Praca.pl Poradniki Dla pracodawców
Gdy pracownik bierze narkotyki w pracy

Gdy pracownik bierze narkotyki w pracy

 
Gdy pracownik bierze narkotyki w pracy

Osoba uzależniona od narkotyków kojarzy się z kimś z tzw. marginesu społecznego. To stereotyp – niedozwolone substancje może przyjmować ktoś z naszego najbliższego otoczenia, czego wcale nie musimy szybko zauważyć! Symptomy odurzenia bywają mylące, często też, zaprzątnięci własnymi sprawami, ignorujemy „dziwne" zachowanie innych. Jednak w 2023 roku wykrywanie narkotyków w pracy stało się znacznie łatwiejsze. Teraz szef może zlecić wykonywanie narkotestów u podwładnych. Czy pracownik ma obowiązek poddać się badaniu, a także co grozi za stawienie się do pracy w stanie odurzenia?

 

Spis treści

Narkotyki w pracy stanowią poważny problem, któremu czoła stawić musi zarówno pracodawca, jak i inni współpracownicy. Temu pierwszemu nowelizacja Kodeksu pracy nadaje jednak szczególne uprawnienia, które mają służyć zachowaniu porządku i bezpieczeństwa w pracy oraz eliminowaniu zachowań będących w sprzeczności z literą prawa. Już nie tylko prewencyjne badanie trzeźwości pracowników, ale i test na narkotyki – to nowe upoważnienia pracodawcy.

 

Narkotyki w czasie pracy – jak rozpoznać czy pracownik jest pod ich wpływem?

 

Narkomania, czyli uzależnienie od narkotyków, jest jednym z największych zagrożeń społecznych XXI wieku. Charakteryzuje ją destrukcyjny wpływ na życie człowieka, a często także jego otoczenia. U osoby będącej pod wpływem substancji psychoaktywnych najczęściej można zauważyć diametralną zmianę zachowania. Znajomość podstawowych objawów psychicznych i somatycznych, które powstają na skutek zażycia czy przewlekłego używania narkotyków, powinna być dziś wiedzą ogólną, dzięki której możemy odpowiednio zareagować, by pomóc zarówno sobie, jak i osobie potrzebującej pomocy. Zatem jakie objawy mogą świadczyć o tym, że mamy do czynienia z pracownikiem pod wpływem narkotyków

 

Wśród najczęstszych symptomów zażywania narkotyków (w zależności od zażytej substancji) wyróżnić można:

 

  • rozszerzone lub zwężone źrenice,

  • przekrwione oczy,

  • nadpobudliwość ruchowa lub zaburzenia koordynacji ruchowej,

  • wahania nastrojów,

  • słowotok, 

  • niewyraźna, bełkotliwa mowa,

  • słodkawy zapach z ust,

  • drżenie rąk,

  • nadmierna pewność siebie,

  • zaczerwieniony nos i przewlekły katar,

  • kaszel,

  • potliwość,

  • ospałość,

  • problemy z koncentracją. 

 

Często, by stwierdzić, że pracownik jest pod wpływem narkotyków, wystarczy obserwacja jego zachowania i. Niestety jednak, znajomość najczęstszych symptomów zażywania narkotyków nie jest powszechna. W efekcie managerowie oraz współpracownicy mogą nie rozpoznać w porę, że dana osoba stawiła się do pracy po zażyciu narkotyków. A to prosta droga m.in. do wypadków w pracy i stwarzania zagrożenia u innych.

 

Rozwiązaniem problemu dotyczącego niewiedzy na temat narkomanii i braku umiejętności rozpoznawania objawów uzależniania mogą być specjalne szkolenia bhp dla pracowników, kadry kierowniczej i całych zespołów.

 

Test na obecność narkotyków – czy pracodawca może kazać go wykonać?

 

Nowelizacja Kodeksu pracy, która weszła w życie na początku 2023 roku, nadała nowe uprawnienia pracodawcom w kwestii sprawdzania trzeźwości pracowników. Warto jednak wiedzieć, że badanie stężenia alkoholu nie jest jedyną formą kontroli, którą zgodnie z ustawą może zastosować pracodawca wobec pracowników. Prewencyjne kontrole obejmują także „środki działające podobnie do alkoholu”. Pod tym pojęciem kryją się właśnie narkotyki.

 

Zgodnie z art. 10. Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 16 lutego 2023 r. w sprawie badań na obecność alkoholu lub środków działających podobnie do alkoholu w organizmie pracownika:

 

Środkami działającymi podobnie do alkoholu są:

1) opioidy;
2) amfetamina i jej analogi;
3) kokaina;
4) kannabinoidy;
5) benzodiazepiny.

 

Lista środków działających podobnie do alkoholu opublikowana w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia, nie obejmuje wszystkich substancji niedozwolonych. Fakt ten może znacznie utrudnić stosowanie przepisów. W przypadku, gdy pracodawca przeprowadzi kontrolę pracownika, a narkotest nie wykaże substancji z listy, pracodawca nie może wyciągnąć wobec pracownika żadnych konsekwencji. 

 

Przechodząc jednak do sedna – czy w praktyce oznacza to, że pracodawca może nakazać pracownikowi wykonanie testu na narkotyki? Tak, jednak pod pewnym warunkiem. 

 

Zgodnie z zapisami w Kodeksie pracy przeprowadzenie kontroli trzeźwości pracowników dopuszczalne jest tylko wtedy, gdy jest to niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników lub innych osób bądź ochrony mienia pracodawcy. W jaki sposób należy rozumieć ten zapis? 

 

Warto mieć na uwadze, że nietrzeźwy pracownik czy pracownik będący pod wpływem narkotyków stanowi zagrożenie nie tylko dla samego siebie. Może charakteryzować się znacznie mniejszą wydajnością w pracy, być rozkojarzony, co automatycznie zwiększa ryzyko popełnienie błędu, a także narażenia na niebezpieczeństwo siebie i innych. To wszystko może narazić pracodawcę na straty. Wobec powyższego można stwierdzić, że prewencyjną kontrolę trzeźwości można zastosować w stosunku do każdego pracownika. 

 

Pamiętaj! 

 

Nowelizacja Kodeksu pracy dopuszcza możliwość sprowadzenia stanu trzeźwości pracowników wtedy, gdy jest to niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników i innych osób, a także ochrony mienia pracodawcy. 

 

Nowe przepisy w Kodeksie pracy 2023 – prewencyjne kontrole w miejscu pracy

 

Według przepisów badanie na obecność środków działających podobnie do alkoholu obejmować może badanie śliny, badanie krwi czy badanie moczu. To pierwsze wykonywane jest w pierwszej kolejności. Polega na nieinwazyjnym pobraniu próbek śliny i umieszczeniu ich w urządzeniu do oznaczania metodą immunologiczną środków działających podobnie do alkoholu. Dopiero wtedy, gdy nie ma możliwości przeprowadzenia badania za pomocą pobrania próbek śliny, albo pracownik odmówił wykonania badania metodą nieinwazyjną, uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego zleci przeprowadzenie badania krwi lub badania moczu. Pracodawca powinien jasno określić w akcie wewnątrzzakładowym, czyli w regulaminie pracy, jak wygląda przebieg kontroli, a także które osoby są uprawnione do przeprowadzenia takiej kontroli.

 

Kodeks pracy, art. 22(1d):

 

§ 4. Organ [do tego upoważniony – przyp. red.], przeprowadza badanie stanu trzeźwości pracownika [lub obecności u niego substancji odurzających – przyp. red.] przy użyciu metod niewymagających badania laboratoryjnego.

§ 5. Organ [...] zleca przeprowadzenie badania krwi, jeżeli:
1) nie ma możliwości przeprowadzenia badania metodą, o której mowa w § 4;
2) pracownik niedopuszczony do pracy odmawia poddania się badaniu metodą, o której mowa w § 4;
3) pracownik niedopuszczony do pracy żąda przeprowadzenia badania krwi pomimo przeprowadzenia badania metodą, o której mowa w § 4;
4) stan pracownika niedopuszczonego do pracy uniemożliwia przeprowadzenie badania metodą, o której mowa w § 4;
5) nie ma możliwości wskazania stężenia alkoholu [lub substancji odurzających – przyp. red.] z powodu przekroczenia zakresu pomiarowego urządzenia wykorzystywanego do pomiaru.

 

Badanie nie może w żaden sposób naruszać godności oraz innych dóbr osobistych pracownika. Wobec tego kontrola musi odbywać się bez udziału osób trzecich, a wynik badania powinien być poufny. Co więcej – kontrola nie może mieć charakteru dyskryminacyjnego.

 

Pamiętaj! 

 

Kontrola trzeźwości pracownika i kontrola na obecność środków działających podobnie do alkoholu nie może naruszać godności oraz innych dóbr osobistych pracownika. 

 

Pracownik jest pod wpływem narkotyków – jak reagować? 

 

Osoba uzależniona od narkotyków może funkcjonować w absolutnie każdym środowisku pracy. Przez długi czas możemy nie zauważać, że ktoś taki znajduje się w naszym otoczeniu! Może być naszym współpracownikiem, podwładnym, ale i przełożonym. Pracodawca, który stanie w obliczu problemu narkomanii w pracy i będzie miał jakiekolwiek podejrzenia, że jego pracownik przyszedł do pracy odurzony, powinien natychmiast reagować.

 

Pierwszym i najważniejszym obowiązkiem pracodawcy jest niedopuszczenie takiej osoby do pracy. Ma to na celu ochronę zdrowia i życia jego, jak i pozostałych osób zatrudnionych w firmie. Konieczne jest także przedstawienie pracownikowi decyzji w tej kwestii i uzasadnienie jej. Aktualnie obowiązujące regulacje znacznie ułatwiają postępowanie, nadając pracodawcy prawo do przeprowadzenia badania narkotestem. W obliczu tego, wszelkie zapewnienia pracownika o absolutnej trzeźwości, tracą na znaczeniu. Warto również wiedzieć, że zarówno na żądanie pracodawcy, jak i pracownika może zostać wezwana policja, aby przeprowadziła badanie stanu trzeźwości w miejscu pracy.

 

Alkohol i narkotyki – jakie grożą konsekwencje? 

 

Nowelizacja Kodeksu pracy i obowiązujące przepisy sprawiają, że dziś narkotyki w zakładzie pracy z pewnością będą o wiele łatwiej wykrywalne. Osoba uzależniona, która podejmuje czynności zawodowe, będąc pod wpływem substancji niedozwolonych, naraża się na różnego rodzaju konsekwencje. Pierwszą jest oczywiście odsunięcie jej od obowiązków zawodowych i niedopuszczenie do pracy. Co najważniejsze – pracodawca może nałożyć na pracownika będącego pod wpływem narkotyków nie tylko karę porządkową, taką jak chociażby upomnienie czy nagana, ale także zastosować zwolnienie dyscyplinarne, czyli rozwiązać stosunek pracy bez wypowiedzenia, z winy pracownika. W tym celu będzie jednak potrzebował konkretnych dowodów, takich jak chociażby wynik narkotestu. 

 

Pamiętaj! 

 

Pracodawca może zwolnić go dyscyplinarnie pracownika, który w godzinach pracy znajduje się pod wpływem narkotyków.

 

To jednak nie koniec konsekwencji, jakie mogą zostać wyciągnięte w stosunku do osoby zażywającej narkotyki w miejscu pracy czy stawiającej się do pracy w stanie odurzenia. Oprócz sankcji przewidzianych przepisami Kodeksu pracy pracownik wykonujący obowiązki służbowe pod wpływem narkotyków podlega także przepisom Kodeksu wykroczeń. Wykonywanie pracy pod wpływem narkotyków jest wykroczeniem, za które grozi kara aresztu albo grzywny. 

 

Kodeks wykroczeń, art.  70:

 

§  1.  Kto, będąc niezdolny do czynności, której nieumiejętne wykonanie może wywołać niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia człowieka, taką czynność przedsiębierze [...], podlega karze aresztu albo grzywny.

§  2.  Tej samej karze podlega, kto wbrew obowiązkowi zachowania trzeźwości znajduje się w stanie po użyciu alkoholu, środka odurzającego lub innej podobnie działającej substancji lub środka i podejmuje w tym stanie czynności zawodowe lub służbowe.

 

Uzależnienie od narkotyków pracownika – jak mu pomóc? 

 

Choć panuje powszechne przekonanie, że narkoman – tak, jak i alkoholik – to człowiek z marginesu społecznego, tak naprawdę może być nim osoba, która na co dzień zajmuje wysokie stanowisko i prowadzi normalne życie. W sytuacji, gdy pracodawca ma do czynienia z narkotykami w zakładzie pracy i zatrudnia osobę, u której podejrzewa uzależnienie od niedozwolonych substancji, nie może on udawać, że problem nie istnieje. Pierwszym krokiem powinna być rozmowa z pracownikiem. Na początku warto przeprowadzić rozmowę nieformalną. Rzucanie oskarżeń, tym bardziej bez dowodów, nie jest najlepszą ścieżką postępowania. Skuteczniejsza w nawiązaniu porozumienia z pracownikiem jest empatia i np. zaproponowanie pomocy. Menedżer może zaproponować pracownikowi możliwe rozwiązania, wskazać drogę prowadzącą przede wszystkim do wyleczenia, ale także osiągnięcia konkretnych celów zawodowych.

 

W przypadku dysponowania twardymi dowodami, takimi jak chociażby wspomniane wyżej wyniki narkotestu, można uprzedzić pracownika o konsekwencjach, jakie może on ponieść w związku z pełnieniem obowiązków służbowych pod wpływem narkotyków. Warto jednak mieć na uwadze, że tylko sam pracownik może podjąć decyzję o rozpoczęciu leczenia i podjęciu terapii.

 

Osoba uzależniona od narkotyków, która podejmie decyzję o rozpoczęciu leczenia, może otrzymać bezpłatną pomoc w ramach NFZ. Z oferty leczenia uzależnień mogą skorzystać zarówno osoby ubezpieczone, jak i nieubezpieczone. 

 

Narkotyki w pracy – najczęściej zadawane pytania:

 

  • Czy pracodawca ma prawo kazać wykonać pracownikowi test na narkotyki?

 

Nowelizacja Kodeksu pracy dała nowe uprawnienie pracodawcy, w ramach którego może on przeprowadzić kontrolę trzeźwości w miejscu pracy i kontrolę narkotestem wtedy, gdy jest to niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników lub innych osób bądź ochrony mienia pracodawcy. 

 

  • Co grozi za narkotyki w pracy?

 

Pracodawca może nałożyć na pracownika będącego pod wpływem narkotyków zarówno karę porządkową, jak również zwolnić go dyscyplinarnie. Co więcej, oprócz sankcji przewidzianych przepisami Kodeksu pracy, pracownik będący pod wpływem narkotyków podlega także przepisom Kodeksu wykroczeń. Za wykonywanie pracy w stanie odurzenia grozi kara aresztu lub grzywny. 

Więcej artykułów "Dla pracodawców"

Polecane oferty

  • Menedżer ds. Zarządzania Relacjami z Klientem (Customer Relationships Manager)

    BOTTARI POLSKA SP. Z O.O.   Radziejowice-Parcel    praca mobilna
    menedżer  umowa o pracę / kontrakt B2B  pełny etat  rekrutacja online  aplikuj szybko  aplikuj bez CV
    1 godz.
    Obsługa klientów w sektorze GDO- Pet Food oraz Food; Wprowadzenie nowych produktów i marek na rynek polski, negocjacje w sieciach handlowych, planowanie działań marketingowych. Kontrola sprzedaży i analiza rynku; Przygotowywanie ofert i prezentacji dla klientów, a także sprawozdań dla...
  • Pielęgniarka / Pielęgniarz (POZ)

    LUX MED Sp. z o.o.   Warszawa, Ursynów, ul. Belgradzka 18    praca stacjonarna
    specjalista junior / mid / senior  umowa o pracę  pełny etat
    1 godz.
    Oczekiwania wobec Ciebie: wykształcenie min. średnie medyczne wraz z ukończonym kursem środowiskowo-rodzinnym - preferowane ukończone studia magisterskie z zakresu pielęgniarstwa; aktualne prawo wykonywania zawodu; mile widziane ukończone kursy specjalistyczne z zakresu: szczepień...
  • Specjalista ds. obsługi klienta ORKE (ORKE Customer Success Specialist)

    Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne S.A.   Warszawa    praca hybrydowa
    specjalista (mid)  umowa o pracę  pełny etat  rekrutacja online
    1 godz.
    Zakres obowiązków: Kontakt telefoniczny (połączenia wychodzące i przychodzące) z Klientami firmy; Zapewnienie najwyższej jakości procesu obsługi organizacji szkoleń z nastawieniem na sukces i satysfakcję klienta; Realizacja celów sprzedażowych i jakościowych; Współpraca z...
  • Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne S.A.
    specjalista junior / mid  umowa zlecenie  rekrutacja online
    1 godz.
    Segment sprzedaży produktów szkoleniowych dla szkół Co będzie należało do Twoich zadań? Telefoniczna sprzedaż szkoleń edukacyjnych dla nauczycieli; Budowanie relacji z obecnymi i potencjalnymi Klientami; Obsługa połączeń wychodzących i przychodzących; Realizacja celów...
  • Sprzedawca - Doradca Klienta Vistula

    VRG S.A.   Szczecin, Galaxy    praca stacjonarna
    specjalista junior / mid  umowa o pracę  pełny etat
    1 godz.
    Do Twoich zadań należeć będzie: obsługa Klienta, aktywna sprzedaż naszych produktów, dbanie o ekspozycję towaru, budowanie pozytywnego wizerunku marki.
  • Stażysta / Stażystka ds. Rozwoju Technologii Wychwytywania CO₂

    Cemex Polska Sp. z o.o.   Chełm    praca stacjonarna
    praktykant/stażysta  umowa o pracę  pełny etat
    1 godz.
    Twoje zadania na stanowisku: Przegląd, ocena i raportowanie technologii związanych z redukcją emisji CO₂; Udział w projektach związanych z przygotowaniem i realizacją technologii wychwytywania CO₂, transportowania i składowania; Określenie możliwości zastosowania rozwiązań redukcji...

Najnowsze artykuły

Pączki na tłusty czwartek a koszty uzyskania przychodu

Pączki na tłusty czwartek a koszty uzyskania przychodu

Jedni czekają na lukrowane, inni wolą polane czekoladą. Jedni wybiorą te tradycyjne różą lub marmoladą, inni uwielbiają pączki z budyniem. O gustach się nie dyskutuje, ale warto zastanowić się, jak tłusty czwartek w firmie wpływa na sprawy podatkowe. Czy faktury za słodkości umilające dzień klientom, kontrahentom i zatrudnionym można wrzucić w koszty uzyskania przychodu?

Praca NGO – jak wygląda? Gdzie szukać ofert pracy?

Praca NGO – jak wygląda? Gdzie szukać ofert pracy?

Organizacje pozarządowe zatrudniają specjalistów z różnych dziedzin – od kadrowych i księgowych, przez specjalistów ds. administracji, specjalistów ds. pozyskiwania finansowania, marketingowców i PR-owców, doradców, ekologów i innych specjalistów, po animatorów i terapeutów, zależnie od dziedziny działalności. Jak zdobyć pracę w NGO i realizować ważny cel społeczny?

Quiet hiring – czym jest? Czy ciche zatrudnianie to nowy trend HR?

Quiet hiring – czym jest? Czy ciche zatrudnianie to nowy trend HR?

Quiet hiring ma być odpowiedzią na rosnące braki specjalistów na rynku pracy. Jedną z największych zalet tego rozwiązania jest wsparcie rozwoju własnych pracowników. – To też ważne z punktu widzenia zastępowania pracy ludzkiej przez sztuczną inteligencję. Jeżeli wyposażymy pracowników w umiejętność pracy z nią, unikniemy zwolnień – komentuje ekspert rynku pracy Krzysztof Inglot.

Depresja a praca – co musisz wiedzieć

Depresja a praca – co musisz wiedzieć

Światowa Organizacja Zdrowia prognozuje, że do 2030 roku depresja będzie najczęściej występującą chorobą na świecie. 

– Według badań CBOS co piąty Polak ma przynajmniej łagodną depresję. Statystycznie rzecz biorąc, każdy z nas, niezależnie od roli w firmie, pracuje z osobą chorującą na depresję, choć często o tym nie wie – zauważa psycholog biznesu Joanna Marszalska.

Tłusty czwartek w pracy zdalnej – jak go obchodzić?

Tłusty czwartek w pracy zdalnej – jak go obchodzić?

Tłusty czwartek zawsze wypada w czwartek po katolickim Popielcu, pierwszym dniu Wielkiego Postu. Od tłustego czwartku do Wielkanocy zawsze jest dokładnie 45 dni. Do celebrowania tego dnia w firmie większości pracowników nie trzeba przekonywać. Warto jednak wiedzieć, że tłusty czwartek można obchodzić też w pracy zdalnej. W jaki sposób? 

Wskaźniki HR – które są odpowiednie dla Twojej firmy i dlaczego?

Wskaźniki HR – które są odpowiednie dla Twojej firmy i dlaczego?

– Skuteczny HR opiera się na danych, a nie na intuicji. Firmy, które chcą efektywnie zarządzać zespołem, muszą monitorować kluczowe wskaźniki HR – tłumaczy specjalistka ds. rekrutacji Agnieszka Ciećwierz. Ekspertka podkreśla, że ważne jest dobranie odpowiednich wskaźników HR do swojej firmy. Jakie są opcje? Oto przewodnik po najważniejszych wskaźnikach HR z przykładami ich zastosowania.

Zgoda na Pliki Cookies

Wykorzystujemy Pliki Cookies w celu zapewnienia prawidłowego funkcjonowania Serwisu. Stosujemy Pliki Cookies w celach statystycznych i marketingowych, w szczególności w zakresie dopasowania treści reklamowych do Twoich preferencji.

Każda wyrażona zgoda może być przez Ciebie wycofana w dowolnym momencie. Więcej informacji dotyczących plików Cookies oraz przetwarzania danych osobowych w plikach Cookies znajduje się w naszej Polityce Prywatności.

Administratorem Serwisu i Twoich danych osobowych jest „Praca.pl” spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Warszawie, ul. Bolesława Prusa 2, 00-493 Warszawa, KRS 0000290935, NIP 7010095135, REGON: 141169379