Czasami pracodawcy wymagają od przyszłych podwładnych okazania „książeczki sanitarno-epidemiologicznej” czy „książeczki sanepidowskiej”. Jest to dokument, który potwierdza brak przeciwwskazań do podjęcia pracy na określonych stanowiskach w branżach medycznej i gastronomicznej. Dotyczy to także zawodów, w jakich pracownicy mają kontakt z dużą liczbą ludzi lub dziećmi do 6. roku życia.
Spis treści
- Badania sanepidowskie – kto musi je wykonać?
- Jak wyrobić „książeczkę sanepidowską"?
- Koszt wyrobienia „książeczki sanepidowskiej"
- Orzeczenie do celów sanitarno-epidemiologicznych – ile się czeka?
- Ważność „książeczki sanepidowskiej”
- Zgubiona „książeczka sanepidowska” – co w takim przypadku?
- Książeczka sanepidowska – najczęściej zadawane pytania
Badania sanitarno-epidemiologiczne są istotne w pracy, w której istnieje możliwość przeniesienia choroby zakaźnej. Analiza próbek pobranych od pacjenta ma na celu sprawdzić, czy dana osoba nie jest nosicielem pałeczek duru brzusznego czy salmonelli. Dotyczy to także ludzi, którzy zajmują się myciem naczyń i oraz przygotowaniem specjalnych pojemników na żywność.
W 2008 roku zmieniła się ustawa (a dokładniej – Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi), w wyniku czego książeczka sanepidowska przestała obowiązywać. Zastąpiło ją natomiast orzeczenie lekarskie wydawane na podstawie badania laboratoryjnego. Nazwa „książeczka sanepidowska” wciąż jednak bywa używana w mowie potocznej.
Czytaj także: Toalety w miejscu pracy – rozporządzenie, przepisy BHP
Badania sanepidowskie – kto musi je wykonać?
Wyżej wspomniana ustawa ściśle określa to, kto powinien wykonać badanie do celów sanitarno-epidemiologicznych.
Ustawa o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, art. 6.
Obowiązkowym badaniom sanitarno-epidemiologicznym (...) podlegają:
1) podejrzani o zakażenie lub chorobę zakaźną;
2) noworodki, niemowlęta i kobiety w ciąży, podejrzane o zakażenie lub chorobę zakaźną mogącą się szerzyć z matki na płód lub dziecko;
3) nosiciele, ozdrowieńcy oraz osoby, które były narażone na zakażenie przez styczność z osobami zakażonymi, chorymi lub materiałem zakaźnym;
4) uczniowie, studenci i doktoranci kształcący się do wykonywania prac, przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby;
5) osoby podejmujące lub wykonujące prace, przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby, nieposiadające aktualnego orzeczenia lekarskiego o zdolności do wykonywania prac, przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby.
Co więcej:
- W przypadku osób poszukujących zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, przy wykonywaniu której istnieje możliwość przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby, badanie sanitarno-epidemiologiczne jest wykonywane na wniosek tej osoby.
Osoba poddająca się badaniu wskazuje, jakiego rodzaju prac ma dotyczyć badanie sanitarno-epidemiologiczne i wydawane na jego podstawie orzeczenie lekarskie dla celów sanitarno-epidemiologicznych.
Badania muszą zatem wykonać między innymi kandydaci do pracy w przetwórstwie spożywczym, na stanowiska związane z pakowaniem, dystrybucją i przechowywaniem zapakowanej żywności i wody. Ważne orzeczenie muszą mieć też na przykład kucharze, pracownicy myjący naczynia i sprzęt kuchenny w lokalach gastronomicznych, przygotowujący i wydający posiłki itp.
Czytaj także: Wizażystka – kim jest, studia, kursy, zarobki
Jak wyrobić „książeczkę sanepidowską"?
Zaświadczenie, które jest wymagane przez pracodawców, można wyrobić w punktach sanepidu. Listę stacji sanitarno-epidemiologicznych podaje Główny Inspektorat Sanitarny.
W przypadku stanowisk, w których „książeczka sanepidowska” jest niezbędna, każdy pracodawca powinien wydać nowo zatrudnionym pracownikom skierowanie na badania. Z takim dokumentem trzeba udać się do najbliższego punktu sanepidu, gdzie należy oddać próbki do badania. Są to 3 próbki kału (każda stacja sama określa, czy ma to być z jednego dnia, czy z 3 kolejnych). Trzeba je umieścić w specjalnych pojemniczkach, które można kupić w aptekach. Pojemniki są także dostępne bezpłatnie w punktach sanepidu. Następnie pacjentowi pozostaje czekać na wyniki badań. W powyższym przypadku całkowity koszt badania jest ponoszony przez pracodawcę lub zleceniodawcę.
Ponadto, jak informuje Powiatowa Stacja Epidemiologiczna w Pruszkowie na łamach Serwisu RP:
- W przypadku zaś osób przyuczających się do wykonywania prac koszty badań pokrywane są ze środków publicznych, natomiast u osób nieposiadających uprawnień z tytułu ubezpieczenia zdrowotnego badania te finansowane są z budżetu państwa.
Koszt wyrobienia „książeczki sanepidowskiej"
W wielu ogłoszeniach o pracę w gastronomii wymagane jest posiadanie aktualnych wyników badań. Oznacza to, że trzeba się samemu udać do stacji sanitarno-epidemiologicznej. W takiej sytuacji za analizy będziemy musieli samodzielnie zapłacić. Koszt badania na nosicielstwo bakterii waha się od kilkudziesięciu do około 200 zł. Przykładowo, Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Warszawie przekazała informację (maj 2022 r.), że całkowity koszt badania na nosicielstwo pałeczek z rodzaju Salmonella/Shigella wynosi 170 zł.
Orzeczenie do celów sanitarno-epidemiologicznych – ile się czeka?
Wyrobienie zaświadczenia do celów sanitarno-epidemiologicznych najczęściej trwa od jednego do dwóch tygodni. Ostatnim etapem procedury jest wizyta u lekarza medycyny pracy, który przeanalizuje otrzymane wyniki i wystawi nam odpowiednie zaświadczenie o zdolności do pracy lub o przeciwwskazaniach do jej podjęcia. Jeśli wyniki wykażą, że jesteśmy nosicielami salmonelli, to nie dostaniemy zaświadczenia, które pozwala nam na podjęcie zatrudnienia.
Niektóre osoby decydują się wtedy na sfałszowanie orzeczenia. Warto jednak zaznaczyć, że takie praktyki są niezgodne z prawem i dość szybko wychodzą na światło dzienne. Za posługiwanie się sfałszowanym dokumentem grozi grzywna, a także kara ograniczenia lub pozbawienie wolności od 3 miesięcy do 5 lat (zgodnie z art. 270. Kodeksu karnego).
Czytaj także: Praca po weterynarii – perspektywy, zarobki
Ważność „książeczki sanepidowskiej”
W ustawie nie ma określonego terminu, który jest wymagany do ponownego wykonania badań sanitarno-epidemiologicznych. O tym, kiedy badanie powinno zostać powtórzone, decyduje zatem lekarz w oparciu o posiadaną wiedzę medyczną, informacje dotyczące pacjenta, stanowiska i zakładu pracy.
Zgubiona „książeczka sanepidowska” – co w takim przypadku?
Istnieje możliwość uzyskania odpisu/duplikatu orzeczenia. Pierwsza kopia dokumentu medycznego jest wydawana pacjentowi za darmo. Żeby ją uzyskać, należy zgłosić się do właściwej wojewódzkiej stacji sanepidu (lub powiatowej stacji, w której wykonywane było badanie) i złożyć tam dokument – zlecenie na wykonanie duplikatu czy odpisu.
Książeczka sanepidowska – najczęściej zadawane pytania:
-
Książeczka sanepidowska – gdzie kupić?
Dawniej funkcjonujące jako książeczka sanepidu, książeczka sanepidowska albo książeczka zdrowia do celów sanitarno-epidemiologicznych, a współcześnie wystawiane orzeczenie lekarskie ds. sanitarno-epidemiologicznych wyrabia się w dowolnej stacji sanitarno-epidemiologicznej w Polsce bądź w dowolnym laboratorium niepublicznym prowadzącym tego typu badania. Stare książeczki przestały funkcjonować w 2008 roku.
-
Ile kosztuje książeczka sanepidowska?
Koszt wyrobienia książeczki sanepidowskiej, czyli po prostu wykonania wskazanych badań lekarskich i uzyskania orzeczenia do celów sanitarno-epidemiologicznych, wynosi około 200 zł.
-
Książeczka sanepidowska – jakie badania?
Żeby, jak się niegdyś mówiło: wyborbić książeczkę sanepidowską, czyli po prostu uzyskać aktualne orzeczenie do celów sanitarno-epiemiologicznych, należy oddać materiał biologiczny do badania. W tym wypadku są to niewielkie próbki kału z trzech kolejnych dni, jakie przekazuje się w specjalnych pojemniczkach dostępnych np. w aptece lub w najbliższej stacji sanitarno-epidemiologicznej. Próbki są badane pod kątem obecności bakterii z grupy Salmonella i Shigella.