Lokaut to negatywne zjawisko, które występuje szczególnie w okresach kryzysu gospodarczego. Jest to próba wywarcia nacisku przez pracodawców na osobach zatrudnionych w zakładzie pracy. Jak przebiega lokaut? Jaki jest jego cel?
Lokaut – co to? Jaki ma cel?
Lokaut, z angielskiego – lockout, polega na zamknięciu części lub całego zakładu pracy. W efekcie osoby zatrudnione nie są dopuszczone do stanowisk pracy, a często także do pomieszczeń czy całego terenu przedsiębiorstwa lub instytucji.
Lokaut może mieć charakter czasowy bądź stały. W tym drugim przypadku w jego wyniku zostają przeprowadzane grupowe zwolnienia, niekiedy także restrukturyzacja przedsiębiorstwa lub proces upadłościowy.
Lokaut – rodzaje
Pracodawca przeprowadza lokaut w sytuacji, gdy w jego ocenie zagrożone są interesy firmy.
Z uwagi na okoliczności, można wyróżnić:
- lokaut ofensywny (prewencyjny) – ma na celu zapobieganie negatywnym skutkom, najczęściej zapowiedzianemu przez pracowników lub związek zawodowy strajkowi;
- lokaut defensywny – to odpowiedź na już odbywający się strajk, przeprowadzony legalnie, z zachowaniem przepisów prawa pracy bądź nielegalny.
Pracodawca za pomocą lokautu może chcieć uniknąć zniszczeń mienia, jakich spodziewa się ze strony podwładnych. Celem lokautu jest też wywarcie presji na pracownikach. Pracodawca może chcieć na przykład, by zrezygnowali z części lub całości roszczeń (w okresie kryzysu mogą one dotyczyć np. wysokości wynagrodzenia, częstotliwości wypłat, czasu pracy, kwestii socjalnych itp.). Szef przy pomocy lokautu może chcieć dać wyraźny sygnał podwładnym, że nie zawaha się dokonywać grupowych zwolnień i przedsiębrać innych radykalnych środków w celu stłumienia strajku.
Lokaut nie jest uregulowany w polskim prawie, dlatego w teorii pracodawca może zamknąć zakład pracy, uzasadniając to np. koniecznością ochrony mienia i interesów przedsiębiorstwa. Warto jednak pamiętać, że firma nie ma już tak dużej dowolności, jeśli chodzi o przebieg legalnego strajku, a także przeprowadzanie zwolnień grupowych. W obu przypadkach stosowane są przepisy Kodeksu pracy, Ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych i Ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników.
Nie tylko pracodawca, ale i pracownicy mają możliwość wywierania nacisków w celu spełnienia żądań, rozwiązania patowej sytuacji, doprowadzenia do porozumienia. Jednym ze sposobów wpłynięcia na decyzje zarządu jest tzw. strajk włoski.
