Jak reguluje ciążę Kodeks pracy?
Rok 2018 przyniósł wiele kontrowersji wokół kwestii ciążowych. „Ciąża a zwolnienie z pracy” to najczęściej poruszany temat związanym ze zmianami. Przepisy, które zawarte są w Kodeksie pracy, odnoszą się do kobiet zatrudnionych na umowę o pracę. Do tej pory pracujące kobiety, które zaszły w ciążę chronione były mocą prawną przed zwolnieniem z pracy. Proponowane zmiany dotyczące m.in. możliwości zwalania kobiet w ciąży spotkały się z ogromną krytyką. Ostateczna decyzja jeszcze nie zapadła, zatem być może nic się nie zmieni. Temat ciąży Kodeks pracy, art. 177 reguluje na podstawie ustawy z dnia 26.04.1974, która brzmi:
§ 1
Pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie ciąży, a także w okresie urlopu macierzyńskiego pracownicy, chyba że zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z jej winy i reprezentująca pracownicę zakładowa organizacja związkowa wyraziła zgodę na rozwiązanie umowy.
§ 2
Przepisu § 1 nie stosuje się do pracownicy w okresie próbnym nieprzekraczającym jednego miesiąca.
§ 3
Umowa o pracę zawarta na czas określony albo na okres próbny przekraczający jeden miesiąc, która uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży, ulega przedłużeniu do dnia porodu.
§ 31
Przepisu § 3 nie stosuje się do umowy o pracę na czas określony zawartej w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy.
§ 4
Rozwiązanie przez pracodawcę umowy o pracę za wypowiedzeniem w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego może nastąpić tylko w razie ogłoszenia upadłości, lub likwidacji pracodawcy. Pracodawca jest obowiązany uzgodnić z reprezentującą pracownicę zakładową organizacją związkową termin rozwiązania umowy o pracę. W razie niemożności zapewnienia w tym okresie innego zatrudnienia, pracownicy przysługują świadczenia określone w odrębnych przepisach. Okres pobierania tych świadczeń wlicza się do okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze.
§ 5
Przepisy § 1, 2 i 4 stosuje się odpowiednio także do pracownika - ojca wychowującego dziecko w okresie korzystania z urlopu macierzyńskiego.
Do tej pory zwolnienie kobiety w ciąży było możliwe jedynie w kilku przypadkach:
- gdy doszło do ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych lub popełnienia przez kobietę w ciąży przestępstwa, w wyniku którego zapadł prawomocny wyrok sądu;
- utratę uprawnień do wykonywania pracy z winy pracownicy;
- likwidacja lub upadłość pracodawcy.
Nawet w przypadku zwolnień grupowych ciężarna nie może otrzymać wypowiedzenia, natomiast pracodawca może zmienić jej warunki pracy oraz wynagrodzenia.
Co przysługuje kobiecie w ciąży?
Jeśli pracujesz na umowie o pracę, możesz skorzystać z kilku przywilejów pracowniczych zarezerwowanych dla kobiet w ciąży. Te przywileje gwarantuje Kodeks pracy. Są to ściśle określone prawa ciężarnej w pracy, do których należą:
- zwiększona ochrona stosunku pracy;
- niewykonywanie prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia, które bezpośrednio mogą mieć wpływ na zdrowie lub przebieg ciąży;
- skrócony czas pracy przy monitorze ekranowym;
- zwolnienie z pracy na zlecone badania lekarskie związane z ciążą bez konieczności wykorzystywania urlopu wypoczynkowego, z zachowaniem wynagrodzenia;
- niewykonywanie pracy w godzinach nadliczbowych;
- niewykonywanie pracy w porze nocnej;
- niewykonywanie delegacji poza miejscem stałej pracy bez zgody ciężarnej.
Kiedy powiedzieć w pracy o ciąży?
Kodeks pracy nie reguluje jednoznacznie,kiedy należy poinformować pracodawcę o stanie ciąży. Nie ma także jednoznacznie określonego obowiązku informowania o ciąży w ogóle. Jednak dla własnego bezpieczeństwa i komfortu pracy im wcześnie o tym powiesz, tym lepiej dla ciebie. Uzyskasz wtedy automatycznie wszelkie prawa przysługujące kobiecie w ciąży i wejdziesz w stan ochronny. Pamiętaj, że musisz mieć zaświadczenie o ciąży do pracy, wtedy pracodawca automatycznie ustala dla ciebie nowe zasady pracy.
Nowa praca a ciąża
„Ciąża a zwolnienie”, „nowa praca a ciąża" to tematy, które często spędzają sen z powiek paniom dopiero rozpoczynającym nową pracę. Czy kobiety, które dopiero rozpoczęły nową pracę i dowiadują się, że są w ciąży, mogą liczyć na ochronę i wsparcie? O tym, co przysługuje kobiecie w ciąży, mówi Kodeks pracy:
- Pracodawca nie ma obowiązku przedłużyć umowy do dnia porodu z kobietą będąca w ciąży na okresie próbnym poniżej jednego miesiąca, bez względu na wiek ciąży oraz jej stan.
- Kobieta będąca w ciąży na okresie próbnym powyżej jednego miesiąca, może liczyć na przedłużenie umowy do dnia porodu pod warunkiem, że jest po trzecim miesiącu ciąży, w tym trzeci miesiąc ciąży mija najpóźniej w dniu porodu.
- Nie ma prawnych przeszkód, aby po okresie próbnym podpisać umowę na czas określony lub nieokreślony z kobietą będącą w ciąży.
Sytuacja się zmienia, gdy pracujesz na umowę na zastępstwo. Wtedy pracodawca nie ma obowiązku przedłużenia umowy do dnia porodu. W momencie powrotu do pracy osoby zastępowanej lub, gdy kończy się twoja umowa, zostaje rozwiązany stosunek pracy zawarty na czas określony zastępstwa. Zatrudnienie pracownika w ciąży na podstawie umowy o pracę daje przywilej ubezpieczenia społecznego oraz możliwość korzystania ze świadczeń w razie choroby i macierzyństwa. Takie umowy najczęściej podlegają kontroli zusowskiej, gdyż często dochodzi do nadużyć z tego tytułu.
Prace wzbronione kobietom w ciąży
Kobiety będące w ciąży nie mogą wykonywać wszystkich prac, które wykonywały do tej pory m.in.: nie mogą pracować w nocy, w godzinach nadliczbowych oraz wykonywać prac stwarzających zagrożenie. Jednak obszar prac wzbronionych kobietom w ciąży jest jeszcze większy.
Według rozporządzenia Rady Ministrów do prac wzbronionych zalicza się m.in.:
- prace w pozycji stojącej łącznie ponad 3 godziny w czasie zmiany roboczej,
- prace w pozycji wymuszonej,
- prace w środowisku, w którym występują nagłe zmiany temperatury powietrza w zakresie przekraczającym 15° C,
- prace w hałasie i drganiach o wartościach podanych w ww. rozporządzeniu,
- prace w narażeniu na działanie czynników rakotwórczych i o prawdopodobnym działaniu rakotwórczym, określonych w odrębnych przepisach,
- prace w narażeniu na wymienione w rozporządzeniu substancje chemiczne niezależnie od ich stężenia w środowisku pracy,
- prace w wymuszonym rytmie pracy.
Dlatego też pracodawca ma obowiązek dostosować stanowisko pracy do pracownicy w ciąży, by wyeliminować lub ograniczyć zagrożenia dla zdrowia z zachowaniem bezpieczeństwa pracy. Jeżeli niemożliwe jest skrócenie czasu pracy lub dostosowanie warunków, pracodawca ma w obowiązku przenieść pracownicę w ciąży do innej pracy. Z kolei, gdy nie ma możliwości przeniesienia, musi ją zwolnić z obowiązku pracy na czas niezbędny z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.
Wynagrodzenie w czasie ciąży
Ciąża sama w sobie nie jest podstawą do otrzymania zwolnienia lekarskiego. O zasadności wystawienia zwolnienia decyduje lekarz. Ocena stanu zdrowia ciężarnej oraz wyniki jej badań stanowią uzasadnienie druku ZUS ZLA opatrzonego kodem B (dawne L4). Jakie wynagrodzenie przysługuje pracownicy w ciąży, która przebywa na zwolnieniu, można obliczyć, korzystając z kalkulatora dostępnego przykładowo tutaj. Przechodząc na zwolnienie lekarskie w czasie ciąży, przez pierwsze 33 dni niezdolności do pracy przysługuje ci pełne wynagrodzenie chorobowe. Pensję na zwolnieniu w ciąży wypłaca początkowo pracodawca. Jej wysokość wynosi 100%. Po 33 dniach obowiązek wypłaty zasiłku chorobowego przechodzi na ZUS. Będąc w ciąży, możesz przebywać na zwolnieniu lekarskim przez 270 dni. Taka liczba dni uprawnia cię do otrzymywania wynagrodzenia chorobowego i zasiłku chorobowego. Jeżeli ten okres się wydłuży, możesz starać się o świadczenie rehabilitacyjne. Świadczenia chorobowe, które przypadają na czas ciąży, wynoszą 100%. Świadczenia ZUS w ciąży ustalane są na podstawie przepisów Kodeksu pracy. Wszelkie niezbędne informacje można uzyskać bezpośrednio w Internetowym Systemie Aktów Prawnych.
