Międzynarodowy Dzień Kobiet i Dziewcząt w Nauce jest świętem obchodzonym na całym świecie. Szczególnie w tym dniu warto podziękować wszystkim naukowczyniom za ich zaangażowanie i wysiłek wkladany w rozwój wielu ważnych społecznie dziedzin. A także wskazać na zagrożenia w życiu zawodowym, które wciąż mogą hamować karierę kobiet w nauce, technologii i innych dziedzinach. Ile kobiet pracuje naukowo? Sprawdź, jak aktualnie wygląda sytuacja kobiet w nauce.
Spis treści
- Kobiety w nauce i technologii w 2022 roku w krajach UE
- Nauka i technologia – co wpłynęło na zwiększenie liczby kobiet w tych dziedzinach?
- Nauka i technologia – dlaczego częściej w tych dziedzinach pracują mężczyźni?
- Międzynarodowy Dzień Kobiet i Dziewcząt w Nauce – historia święta
- Międzynarodowy Dzień Kobiet i Dziewcząt w Nauce – kiedy wypada?
- Praca kobiet w nauce i technologii – najczęściej zadawane pytania
Kobiety w nauce i technologii w 2022 roku w krajach UE
Przez długi czas dynamiczny rozwój sektora nowoczesnych technologii odbywał się przy przeważającym udziale mężczyzn. Dzięki działaniom podejmowanym przez różnego rodzaju organizacje walczące o równouprawnienie płci, a także same pracowniczki naukowe, świat nauki i technologii, przez dziesięciolecia trudno dostępny dla kobiet, zaczął się zmieniać. Dostęp do kształcenia oraz badań, a także promowanie takiej ścieżki edukacyjnej i zawodowej sprawiły, że obecnie kobiety stanowią spory odsetek osób zatrudnionych w nauce.
Pamiętaj!
W 2022 roku w dziedzinie nauki i technologii w Unii Europejskiej zatrudnionych było niemal 76 milionów osób w wieku 15-74 lat, z czego 52% stanowiły kobiety. Jak podaje Eurostat, czyli Europejski Urząd Statystyczny, w regionach NUTS 1 kobiety zatrudniane były głównie w usługach – największy odsetek kobiet pracujących w dziedzinie nauki i technologii to Litwa i Korsyka (64%) oraz Łotwa (63%). Najmniejszy odnotowano we Włoszech (region północno-zachodni – 45%) i na Malcie (46%) oraz we włoskim regionie południowym i północno-wschodnim (46%).
Jedną z ważniejszych podgrup pracowników naukowo-technologicznych są naukowcy i inżynierowie. W 2022 roku stanowili oni 24% wszystkich osób zatrudnionych w nauce i technologii. Wśród nich było 41% kobiet, co wskazuje na wciąż utrzymujące się różnice płci w pracy zawodowej.
Czytaj także: Zielone kołnierzyki – czym jest ten nowy trend na rynku pracy?
Nauka i technologia – co wpłynęło na zwiększenie liczby kobiet w tych dziedzinach?
O ile jeszcze kilkanaście lat temu widok studentek na politechnikach i uczelniach o profilach technicznych czy informatycznych należał do rzadkości, o tyle współcześnie coraz więcej kobiet wiąże swoje życie zawodowe z tymi dziedzinami, czy to w usługach, czy w produkcji przemysłowej. Dużą rolę w tej przede wszystkim kulturowej zmianie odegrała edukacja dotycząca równouprawnienia płci, mająca na celu przeciwdziałaniu krzywdzącym stereotypom.
W Unii Europejskiej, także w Polsce, działa obecnie wiele organizacji wspierających rozwój kobiet w nauce i technologii, na przykład Women in Technology, Girls in Tech, Międzynarodowe Forum Kobiet – Stowarzyszenie Kobiet Nauki i Biznesu, Polskie Stowarzyszenie Kobiet Nauki POLSENA i wiele innych.
Jednym z ważnych celów takich organizacji jest zapobieganie tzw. efektowi Matyldy. Zjawisko to polega na dyskryminowaniu kobiet-naukowców w miejscu pracy, np. pomijaniu ich w czasie wyznaczania ważnych ról w projekcie badawczym czy też przypisywaniu osiągnięć kobiet mężczyznom. Badania pokazują (np. Marieke van den Brink i Yvonne Benschop z Holandii z 2012 r. – Gender practices in the construction of academic excellence: Sheep with five legs), że problem ten nie został jeszcze rozwiązany, a przypadki efektu Matyldy wciąż się zdarzają.
Warto przypomnieć, że wszelkie formy dyskryminacji w miejscu pracy – w tym z uwagi na płeć – są niezgodnie zarówno z prawem unijnym, jak i z polskim prawem pracy.
Kodeks pracy, art. 11.3:
Jakakolwiek dyskryminacja w zatrudnieniu, bezpośrednia lub pośrednia, w szczególności ze względu na płeć (...) – jest niedopuszczalna.
Nauka i technologia – dlaczego częściej w tych dziedzinach pracują mężczyźni?
Niedawna dominacja mężczyzn w dziedzinie nauki i technologii wynikała z uwarunkowań kulturowych i organizacji życia społecznego. Praca w nauce kobiet przez długi czas nie była możliwa ze względu na ograniczony dostęp do edukacji czy dyskryminację ze względu na płeć. Rola kobiet w działalności badawczej i innowacyjnej ograniczana była chociażby przez bariery rekrutacyjne czy te związane z utrzymaniem się w wybranym zawodzie. Współcześnie kobiety mogą wybierać dowolne dziedziny rozwoju zawodowego, nie należy jednak zapominać, że zagrożenia wciąż istnieją np. w postaci dyskryminacji płacowej bądź takich zjawisk jak tzw. szklany sufit czy lepka podłoga w miejscu pracy.
Międzynarodowy Dzień Kobiet i Dziewcząt w Nauce – historia święta
International Day of Women and Girls in Science znany w Polsce jako „Dziewczyny w Nowych Technologiach” to święto ustanowione przez Zgromadzenie Ogólne ONZ. Kobiety w nauce zostały docenione poprzez rezolucję A/RES/70/212 z 22 grudnia 2015 roku.
Wniosek o wsparcie i docenienie kobiet i dziewcząt został złożony przez UNESCO (ONZ do Spraw Oświaty, Nauki i Kultury), UN Women (ONZ Kobiety), ITU (Międzynarodowy Związek Telekomunikacyjny) oraz inne organizacje wspierające równouprawnienie w pracy, a w tym dostęp kobiet do nauki, techniki, kształcenia i badań naukowych bez względu na szczebel edukacji.
MIĘDZYNARODOWY DZIEŃ KOBIET I DZIEWCZĄT W NAUCE – KIEDY WYPADA?
Międzynarodowy Dzień Kobiet i Dziewcząt w Nauce ma podkreślać rolę odgrywaną przez kobiety w środowisku naukowym i technologicznym. To międzynarodowe święto zorganizowane przez RASIT (The Royal Academy of Science International Trust) i UN DESA-DSPD (United Nations Department of Economic and Social Affairs – The Division for Social Policy and Development) pierwszy raz obchodzone było w 2016 roku. Od tego czasu obchody organizowane są 11 lutego.
Praca kobiet w nauce i technologii – najczęściej zadawane pytania:
-
Kiedy kobiety zyskały dostęp do edukacji?
Przyznanie dostępu do edukacji kobietom było procesem długotrwałym i opłaconym walką i poświęceniem wielu aktywistek i naukowczyń. Pojedyncze przypadki przyjmowania kobiet na studia odnotowano w XVII wieku, jednak dopiero w XIX wieku amerykańskie koledże dopuściły kobiety do kształcenia uniwersyteckiego. W Polsce kobiety w nauce kształcone były na równych prawach z mężczyznami w podziemnym Latającym Uniwersytecie w Warszawie.
-
Jak zwiększyć liczbę kobiet pracujących w nauce i technologii?
Aby zachęcać kobiety do pracy w nauce i umożliwiać im podejmowanie zatrudnienia w tej dziedzinie, prowadzone są działania promujące zatrudnienie kobiet. Organizacje wspierające równouprawnienie optują za usuwaniem barier na każdym etapie edukacji, dzięki czemu kobiety mają dostęp do kształcenia czy badań z zakresu nowych technologii.
