Polacy przebywający za granicą w razie nieprzewidzianych trudności nie są pozostawieni bez opieki państwa. Kiedy można zgłosić się o pomoc do konsula? Jaki jest zakres wsparcia polskiej ambasady dla rodaków decydujących się na powrót do kraju?
W jakich sytuacjach możemy prosić o pomoc konsula?
Na całym świecie znajdują się setki polskich placówek dyplomatycznych i przedstawicielstw. Są to konsulaty generalne, konsulaty honorowe, ambasady, stałe przedstawicielstwa, misje, wydziały i tymczasowe punkty konsularne, Instytuty Polskie. Placówki te mają za zadanie reprezentowanie naszego kraju za granicą, dbanie o interesy Polaków, krzewienie polskiej kultury czy podtrzymywanie więzi przebywających na emigracji rodaków z ojczyzną.
Pomoc finansowa dla Polaków jest możliwa w określonych okolicznościach, takich jak m.in.:
- doświadczanie przemocy,
- łamanie praw,
- nagły i poważny wypadek/ choroba,
- zatrzymanie/ aresztowanie,
- uzasadniona konieczność nagłego powrotu do Polski/kraju zamieszkania i brak pieniędzy do pokrycia jego kosztów.
Czy możemy prosić konsulat o pomoc finansową?
Odpowiedź brzmi: tak. W przypadku braku niezbędnych środków finansowych na powrót konsulat RP może zapłacić za podróż. Nie oznacza to jednak, że placówka w każdym przypadku pokryje koszty powrotu z emigracji. Taka pomoc udzielana jest tylko w szczególnych sytuacjach, a każda sprawa rozpatrywana jest indywidualnie. Wyjątkowo wsparcie finansowe może zostać przekazane z urzędu, jednak zazwyczaj znajdująca się w trudnej sytuacji osoba musi złożyć wniosek i poczekać na jego rozpatrzenie.
Nie jest to bezzwrotna dotacja. Konsulat udziela pomocy, kiedy wnioskujący złoży oświadczenie, że zobowiązuje się do zwrotu całości lub części kwoty we wskazanym terminie (od miesiąca do trzech miesięcy po skorzystaniu z pomocy finansowej). Inną opcją jest przekazanie przez osoby trzecie, np. bliskich na rachunek bankowy placówki dyplomatycznej bądź ministerstwa spraw zagranicznych kwoty w wysokości równej kwocie pomocy finansowej.
Prawo konsularne (Dz.U. 2015 poz. 1274) stanowi, że konsulat ma też możliwość udzielenia zapomogi obywatelom polskim lub pochodzenia polskiego na zabezpieczenie podstawowych potrzeb życiowych (kupno jedzenia, leków, ubrań, pomocy szkolnych, opłacenia niezbędnej opieki). W tym wypadku wnioskujący musi wykazać, że znajduje się bez środków do życia. Zapomoga w gotówce przekazywana jest za pokwitowaniem.
W jakich przypadkach nie możemy liczyć na pomoc konsulatu?
Wskazówek na ten temat udziela rządowa witryna powroty.gov.pl. Przypomina między innymi, że konsul nie ma możliwości: regulować jakichkolwiek zobowiązań finansowych, takich jak przykładowo: mandaty, długi, grzywny, koszty postępowania sądowego, koszty transportu ciała lub prochów do kraju, koszty pogrzebu, pomocy lekarskiej i leczenia za granicą.
Konsulaty i inne placówki dyplomatyczne nie pełnią funkcji biur turystycznych, urzędów pracy, pośredników nieruchomości czy domów opieki społecznej. Konsul to również nie adwokat, który reprezentuje interes Polaka w jakimś sporze, nie będzie też ingerować w decyzje lokalnych urzędów imigracyjnych.Placówka nie podejmie działań sprzecznych z prawem polskim oraz kraju urzędowania.
Wyjazdy Polaków za granicę na pobyt czasowy i stały monitoruje Główny Urząd Statystyczny. Ostatni raport dotyczy rozmiarów i kierunków czasowej emigracji z Polski w latach 2004-2018. Jak wyjaśnia GUS: w końcu 2018 r. poza granicami Polski przebywało czasowo około 2455 tys. stałych mieszkańców naszego kraju, tj. o 85 tys. (3%) mniej niż w 2017 r. W Europie przebywało około 2155 tys. osób (o 86 tys. mniej niż w 2017 r.), większość z nich – około 2031 tys. – przebywała w krajach członkowskich UE. Spośród krajów UE, najwięcej polskich emigrantów przebywało w Niemczech (706 tys.), Wielkiej Brytanii (695 tys.), Holandii (123 tys.) oraz w Irlandii (113 tys.).