W komunikacji na polu zawodowym każdy z nas odgrywa jakąś rolę. Podczas gdy wypełniamy swoje obowiązki, może dochodzić do sytuacji, w których nasza postawa lub interesy są zagrożone. Zaczynamy się bronić lub atakować, męczyć i frustrować. Przychodzi w końcu moment, gdy zastanawiamy się, czy chcemy w to grać dalej, czy podtrzymywanie swojej postawy przyniesie nam więcej korzyści niż strat. Kluczem do rozwiązania tej trudnej sytuacji jest zastosowanie zasad efektywnej komunikacji w pracy, opartej na poszanowaniu drugiej strony, empatii, ale i szacunku do siebie oraz uwzględnianiu własnych potrzeb. Asertywność w życiu zawodowym naprawdę popłaca!
Asertywność – co to?
Postawa asertywna nie wiąże się jedynie z umiejętnym i stanowczym mówieniem „nie”. To świadome wyznaczanie własnych granic i komunikowanie ich innym osobom z szacunkiem i zrozumieniem. Co ważne, asertywności każdy może się nauczyć.
Umiejętność ta jest szczególnie przydatna w życiu zawodowym. Asertywność w pracy podnosi poczucie własnej wartości, wzbudza szacunek w otoczeniu i w naszym wewnętrznym ja. Nie zadręczamy się niczym, jesteśmy spokojni, gdyż postępujemy w zgodzie z własnymi przekonaniami.
Ludzie boją się być asertywni, zwłaszcza w kontaktach z przełożonymi, kontrahentami, ale i współpracownikami. Boją się, że odmowa może przynieść niemiłe konsekwencje. W najlepszym przypadku pracownicy obawiają się utraty sympatii w otoczeniu, w najgorszym utraty pracy.
Osoba asertywna jasno wyznacza granice, określa swoje potrzeby i wyraża swoje zdanie. Przez to staje się pewniejsza siebie, co też przekłada się na kontakty z innymi osobami. Dlatego nie można od razu zakładać, że jeśli mamy odmienne zdanie niż szef, stracimy posadę. Jeżeli odpowiednio uargumentujemy swoje zdanie, możemy zyskać nawet uznanie u przełożonego. Sztuką nie jest mówić po prostu „nie”, sztuką jest mówić „dlaczego nie”.
Natomiast, jeżeli na wszystko reagujemy złością lub wręcz agresją i nie motywujemy swojego zachowania, to jest to przeciwieństwo asertywności.
Odpowiednio zakomunikowana postawa asertywna w miejscu pracy pozwoli wypracować rozwiązania, które przyniosą satysfakcję obu stronom. Nie warto obawiać się wyrażania własnych potrzeb, nawet w stosunku do przełożonego. Ważny jest odpowiedni dobór słów, argumentacja. Nie należy ślepo zgadzać się ze wszystkim, jeśli to co nas rani czy przeszkadza w innych obowiązkach lub życiu prywatnym. Asertywny pracownik to dobry pracownik, gdyż tę cechę z pewnością także może wykorzystać w kontaktach biznesowych.
O tym, jak ważna jest asertywność na ścieżce rozwoju zawodowego, chyba najlepiej wiedzą osoby, którym brak pewności siebie. Nie każdy przełożony umie bowiem dostrzec wkład i zaangażowanie pracownika w realizację jakiegoś projektu. Podwładny, który nie potrafi się zaprezentować, zaznaczyć swojej obecności, może nie dostać szansy na podwyżkę czy awans, nawet jeśli na to zasługuje.
Asertywność w pracy – zalety
Asertywność pozwala nam działać zgodnie z własnymi potrzebami i preferencjami, jednocześnie odnosząc się z szacunkiem do innych. Postawa asertywna jest niezwykle ważnym elementem budowania samooceny. Dzięki niej wiemy, kim jesteśmy i nie czynimy niczego wbrew sobie. Dajemy sobie prawo na posiadanie własnego zdania, akceptujemy fakt, że może być ono zupełnie inne niż pozostałych osób.
Dzięki asertywności w pracy:
- wypełniamy swoje obowiązki w terminie – nie pozwalamy się rozpraszać innym,
- nie bierzemy na siebie zbyt wiele, potrafimy ocenić własne możliwości,
- nie jesteśmy przepracowani, nie poświęcamy życia rodzinnego dla pracy,
- jesteśmy doceniani przez współpracowników i przełożonych – pokazujemy się jako osoby, które mają swoje zdanie i szanują swoją własną pracę,
- czujemy się bardziej zadowoleni ze swojego miejsca na ścieżce zawodowej, gdyż działamy zgodnie ze sobą.
Jak zatem podreperować swoją samoocenę, wyćwiczyć asertywność i zadbać o samorozwój, by przyniosło to pozytywne efekty w pracy? Na początek warto zastanowić się nad tym, jakie są przyczyny braku wiary w siebie. Niestety, często nie są one widoczne na pierwszy rzut oka i wymagają pogłębionej introspekcji czy psychoterapii. Mimo że akceptacja siebie, swojej pracy, ale też wyglądu, sposobu bycia, możliwości bywa trudnym i długotrwałym procesem, nie zniechęcajmy się. Inwestowanie w rozwój osobisty opłaca się i często przynosi wymierne skutki.
Prócz przyczyn osobistych brak pewności siebie i niska samoocena mogą być wywoływane między innymi przez toksyczne relacje i niesprzyjające rozwojowi warunki w pracy takie jak przeciążenie pracą, mobbing, dyskryminacja, faworyzowanie niektórych podwładnych. W takim wypadku pierwszym krokiem powinno być zgłoszenie niezgodnych z prawem praktyk.
Jeśli problem stanowi nadmierna rywalizacja czy złe relacje między współpracownikami, jeśli to możliwe, warto postarać się poprawić atmosferę w pracy.
Obniżona pewność siebie czy nieśmiałość w sytuacjach zawodowych często dotyczy kobiet. Przejawia się na przykład zaniżaniem oczekiwanego wynagrodzenia podczas rozmowy rekrutacyjnej, „oddawaniem” awansu kolegom bez walki, mimo że w zespole to one wykonały większość pracy, lękiem przed upominaniem się o nagrodę lub premię, czy pragnieniem nie zwracania na siebie uwagi w czasie spotkań biznesowych.
Zjawiskiem wiążącym się z brakiem pewności siebie w pracy jest tzw. syndrom oszusta. Dotyka on przede wszystkim wysoko postawionych kobiet, które postrzegają się jako osoby, które nie zasłużyły na awans, wysokie zarobki itd. Żyją w przekonaniu, że tak naprawdę okłamują innych, gdyż brak im kompetencji, by pełnić znaczącą funkcję w firmie, oraz ciągłym lęku, że ich „oszustwo” nagle wyjdzie na jaw.
Uwierz w siebie! Uwolnij pewność siebie! Bądź asertywny! Uwolnij się od poczucia winy – to bardzo łatwo powiedzieć, trudniej jednak wprowadzić w życie. Pozytywne myślenie o sobie i asertywność w pracy to jednak coś, czego możemy się nauczyć, wypracowując u siebie dobre nawyki. Może pomóc na przykład:
- nagradzanie siebie za sukcesy – drobnym upominkiem, czasem tylko dla siebie, wycieczką – w zależności od wagi osiągnięcia;
- zrobienie listy krótko- i długoterminowych celów. W budowaniu pewności siebie bardzo ważną kwestią jest poczucie, że nasze działania przynoszą efekty i mają realny wpływ na rzeczywistość. Dobrze jest więc obserwować stopień realizacji swoich planów;
- mówienie sobie komplementów i uczenie się przyjmowania miłych słów od innych. Nie każdy wie, jak odpowiadać na pochwały, a część osób reaguje na nie nieufnością, śmiechem czy zwyczajnie w nie nie wierzy. Warto zwracać pilniejszą uwagę na swoje małe sukcesy i zacząć je doceniać;
- dostrzeganie pozytywnych stron różnych sytuacji. Dobre nastawienie to często połowa sukcesu – wyzwala kreatywność, łagodzi napięcie, pomaga radzić sobie z presją czasu czy stresem. Postaraj się w nawet w najtrudniejszym zadaniu znaleźć jakieś plusy – choćby dostrzec to, czego możesz się dzięki niemu nauczyć.
Nabranie pewności siebie to pierwszy, niezwykle ważny krok do wypracowania postawy asertywnej.
Asertywność – przykłady
Wiemy już, że asertywność w pracy czy w najbliższym otoczeniu oznacza wiele różnych rzeczy, między innymi umiejętność odmawiania, argumentowania, ale też zachowywania się z szacunkiem. Asertywny to znaczy nieagresywny i niezadający cierpienia innym i sobie. Zachowanie asertywne pozwala na poznanie potrzeb innych i wyrażenie swoich własnych. Poprzez taką postawę postępujemy w zgodzie ze sobą, odnosząc się z empatią do innych.
Przykłady postawy asertywnej to:
- zdolność odmawiania, uczciwie i bezpośrednio,
- umiejętność przedstawiania swoich racji, argumentowania,
- zdolność do konfrontacji,
- branie odpowiedzialności za swoje czyny i słowa,
- umiejętność przyjmowania krytyki i pochwał,
- zdolność do wyrażania krytyki i chwalenia innych,
- świadomość swoich mocnych i słabych stron, dostrzeganie sukcesów i porażek,
- wyrażenie szczerej opinii, szczególnie w rozmowie z osobą zajmującą wyższą pozycję,
- umiejętność proszenia o pomoc, przysługi.
