Nadgodziny średniotygodniowe - co to jest?
Wedle art. 129. Kodeksu pracy, dla większości pracowników: „czas pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy”. Od tej reguły jest kilka wyjątków, związanych ze specyficznymi potrzebami pracodawców i wyborem określonego systemu czasu pracy.
Norma dobowa wynosi więc zazwyczaj 8 godzin i nadgodziny dobowe to te, które występują po przekroczeniu 8 godzin pracy (pracując w nadgodzinach, trzeba jednak pamiętać o obligatoryjnych okresach na odpoczynek – 11 godzin przerwy). Norma średniotygodniowa z kolei wynosi przeciętnie 40 godzin w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy. Aby sprawdzić, czy wystąpiło przekroczenie średniotygodniowej normy czasu pracy, a tym samym czy można mówić o nadgodzinach z tego tytułu, należy wykonać proste rachunki po zakończeniu okresu rozliczeniowego.
Przekroczenie średniotygodniowej normy czasu pracy
Wyliczanie, czy miało miejsce przekroczenie normy średniotygodniowej, najłatwiej przedstawić na przykładzie:
Pan Jan rozliczany jest co miesiąc i pracuje w systemie podstawowym. Przepracował łącznie 170 godzin. 160 zgodnie z obowiązującym go wymiarem czasu pracy, 2 godziny w pierwszy poniedziałek okresu rozliczeniowego i 8 w sobotę, będącą zazwyczaj wolną od pracy. Aby sprawdzić, czy należy mu się rekompensata za nadgodziny średniotygodniowe, należy od przepracowanych godzin odjąć właściwy wymiar czasu pracy (170 – 160 = 10). Następnym krokiem jest odjęcie od wyniku poprzedniego działania liczby nadgodzin dobowych (10 – 2 = 8). To oznacza, że w tym miesiącu pan Jan wypracował 8 nadgodzin średniotygodniowych.
Średniotygodniowy i dobowy czas pracy a nadgodziny
Warto pamiętać, że nadgodziny dobowe i średniotygodniowe pracodawca powinien zrekompensować. Zasady przyznawania tych dodatków zawiera artykuł 151. ustęp 1. Kodeksu pracy:
§ 1. Za pracę w godzinach nadliczbowych, oprócz normalnego wynagrodzenia, przysługuje dodatek w wysokości:
1) 100% wynagrodzenia - za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających:
a) w nocy,
b) w niedziele i święta niebędące dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy,
c) w dniu wolnym od pracy udzielonym pracownikowi w zamian za pracę w niedzielę lub w święto, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy;
2) 50% wynagrodzenia - za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w każdym innym dniu niż określony w pkt 1.
Zasady rekompensaty za przekroczenie normy średniotygodniowej zawiera kolejny paragraf - za te nadgodziny także przysługuje dodatek w wysokości 100%. Oba rodzaje nadgodzin mogą też zostać zrekompensowane czasem wolnym. A w niektórych przypadkach dopuszczalny jest też ryczałt (dla osób, które stale pracują poza siedzibą firmy).