Profil europejskiego pracownika, czyli kluczowe kompetencje wg Unii Europejskiej

Żyjemy w gospodarce opartej na wiedzy, w świecie ciągłych zmian. Coraz częściej działalność zawodową podejmuje się, nie wychodząc z domu, rekrutacja online, a potem praca zdalna stały się codziennością. Nie jesteśmy ograniczeni terytorialnie – polskie firmy zatrudniają pracowników z innych krajów i jednocześnie wielu Polaków podejmuje pracę w zagranicznych przedsiębiorstwach, także na specjalistycznych stanowiskach. Kluczowe kompetencje, promowane przez Unię Europejską, to wiedza i umiejętności pozwalające odnaleźć się na wspólnotowym rynku pracy niezależnie od kraju pochodzenia. Jakie są podstawowe kompetencje? Dlaczego uczenie się przez całe życie jest tak ważne?

Kompetencje kluczowe: definicja

Kompetencje kluczowe w procesie uczenia się przez całe życie są to kompetencje ogólne, nieodnoszące się do żadnej konkretnej branży, jednakże ich posiadanie sprawia, że kandydat do pracy będzie w stanie skutecznie realizować postawione przed nim zadania. Nie jest to termin nowy. Już w 2006 r. Parlament Europejski i Rada UE przyjęły zlecenie, w którym zwróciły się o rozwijanie kluczowych kompetencji poprzez system edukacji w państwach członkowskich. W 2018 r. zaktualizowano zalecenia, by były one jak najlepiej dopasowane do realiów, w których technologia zaczęła odgrywać tak znaczącą rolę.

Strategia uczenia się przez całe życie: korzyści

Kompetencje kluczowe zawierają się w europejskiej strategii „Lifelong Learning”, czyli strategii Uczenia się przez całe życie, której głównym celem jest budowanie konkurencyjnej, dynamicznej i opartej na wiedzy gospodarki poprzez inwestowanie w zasoby ludzkie. Definicja, którą przyjęto, zakłada, że kompetencje są zbiorem wiedzy, umiejętności i postaw.

Perspektywa uczenia się przez całe życie opiera się na tym, że edukacja nie kończy się wraz z odebraniem świadectwa w szkole czy dyplomu uczelni wyższej. Nabywanie nowych umiejętności i kompetencji pozwala na samorealizację, świadome dokonywanie wyborów, także w kwestii zdrowego i zrównoważonego stylu życia. Kluczowe kompetencje dają także szansę na znalezienie zatrudnienia, przyjmowanie aktywnej postawy obywatelskiej oraz integrację społeczną.

Kluczowe kompetencje w strategii uczenia się przez całe życie:

W załączniku Zalecenia Rady Unii Europejskiej z dnia 22 maja 2018 r. w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie zostało wskazanych 8 podstawowych kompetencji, łączących wiedzę, umiejętności i postawy. Są to:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji

Należą do nich umiejętność czytania i pisania, a także rozumienia słowa pisanego. Skuteczne komunikowanie się – werbalnie i na piśmie – wymaga wiedzy językowej, znajomości słownictwa oraz umiejętności dostosowania wypowiedzi do sytuacji. W cyfrowym świecie bardzo ważna jest także zdolność do wyszukiwania, gromadzenia oraz przetwarzania informacji, ich krytyczna ocena, a także wola porozumiewania się w sposób pozytywny i odpowiedzialny społecznie.

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności

To nie tylko rozumienie i porozumiewanie się w obcym języku, ale także znajomość aspektu kulturowego i zmienności danego języka, zainteresowanie komunikacją międzykulturową. Jest to wyrażanie się, rozumienie innych osób oraz wymiana poglądów, myśli, faktów w formie zarówno ustnej, jak i pisemnej.

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii

Kompetencje matematyczne obejmują umiejętność posługiwania się w życiu codziennym podstawowymi operacjami matematycznymi, znajomość miar i struktur, podstawowych pojęć matematycznych, przydatne w życiu codziennym i w pracy umiejętności finansowe.

Kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii umożliwiają rozumienie teorii i zastosowań naukowych. To umiejętność logicznego i racjonalnego weryfikowania hipotez, a także podejmowania decyzji na podstawie wiarygodnych przesłanek. Liczy się tutaj umiejętność zastosowania odpowiedniej metodologii w zależności od konkretnych potrzeb oraz rozumienie wpływu działalności człowieka na środowisko, w którym żyje.

• kompetencje cyfrowe

Na kompetencje cyfrowe składają się nie tylko wiedza, jak korzystać z technologii cyfrowych, ale także jak skutecznie posługiwać się technologiami w różnych aspektach (praca, rozrywka, nauka, komunikacja). Wymagają one także krytycznego stosunku do informacji podczas ich zbierania, analizowania i prezentowania oraz wymiany, etyki i odpowiedzialnego podejścia do stosowania narzędzi cyfrowych.

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się

Zgodnie ze wspomnianym wyżej zaleceniem Rady UE są to: zdolność do autorefleksji, skutecznego zarządzania czasem i informacjami, konstruktywnej pracy z innymi osobami, zachowania odporności oraz zarządzania własnym uczeniem się i karierą zawodową. Obejmują one zdolność radzenia sobie z niepewnością i złożonością, umiejętność uczenia się, wspierania swojego dobrostanu fizycznego i emocjonalnego, utrzymania zdrowia fizycznego i psychicznego oraz zdolność do prowadzenia prozdrowotnego i zorientowanego na przyszłość trybu życia, odczuwania empatii i zarządzania konfliktami we włączającym i wspierającym kontekście. Określenie swoich potrzeb, atutów i słabych stron, poszukiwanie dróg rozwoju pozwalają realizować ideę uczenia się przez całe życie.

• kompetencje obywatelskie

Kompetencje obywatelskie opierają się na znajomości pojęć i struktur w życiu społecznym i politycznym, zaangażowaniu w życie publiczne, aktywnym uczestnictwie w działaniach społeczności lokalnych oraz w demokratycznym podejmowaniu decyzji na różnych szczeblach (głównie poprzez uczestnictwo w głosowaniach).

• kompetencje w zakresie przedsiębiorczości

Przedsiębiorczość, czyli zamiana pomysłów w działanie. Jest to bardzo szeroki obszar obejmujący m.in. kreatywność, innowacyjność, umiejętność podejmowania skalkulowanego ryzyka, wyznaczanie celów, planowanie i realizacja swoich zamierzeń, zarządzanie projektami. Stanowi ona niezbędną bazę do nabywania kompetencji związanych już z konkretnymi przedsięwzięciami. Postawa przedsiębiorcza to przede wszystkim aktywność, niezależność, motywacja i determinacja w osiąganiu swoich celów.

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej

Ekspresja kulturalna, czyli twórcze wyrażanie swoich opinii, idei, doświadczeń i uczuć. Obejmuje ona zainteresowanie życiem kulturalnym oraz umiejętność korzystania z różnych środków wyrazu, np. muzyka, sztuka teatralna, literatura, sztuki wizualne, media, jak również zdolność odniesienia własnych punktów widzenia w zakresie twórczości i ekspresji do opinii innych.