Pomoc od państwa francuskiego – komu przysługuje?
Polacy, jako obywatele Unii Europejskiej, mają zagwarantowaną swobodę podejmowania działalności gospodarczej i pracy we wszystkich państwach wspólnoty. Oznacza to również, że mogą korzystać z socjalnej pomocy od państwa członkowskiego na takich samych zasadach jak jego obywatele.
Dlatego też, by pobierać zasiłki rodzinne czy inną pomoc finansową, Polacy mieszkający na stałe we Francji, rozliczający się tam z podatków i opłacający składki na ubezpieczenie (z prawem do świadczeń z systemu ubezpieczenia społecznego, tzw. Sécurité sociale), nie muszą spełniać żadnych dodatkowych kryteriów poza tymi, które obowiązują Francuzów.
Zasiłki socjalne są wypłacane przez Kasę Świadczeń Rodzinnych (CAF, Caisse d'allocations familiales). Niektóre zasiłki i dodatki są również finansowane z Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (MSA Mutualite sociale agricole).
Wysokość poszczególnych świadczeń jest wyznaczana na podstawie zeznania podatkowego – osoby osiągające niższe dochody mogą liczyć na wyższe zasiłki rodzinne. Niemniej, niektóre dodatki mają stałą kwotę, niezależnie od dochodu osoby ubiegającej się o pomoc (np. francuskie becikowe).
Wniosek o przyznanie świadczeń – gdzie złożyć?
By uzyskać poszczególne świadczenia, należy przede wszystkim wypełnić wniosek i dostarczyć go do CAF (bądź do MSA) osobiście lub drogą pocztową.
Formularze są dostępne na stronie internetowej tych instytucji. Do wypełnienia wniosku będą potrzebne takie dokumenty jak dowód osobisty, zaświadczenie o najmie, przetłumaczone odpisy skróconych aktów urodzenia, w tym dzieci, aktu małżeństwa lub inne, w zależności od rodzaju zasiłku, o jaki się stara dana osoba. Warto również pamiętać, że do pobierania świadczenia będzie potrzebne konto w banku francuskim.
Świadczenia socjalne
– Zasiłek wychowawczy (Congé parental)
Congé parental to urlop rodzicielski. Młodzi rodzice mogą liczyć na szereg świadczeń socjalnych z uwagi na przyjście na świat potomka lub przysposobienie dziecka. Odpowiednikiem polskiego becikowego jest Prime à la naissance. Można je pobierać jeszcze przed narodzinami/przysposobieniem dziecka. Na dzieci do 3. roku życia przysługuje zasiłek wychowawczy – Allocation de base. Dodatek z tytułu wyboru opieki nad dzieckiem to Complément de libre choix du mode de garde (CMG). W czasie wspomnianego urlopu wychowawczego rodzice i opiekunowie mogą pobierać dodatek Complément de libre choix d’activité (CLCA).
– Świadczenia dla samotnych matek
Osoby samotnie wychowujące dzieci mogą pobierać zasiłek rodzinny (Allocations familiales). Jest on wypłacany w kwocie stałej, niezależnej od dochodu, każdej rodzinie, w której wychowuje się co najmniej dwoje dzieci do 20. roku życia). Typem zasiłku rodzinnego, również wypłacanego w stałej kwocie, jest Allocation de soutien familial, czyli świadczenie dla samotnych rodziców/opiekunów.
– Zasiłek na dziecko niepełnosprawne
Zasiłek (Allocation journalière de présence parentale) pobierają rodzice lub opiekunowie dziecka do 20. roku życia, dotkniętego ciężką chorobą bądź niepełnosprawnością. Warunkiem otrzymania świadczenia jest wykazanie, że konieczna jest stała obecność osoby dorosłej z uwagi na stan zdrowia podopiecznego. Do wniosku o ten zasiłek musi zostać dołączone zaświadczenie lekarskie. Z kolei zasiłek dla dorosłych osób niepełnosprawnych to Allocation pour adulte handicapé.
– Zasiłek szkolny
Allocation de rentrée scolaire, czyli zasiłek na rozpoczęcie roku szkolnego, mogą pobierać rodzice dzieci w wieku 6-18 lat. O wysokości tego zasiłku decyduje kryterium dochodowe rodziny. Wypłacany jest we wrześniu.
– Prime d’activité i RSA
To kwoty przeznaczone dla osób w trudnej sytuacji finansowej. RSA gwarantuje minimalne środki do życia, natomiast Prime d’activité, czyli premia za aktywność, jest źródłem dodatkowego dochodu dla osoby pracującej. RSA pobierają osoby, które nie pracują i nie mają dochodów, a także te, które samotnie wychowują dziecko. Prime d’activité to nie zasiłek dla bezrobotnych, jest przeznaczony dla ludzi pracujących, ale o bardzo niskich dochodach.
– Świadczenia dla osób starszych
Osoby w podeszłym wieku mogą uzyskać przede wszystkim tzw. zasiłek solidarności ze starszymi, czyli Allocation de Solidarité aux Personnes Agées (ASPA). Przysługuje seniorom o bardzo niskich dochodach, niezależnie od tego, jak długo wcześniej pracowali. Osoby od 50. roku życia, które szukają zatrudnienia, mogą wystąpić też o tzw. zasiłek szczególnej solidarności, Allocation de solidarité spécifique (ASS).
– Zasiłek mieszkaniowy
We Francji funkcjonuje szereg różnych dopłat mieszkaniowych, przeznaczonych zarówno dla osób spłacających kredyty za mieszkanie czy wynajmującym lokum. Pomoc jest oferowana między innymi w ramach:
- Aide personnalisée au logement (APL) – dopłaty dla właścicieli mieszkań czynszowych, którzy zobowiązali się do niepodnoszenia wysokości opłat dla najemców,
- Allocation de logement à caractère familial (ALF) – dopłaty do czynszu na mieszkanie rodzinne, np. dla młodych małżeństw,
- Allocation de logement à caractère social (ALS) – dopłaty na mieszkanie socjalne np. dla seniorów, studentów, bezdzietnych małżeństw itp.
– Inne
Wspomniane wyżej świadczenia stanowią jedynie niewielką część pomocy socjalnej we Francji. Do innych jej form należy np. Allocation temporaire d'attente (ATA), doraźny zasiłek przyznawany cudzoziemcom, osobom szukającym azylu etc.