin dziennie). Do grupy tej należą:

    • pracownice w ciąży,
    • osoby zajmujące stanowiska pracy, na których natężenie czynników szkodliwych dla zdrowia przekracza dopuszczalne normy,
    • osoby sprawujące opiekę nad dzieckiem do lat 4 (Ci pracownicy mogą pracować dłużej w ciągu doby, jeśli wyrażą na to pisemną zgodę).

 

Rozliczanie czasu pracy w systemie równoważnym


Do rozliczenia czasu pracy w systemie równoważnym potrzebny jest harmonogram pracy oraz okres rozliczeniowy.
Co do zasady, w równoważnym systemie pracy stosuje się okres rozliczeniowy jednego miesiąca. W szczególnie uzasadnionych przypadkach można przedłużyć go do 3 miesięcy, lub (jeśli praca jest uzależniona od pory roku lub warunków atmosferycznych) do 4 miesięcy (art. 135 § 2 i 3 Kodeksu Pracy).
Jednocześnie, art. 129 § 2 mówi, że w każdym systemie czasu pracy, okres rozliczeniowy może być przedłużony do 12 miesięcy, jeśli jest to uzasadnione przyczynami obiektywnymi lub technicznymi, lub dotyczącymi organizacji pracy.

 

Równoważny czas pracy harmonogram


Planowanie czasu pracy w systemie równoważnym jest dość pracochłonne. Przy stosowaniu równoważnego czasu pracy, dla każdego pracownika z osobna należy wykonać harmonogram pracy. Wzór stosuje się do każdego miesiąca rozliczeniowego, a po ustaleniu grafiku, pracodawca nie ma prawa go zmienić w związku z np. urlopem bądź chorobą pracownika.
Jak ułożyć harmonogram czasu pracy? Otóż należy tu uwzględnić dla każdego pracownika z osobna godzinę rozpoczęcia oraz zakończenia pracy, oraz dni wolne. Tak ustalony grafik czasu pracy stanowi podstawę do rozliczania czasu pracy pracownika oraz ustalania wynagrodzenia za nadgodziny.
Ustalanie grafiku pracy odbywa się na okres przynajmniej jednego miesiąca kalendarzowego (nawet jeśli okres rozliczeniowy jest dłuższy – np. w firmie, w której obowiązuje trzymiesięczny okres rozliczeniowy, grafik może być wykonany i tak jedynie na miesiąc).
Zasady układania grafiku pracy w systemie równoważnym nakazują pracodawcy podać harmonogram pracy do wiadomości pracownika przynajmniej na 7 dni przed rozpoczęciem pracy w ramach danego harmonogramu (art. 129 §3 Kodeksu Pracy). Grafik pracy może być sporządzony w formie pisemnej bądź elektronicznej. Przykładowy grafik pracy w systemie równoważnym można bez trudu znaleźć w internecie. Posiada go również większość systemów elektronicznych do planowania czasu pracy.


Równoważny czas pracy – prawo


Ogólne zasady stosowania równoważnego systemu czasu pracy omawia Kodeks Pracy w Rozdziale II Normy i ogólny wymiar czasu pracy, Art. 129.
Dodatkowo niektóre grupy zawodowe obejmują szczególne ustalenia. Np. na mocy Ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (z dnia 25 października 1991 r.Dz.U.2018.0.1983) zgodnie z Art 26 b, rozkłady czasu pracy pracowników są ustalane na okresy nie krótsze niż 2 tygodnie (a nie jak w przepisach ogólnych, na miesiąc).
Podobnie, specyficzne zasady ma równoważny czas pracy w służbie zdrowia czy równoważny system czasu pracy kierowcy.

System równoważny – najczęstsze pytania

Równoważny czas pracy a zwolnienie lekarskie – jak rozliczyć?


Czas nieobecności z powodu choroby jest rozliczany zgodnie z harmonogramem pracy, który był ustalony dla tego pracownika. Jeśli w tygodniu, w którym pracownik się rozchorował, miałby przepracować 32 godziny zamiast 40, to wynagrodzenie chorobowe otrzyma za 32 godziny pracy.

Czy osoba niepełnosprawna może pracować w równoważnym systemie czasu pracy?


Zgodnie z art. 15 ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, pracownik niepełnosprawny ze znacznym i umiarkowanym stopniem niepełnosprawności nie może pracować w ciągu doby więcej niż 7 godzin (i w skali tygodnia 35 godzin) i to niezależnie od rodzaju systemu czas pracy, w jakim pracuje. Wyjątkiem jest zatrudnienie przy dozorze oraz kiedy lekarz, na wniosek osoby niepełnosprawnej, wyrazi zgodę na wyłączenie szczególnych zasad pracy niepełnosprawnych w stosunku do konkretnego pracownika.
Zatem sposobem na zatrudnienie pracownika niepełnosprawnego w systemie równoważnym jest uzyskanie zgody lekarza na wyłączenie pracownika z ochrony i wydłużenie mu normy czasu pracy, na mocy art. 16 ust 1. Ustawy o rehabilitacji.
 
Równoważny czas pracy a nadgodziny

Nadgodziny w równoważnym systemie pracy pojawiają się wtedy, kiedy pracownik pracuje ponad swój dobory wymiar czasu pracy ustalony w harmonogramie pracy. Jeśli zatem normą dobową dla pracownika jest 12 godzin, ale w danym dniu miał zaplanowane 8 godzin pracy, to jeśli przepracował 9 godzin, będzie miał 1 godzinę rozumianą jako pracę w godzinach nadliczbowych. Jeśli jednak w tym dniu, zgodnie z harmonogramem pracy miał pracować 9 godzin, to nie pojawia się nadgodzina.

Równoważny system czasu pracy a praca w niedzielę – czy możliwa?

W ramach równoważnego czasu pracy, pracodawca może zaplanować pracę w niedzielę. Może ona być zaplanowana przy pracach dozwolonych w art. 151 Kodeksu Pracy. Pracodawca musi pamiętać o tym, by pracownik miał przynajmniej jedną niedzielę w miesiącu wolną. Za pracę w niedzielę, przysługuje pracownikowi dzień wolny (art. 147 KP).

Więcej artykułów "Rynek pracy"

Polecane oferty

  • Specjalista ds. Zrównoważonego Rozwoju

    Remontowa Shipbuilding S.A.   Gdańsk, blisko stacji SKM Politechnika    praca stacjonarna   za 3 dni wygasa
    specjalista (mid)  umowa o pracę  pełny etat  aplikuj szybko  aplikuj bez CV
    1 godz.
    Zakres obowiązków: Opracowywanie i wdrażanie strategii ESG. Tworzenie raportów ESG zgodnie z przepisami. Analiza wskaźników ESG i identyfikacja obszarów do poprawy. Współpraca działów w celu implementacji strategii zrównoważonego rozwoju.
  • Junior Claims Administrator with Spanish

    Aon   Kraków    praca hybrydowa
    młodszy specjalista (junior)  umowa o pracę  pełny etat
    17 godz.
    What the day will look like Promptly reviews and acts with urgency in establishing initial and subsequent contact with all parties and key stakeholders. Providing quality customer service and ensure file quality, timely coverage analysis and communication with insured based on application of policy...
  • Technik dentystyczny - ortodoncja

    Fachlabor Dr. W. Klee für grazile Kieferorthopädie GmbH   Niemcy, Frankfurt nad Menem, Hamburg   
    specjalista junior / mid / praktykant/stażysta  umowa o pracę  pełny etat   10 000 - 15 000 zł brutto/mies.  aplikuj szybko  aplikuj bez CV
    18 godz.
    aplikacja: TRAINING ON THE JOB - TECHNIKA DENTYSTYCZNA - ORTODONCJA miejsca pracy: Frankfurt nad Menem, Hamburg specjalizacja: ortodoncja Zadania, które czekają na Ciebie: Wykonywanie ruchomych aparatów ortodontycznych, np. płytek i/lub ruchomych funkcjonalnych aparatów ortodontycznych, np....
  • WOVU Sp. z o.o.
    specjalista (mid)  umowa zlecenie / kontrakt B2B  część etatu / tymczasowa/dodatkowa   100,00 - 130,00 zł / godz. (w zal. od umowy)  aplikuj szybko  aplikuj bez CV
    18 godz.
    Chcesz rozwijać się w przyjaznym zespole i mieć realny wpływ na życie swoich pacjentów? Poszukujemy psychologa do współpracy w zakresie terapii indywidualnej, rodzinnej lub specjalistycznej.
  • Market Interfaces Solution Architect

    Aon   Kraków    praca zdalna
    starszy specjalista (senior) / ekspert  umowa o pracę  pełny etat
    19 godz.
    Aon is in the business of better decisions At Aon, we shape decisions for the better to protect and enrich the lives of people around the world. As an organization, we are united through trust as one inclusive, diverse team, and we are passionate about helping our colleagues and clients succeed....
  • Technik Dentystyczny ds. Aparatów Ortodontycznych z j. niemieckim

    Fachlabor Dr. W. Klee für grazile Kieferorthopädie GmbH   Niemcy, Frankfurt nad Menem, Hamburg   
    specjalista junior / mid / praktykant/stażysta  umowa o pracę  pełny etat   10 000 - 15 000 zł brutto/mies.  aplikuj szybko  aplikuj bez CV
    19 godz.
    aplikacja: TRAINING ON THE JOB - TECHNIKA DENTYSTYCZNA - ORTODONCJA miejsca pracy: Frankfurt nad Menem, Hamburg specjalizacja: ortodoncja Poszukujemy wykwalifikowanej osoby na stanowisko Technika Dentystycznego ze szczególnym nastawieniem na ortodoncję. W ramach pracy będziesz odpowiedzialny/a za...

Najnowsze artykuły

Quiet hiring – czym jest? Czy ciche zatrudnianie to nowy trend HR?

Quiet hiring – czym jest? Czy ciche zatrudnianie to nowy trend HR?

Quiet hiring ma być odpowiedzią na rosnące braki specjalistów na rynku pracy. Jedną z największych zalet tego rozwiązania jest wsparcie rozwoju własnych pracowników. – To też ważne z punktu widzenia zastępowania pracy ludzkiej przez sztuczną inteligencję. Jeżeli wyposażymy pracowników w umiejętność pracy z nią, unikniemy zwolnień – komentuje ekspert rynku pracy Krzysztof Inglot.

Depresja a praca – co musisz wiedzieć

Depresja a praca – co musisz wiedzieć

Światowa Organizacja Zdrowia prognozuje, że do 2030 roku depresja będzie najczęściej występującą chorobą na świecie. 

– Według badań CBOS co piąty Polak ma przynajmniej łagodną depresję. Statystycznie rzecz biorąc, każdy z nas, niezależnie od roli w firmie, pracuje z osobą chorującą na depresję, choć często o tym nie wie – zauważa psycholog biznesu Joanna Marszalska.

Tłusty czwartek w pracy zdalnej – jak go obchodzić?

Tłusty czwartek w pracy zdalnej – jak go obchodzić?

Tłusty czwartek zawsze wypada w czwartek po katolickim Popielcu, pierwszym dniu Wielkiego Postu. Od tłustego czwartku do Wielkanocy zawsze jest dokładnie 45 dni. Do celebrowania tego dnia w firmie większości pracowników nie trzeba przekonywać. Warto jednak wiedzieć, że tłusty czwartek można obchodzić też w pracy zdalnej. W jaki sposób? 

Wskaźniki HR – które są odpowiednie dla Twojej firmy i dlaczego?

Wskaźniki HR – które są odpowiednie dla Twojej firmy i dlaczego?

– Skuteczny HR opiera się na danych, a nie na intuicji. Firmy, które chcą efektywnie zarządzać zespołem, muszą monitorować kluczowe wskaźniki HR – tłumaczy specjalistka ds. rekrutacji Agnieszka Ciećwierz. Ekspertka podkreśla, że ważne jest dobranie odpowiednich wskaźników HR do swojej firmy. Jakie są opcje? Oto przewodnik po najważniejszych wskaźnikach HR z przykładami ich zastosowania.

Agent obsługi pasażerskiej – praca, obowiązki, zarobki

Agent obsługi pasażerskiej – praca, obowiązki, zarobki

Presja czasu, szybkie podejmowanie decyzji w nagłych sytuacjach, drobiazgowe dbanie o procedury – to codzienność osób zajmujących się obsługą pasażerów na lotnisku. Praca agenta obsługi wymaga i doskonałej organizacji pracy, i sporej odporności psychicznej. Jednocześnie stanowisko to pozwala na atrakcyjne zarobki i realizowanie kariery w perspektywicznej branży lotniczej.

Praca w szpitalu – dla kogo, zarobki, gdzie szukać

Praca w szpitalu – dla kogo, zarobki, gdzie szukać

Nie tylko lekarze i pielęgniarki – w szpitalach i innych ośrodkach opieki zdrowotnej pracują setki osób zajmujących różnorodne stanowiska, m.in. medyczne, techniczne, administracyjne i porządkowe. W jakich zawodach medycznych i niemedycznych można zaleźć pracę w szpitalu praktycznie od ręki i ile wynosi pensja na poszczególnych stanowiskach?

Zgoda na Pliki Cookies

Wykorzystujemy Pliki Cookies w celu zapewnienia prawidłowego funkcjonowania Serwisu. Stosujemy Pliki Cookies w celach statystycznych i marketingowych, w szczególności w zakresie dopasowania treści reklamowych do Twoich preferencji.

Każda wyrażona zgoda może być przez Ciebie wycofana w dowolnym momencie. Więcej informacji dotyczących plików Cookies oraz przetwarzania danych osobowych w plikach Cookies znajduje się w naszej Polityce Prywatności.

Administratorem Serwisu i Twoich danych osobowych jest „Praca.pl” spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Warszawie, ul. Bolesława Prusa 2, 00-493 Warszawa, KRS 0000290935, NIP 7010095135, REGON: 141169379