W każdej dziedzinie są autorytety – osoby, które cieszą się powszechnym szacunkiem z uwagi na szeroką wiedzę i doświadczenie. Oddziaływanie autorytetów nie zawsze jednak można uznać za pozytywne. Zdarza się, że zbytnie przywiązywanie do zdania takiej poważnej i sławnej osoby hamuje rozwój w grupie, wiedzie na manowce. Czym jest tzw. efekt autorytetu? Jak może zmniejszyć skuteczność zespołu i podciąć skrzydła młodym talentom?
Spis treści
Efekt autorytetu w pracy – co to?
Czy zdarzyło Ci się, że w czasie dyskusji Twój oponent w pewnym momencie powołał się na jakąś wielką figurę z branży czy nawet powszechny autorytet moralny – a Ty poczułeś, że z tego typu postacią po prostu nie możesz konkurować, więc się wycofałeś? Jest to tzw. efekt autorytetu, zwany inaczej argumentum ad verecundiam lub po prostu argumentem z autorytetu. To błąd poznawczy znany od starożytności i stosowany już przez greckich sofistów. Opisuje go amerykański filozof Dr. Michael C. LaBossiere w książce pt. 42 Fallacies.
Efekt autorytetu w pracy – dlaczego mu ulegamy?
Zastosowanie efektu autorytetu w argumentowaniu może wyglądać następująco:
-
osoba A (twierdzi, że) zna się na dziedzinie S,
-
osoba A stawia tezę C na temat dziedziny S,
-
więc C musi być prawdą.
Błąd zachodzi, kiedy osoba A nie jest prawdziwym ekspertem, a jednak inni mają bezwarunkowe zaufanie do jej opinii. Zdarza się, że twierdzenie C jest obiektywnie prawdziwe, ale to nie oznacza, że pozostali powinni uznać je za wiarę z powodu autorytetu osoby A (może być to np. efekt przypadku).
Oponent w dyskusji osoby A, osoba B – czuje nieśmiałość w dyskusji z osobą tak poważaną. Jest skłonny uznać, że bądź on sam popełnia jakiś błąd, którego nie widzi (a dostrzega go autorytet), bądź z innych powodów lepiej zakończyć dyskusję.
Błąd zachodzi również wtedy, gdy osoba A sama nie jest ekspertem, ale powołuje się na twierdzenie autorytetu.
Argumentum ad verecundiam – jakie ma konsekwencje?
Efekt autorytetu jest bardzo niebezpiecznym mechanizmem. Może prowadzić między innymi do:
-
hamowania rozwoju jakiejś dziedziny – gdy głosy osób mniej doświadczonych, ale stawiających trafne spostrzeżenia, są ignorowane;
-
przyjmowania na wiarę błędnych założeń – kiedy na dodatek na fałszywych założeniach oprze się np. cały kierunek badań / rozwoju firmy / strategię zespołu, brak zadowalających wyników może prowadzić do naginania kolejnych faktów, a także strat finansowych i wizerunkowych;
-
pozornego poczucia kontroli nad jakąś kwestią, gdy tymczasem decyzje oparte na zdaniach autorytetów raz są trafne, a raz nie.
Starasz się zrobić dobre wrażenie w pracy? Sprawdź także, czym jest efekt aureoli.
Efekt autorytetu w pracy – jak mu nie ulegać?
Nawet jeśli znasz mechanizm stojący za tym efektem, może być Ci trudno mu nie ulegać. Dlaczego? Ponieważ w sytuacji społecznej, jaką jest kontakt z autorytetem, kierujemy się najczęściej nie tylko logiką i racjonalnymi pobudkami, ale często ulegamy także emocjom, presji i różnego rodzaju mechanizmom psychologicznym. Co zatem możemy zrobić?
Przede wszystkim warto zachować czujność i starać się jak najmniej przyjmować na wiarę, tylko dlatego, że autorem zdania jest autorytet. W pracy zespołowej sprawdzajmy fakty samodzielnie i nie bójmy się stawiać pytań.
Jeśli jesteś managerem, zachęcaj zespół do czynnego uczestnictwa w dyskusji, w której bierze udział także autorytet.
