Zasady, na jakich przyznawany jest zasiłek dla bezrobotnych, reguluje Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Interpretacja przepisów niekiedy jednak budzi wątpliwości i zdarza się, że ktoś, kto ma status osoby bezrobotnej, nie otrzymał prawa do zasiłku z nie do końca jasnych dla siebie przyczyn. Jakie są najczęstsze powody nieprzyznania tego świadczenia? Czy od nieprzychylnej decyzji urzędników można się odwołać?
Powody odmowy przyznania zasiłku
Podstawowa zasada jest taka, że zasiłek przysługuje bezrobotnemu, dla którego nie ma propozycji odpowiedniej pracy, stażu czy przygotowania zawodowego bądź innych form aktywizacji zawodowej i który przepracował 365 dni w ciągu 18 miesięcy przed dniem rejestracji. Przy tym wynagrodzenie musiało wynosić co najmniej równowartość minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Niespełnienie któregokolwiek z tych podstawowych warunków oznacza brak prawa do zasiłku. Zatem, jeśli ktoś wykonywał umowę cywilnoprawną bądź był zatrudniony na część etatu i otrzymywał niskie wynagrodzenie (w 2020 r. mniejsze niż 2600 zł brutto), nie nabędzie prawa do świadczenia.
Jeśli chodzi o przedsiębiorców, którzy zakończyli działalność i chcą zarejestrować się w PUP, to w przypadku, gdy skorzystali z preferencyjnych warunków, muszą się liczyć z brakiem zasiłku. Podstawa składki na ubezpieczenie społeczne i Fundusz Pracy musi wynosić co najmniej kwotę minimalnego wynagrodzenia. Przedsiębiorca, który zdecydował się na zawieszenie działalności gospodarczej i spełnił wszystkie warunki, otrzyma zasiłek, jednak dopiero po 90 dniach od rejestracji.
Równie ważny jest wymóg 365 dni pracy. Jeśli był to nawet 1 dzień mniej – zasiłek nie będzie się należał. Urzędnicy analizują 18 miesięcy poprzedzających datę rejestracji, dlatego nie warto zwlekać ze zgłoszeniem się do PUP.
Kolejna kwestia to sposób rozwiązania umowy. Zwolnienie się z inicjatywy pracownika albo za porozumieniem stron skutkuje przesunięciem przysługiwania zasiłku o 90 dni od rejestracji (90 dni oczekiwania nie obowiązuje w przypadku rozwiązania umowy za porozumieniem stron z powodu upadłości firmy lub innych przyczyn dotyczących zakładu pracy, lub gdy pracownik zmienia miejsce zamieszkania). Zwolnienie dyscyplinarne odracza zasiłek aż o 180 dni.
Odmowa przyznania zasiłku dla bezrobotnych – odwołanie
Osoby zarejestrowane w urzędzie pracy, jednak bez prawa do zasiłku dla bezrobotnych, a także te, którym status bezrobotnego w ogóle nie został przyznany, mają prawo odwołać się od decyzji urzędników.
Odwołanie, wraz z ważnymi w sprawie dokumentami, należy złożyć do powiatowego urzędu pracy na piśmie (ważne, by złożyć na nim własnoręczny podpis i zaznaczyć datę oraz numer decyzji). Można je także wysłać pocztą albo złożyć online za pośrednictwem e-PUAP. Bezrobotny ma na to 14 dni od momentu ogłoszenia albo doręczenia mu decyzji. Odwoływanie się po tym czasie wiąże się z koniecznością dołączenia wniosku o przywrócenie terminu odwołania z uzasadnionych przyczyn.
Odwołanie rozpatruje w ciągu 7 dni organ I instancji (starosta). Jeśli roszczenia zostaną uznane za zasadne, urząd pracy uchyla poprzednią decyzję. W przeciwnym przypadku odwołanie trafia do organu II instancji (wojewody). Na tym etapie sprawa może być rozpatrywana do 30 dni. Na decyzję wojewody bezrobotny ma prawo w ciągu 30 dni od jej otrzymania złożyć skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego.
Nieco inaczej wygląda odwołanie, gdy nastąpiła odmowa przyznania zasiłku dla bezrobotnych po powrocie z zagranicy. W tym przypadku organem odwoławczym jest Wojewódzki Urząd Pracy, który wydał decyzję, w imieniu Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.
