Niektóre kwestie dotyczące dodatków do płac pracodawca może regulować samodzielnie, zawierając odpowiednie zapisy w umowie o pracę lub w wewnątrzzakładowych regulaminach. Inne są z góry narzucone przez Kodeks pracy. Czym są dodatki płacowe?
Dodatki płacowe - obowiązkowe
Jeśli dany pracownik zastanawia się, komu i za co przysługują dodatki płacowe, to w przypadku podpisanej umowy o pracę pierwszym źródłem zasad przyznawania tych świadczeń jest Kodeks pracy. Reguluje on między innymi kwestię dodatku za nadgodziny:
Art.1511.§1. „Za pracę w godzinach nadliczbowych, oprócz normalnego wynagrodzenia, przysługuje dodatek w wysokości:
1) 100% wynagrodzenia – za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających:
a) w nocy,
b) w niedziele i święta niebędące dla pracownika dniami pracy, zgodnie zobowiązującym go rozkładem czasu pracy,
c) w dniu wolnym od pracy udzielonym pracownikowi w zamian za pracę w niedzielę lub w święto, zgodnie zobowiązującym go rozkładem czasu pracy;
2) 50% wynagrodzenia – za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w każdym innym dniu niż określony wpkt1.
§2. Dodatek w wysokości określonej w §1 pkt 1 przysługuje także za każdą godzinę pracy nadliczbowej z tytułu przekroczenia przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym, chyba że przekroczenie tej normy nastąpiło w wyniku pracy w godzinach nadliczbowych, za które pracownikowi przysługuje prawo do dodatku w wysokości określonej w§1”.
W dokumencie znajduje się też stosowny artykuł dotyczący pracy w nocy:
Art.1518.§1. „Pracownikowi wykonującemu pracę w porze nocnej przysługuje dodatek do wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w porze nocnej w wysokości 20% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów”.
Regulowane są również kwestie dodatków wyrównawczych - przyznaje się je na przykład pracownicom w ciąży, karmiącym piersią, przeniesionym na inne stanowisko (ze względu na jej zdrowie i bezpieczeństwo) lub pracownikom, u których stwierdzono chorobę zawodową.
Dodatki płacowe - nieobowiązkowe
Oprócz dodatków regulowanych ogólnymi przepisami prawa, występują świadczenia przyznawane na podstawie umowy o pracę, regulaminów wewnątrzzakładowych lub regulacji prawnych dotyczących konkretnych grup zawodowych. Dodatki płacowe nauczycieli reguluje na przykład Karta nauczyciela. Świadczenia dla innych grup pracowniczych opisują odpowiednie rozporządzenia i ustawy. Określają one rodzaje i wysokość możliwych świadczeń finansowych.
Wśród dodatków nieobowiązkowych, występują między innymi:
- Wynagrodzenie funkcyjne, dodatek przyznawany na wysokich stanowiskach kierowniczych. Jest on częściowo określony przez prawo dla odpowiednich grup zawodowych (prokuratorzy, pracownicy samorządowi).
- Innym rodzajem takiego świadczenia jest dodatek za wysługę lat (inaczej zwany stażowym). Otrzymują go osoby, które przepracowały w firmie określoną liczbę lat.
- Dodatek do płacy za szczególne umiejętności jest formą wynagrodzenia za wysokie zawodowe kwalifikacje (znajomość języka, uzyskanie tytułu naukowego).
- Dodatek za pracę w warunkach szkodliwych - przydziela się go na przykład za pracę z bardzo dużym obciążeniem fizycznym, za obciążenie długotrwałym hałasem.
Jak widać, występuje wiele możliwości, by otrzymać dodatek do podstawowego wynagrodzenia. Warto zorientować się, czy w związku z wykonywanymi przez nas obowiązkami i istniejącymi przepisami regulaminu, nie przysługuje nam tego typu świadczenie.