Współpracownik powiedział komplement na temat Twojej pracy i nie wiesz, czemu czujesz się nieprzyjemnie? Koleżanka głośno narzeka w zespole, że wszystko jest na jej głowie, dając Ci do zrozumienia, że „chciałaby mieć tyle wolnego czasu co Ty”? Zachowania pasywno-agresywne to częste zjawisko, występujące także w miejscu pracy. Jak rozpoznać tego typu mechanizmy i obronić się przed biernymi agresorami?
Spis treści
Bierna agresja – czym jest?
Bierna agresja, inaczej zachowania pasywno-agresywne, pojawia się wówczas, gdy dana osoba z jakichś powodów nie chce lub nie potrafi wyrazić zdecydowanego oporu, odmiennego zdania bądź agresji (zależnie od sytuacji i natężenia emocji). Jednocześnie taka osoba ma silną potrzebę ich zamanifestowania, dlatego wybiera bezpieczną dla niej, stłumioną formę agresywnych impulsów.
Bierna agresja – jak rozpoznać?
Żeby poradzić sobie z pasywno-agresywnymi zachowaniami, trzeba wiedzieć, jak je rozpoznać. Oto kilka przykładów:
-
wplatanie agresywnych uwag w pozornie neutralne, spokojne wypowiedzi, między innymi prawienie złośliwych komplementów, np. w jednej wypowiedzi wskazywanie na czyjeś wady i łagodzenie agresywnej wypowiedzi pozytywnym elementem, („Można to było zrobić szybciej, ale dobra robota”, „Jak na kogoś bez dyplomu inżyniera, dobrze sobie poradziłeś”).
-
rzucanie złośliwych uwag „w przestrzeń”, celowe nieukierunkowanie swojej frustracji,
-
bierne manifestowanie sprzeciwu, np. ignorowanie ludzi lub okoliczności,
-
robienie z siebie ofiary, opowiadanie o swoim poświęceniu,
-
dąsanie się na innych bez wyjaśnienia przyczyny,
-
fałsz w relacjach z innymi – obmawianie w pracy współpracowników za ich plecami i okazywanie im dużej sympatii w bezpośrednich kontaktach,
-
wytykanie błędów na forum publicznym.
Bierna agresja w pracy – przyczyny
Psycholodzy wskazują na wiele powodów zachowań pasywno-agresywnych. Jednym z nich jest niska samoocena i związany z nią lęk przed odrzuceniem w grupie. Dana osoba boi się jawnie wyrazić swoją złość, ponieważ obawia się, że wówczas przestanie być akceptowana.
Bywa także tak, że ktoś nie do końca uświadamia sobie pokłady własnej frustracji i złości. Tłumi negatywne emocje i pozwala sobie jedynie na bardzo ograniczoną formę ich wyrażenia.
Bierna agresja – kto ją stosuje?
W miejscu pracy zachowania pasywno-agresywne może stosować i przełożony, i osoba na równorzędnym do Ciebie stanowisku, jak i na przykład Twój podwładny. Osoba, która stosuje zachowania pasywno-agresywne chce zwrócić na siebie uwagę, wywrzeć nacisk na otoczenie. Jest niezadowolona z aktualnego stanu rzeczy, niemniej nie ma odwagi, by otwarcie się mu przeciwstawić, zająć jednoznaczne stanowisko, bronić własnego zdania – i dążyć do zmiany. Boi się porażki, odrzucenia, oceny. Taką postawę przyjmują ludzie niezależnie od miejsca zajmowanego w strukturze społecznej, czyli np. hierarchii firmy.
Zwróć uwagę na to, że trudno jest rozpoznać mechanizm zachowań pasywno-agresywnych także u samego siebie / samej siebie.
Bierna agresja – na co uważać?
W przypadku, gdy dostrzeżemy u siebie powtarzające się mechanizmy biernej agresji, warto rozważyć psychoterapię. Budowanie poczucia własnej wartości, akceptacja dla wyrażania własnych emocji i poczucie bezpieczeństwa mogą nie przyjść łatwo. Specjalista pomoże nam uzdrowić relacje z otoczeniem i dojść do ładu z własnymi stanami psychicznymi, lepiej zrozumieć własne uczucia, pozbyć się lęków.
Co z kolei, kiedy to kolega bądź koleżanka w pracy zachowuje się pasywno-agresywnie? Nie możemy nikomu pomóc na siłę. Jawne wytknięcie źle wpływającej na zespół postawy prawdopodobnie nie przyniesie pożądanych efektów. Taka osoba każdą krytykę odbierze bardzo osobiście i może zechcieć odpłacić się w przyszłości kolejnymi zachowaniami pasywno-agresywnymi. Zamiast oceniać, postarajmy się więc prowadzić rozmowę z biernym agresorem w taki sposób, by nie budzić w nim poczucia zagrożenia. Jeśli ktoś taki rzucił złośliwą uwagę w przestrzeń, zadawajmy pytania – dlaczego tak myśli? Co jest powodem takiego stanu rzeczy, który mu się nie podoba? Co można zrobić?
BIERNA AGRESJA – JAK SIĘ PRZED NIĄ BRONIĆ?
Jeśli jesteśmy przełożonymi osoby z zachowaniami biernej agresji, zapraszajmy ją na rozmowy w cztery oczy i pytajmy – spokojnie, nie przeprowadzając psychologicznej diagnozy! – czy ma jakieś wątpliwości co do podziału zadań w zespole, przyszły jej do głowy pomysły, jak można usprawnić pracę, czy zauważa coś niepokojącego w realizacji projektu, co innym mogło umknąć, gdzie widzi zagrożenia.
Zadbajmy też o to, by w relacje z biernym agresorem zostało włączonych jak najwięcej członków zespołu. Im większe poczucie akceptacji ze strony innych, tym mniej zachowań pasywno-agresywnych u danej osoby. Zła atmosfera w pracy nie pomaga w rozwiązywaniu problemów w zespole, na początek postarajmy się więc ją polepszyć i zbudować wzajemne zaufanie.
Jeśli te wszystkie środki nie działają, postarajmy się chronić własne interesy. Ignorujmy pasywną agresję, brońmy własnego zdania na forum publicznym, dołączajmy kopię do przełożonego do firmowej korespondencji z pasywnym agresorem, starajmy się, by wszystkie kontakty z kimś takim miały charakter jawny i oficjalny.
