Komornik – specyfika pracy
Komornik sądowy to zawód regulowany. Oznacza to, że istnieją podstawy prawne określające zakres obowiązków osoby na tym stanowisku.
Zgodnie z obowiązującą od 1 stycznia 2019 r. Ustawą o komornikach sądowych (art. 2. i 3.) „Komornik jest funkcjonariuszem publicznym działającym przy sądzie rejonowym. (…) Jest organem władzy publicznej w zakresie wykonywania czynności w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym”.
Osoba na tym stanowisku pracuje w kancelarii komorniczej, jednak z uwagi na specyfikę pracy często wykonuje obowiązki w terenie, tzn. w miejscu, gdzie dokonywane są zajęcia komornicze czy windykacje. Dłużnik niekiedy stara się utrudnić dokonanie egzekucji komorniczej, dlatego bywa, że funkcjonariusz wykonuje swoje obowiązki w asyście policji.
Jest to praca, która wiąże się z dużym stresem, koniecznością zachowania spokoju i podejmowania trudnych decyzji. Dlatego komornik powinien być opanowany, konsekwentny, ale też mieć wysokie standardy etyki zawodowej i potrafić pracować z ludźmi.
Zgodnie z ustawą komornikiem może zostać osoba mająca ukończone 28 lat, przy czym obowiązki będzie pełnić maksymalnie do 65. roku życia. Zgodnie z art. 11. kandydat powinien ponadto:
• mieć obywatelstwo polskie,
• mieć pełną zdolność do czynności prawnych,
• być nieskazitelnego charakteru,
• nie być karany za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe,
• nie być podejrzany o przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub przestępstwo skarbowe,
• być zdolny, ze względu na stan zdrowia, do pełnienia obowiązków komornika,
• odbyć aplikację komorniczą,
• złożyć egzamin komorniczy,
• pracować w charakterze asesora przez okres co najmniej 2 lat.
Prawa i obowiązki komornika
Zgodnie z ustawą (art. 3.) do zadań komornika należą przede wszystkim:
„1) wykonywanie orzeczeń sądowych w sprawach o roszczenia pieniężne i niepieniężne oraz zabezpieczenie roszczeń, w tym europejskich nakazów zabezpieczenia na rachunku bankowym (…),
2) wykonywanie innych tytułów wykonawczych oraz tytułów egzekucyjnych, które podlegają wykonaniu w drodze egzekucji sądowej bez zaopatrywania ich w klauzulę wykonalności;
3) wykonywanie postanowień o zabezpieczeniu spadku lub sporządzanie spisu
inwentarza;
4) wykonywanie zadań określonych w innych ustawach”.
Co więcej, do zakresu obowiązków komornika należy osobiste dostarczanie osobie mającej zadłużenie dokumentów sądowych, procesowych, nakazów zapłaty i innych pism – za potwierdzeniem odbioru. Jeśli funkcjonariusz nie zastanie adresata, podejmuje kroki w celu ustalenia jego miejsca pobytu.
Komornik sporządza protokoły dotyczące stanu faktycznego dóbr objętych postępowaniem. Ponadto – o ile wnioskuje o to organizator licytacji publicznej – sprawuje nad nią urzędowy nadzór i zatwierdza najniższą lub najwyższą ofertę.
Co może komornik?
W ramach swoich obowiązków komornik może na przykład:
• przejąć środki na rachunku bankowym (bez ograniczeń w górę),
• dokonać potrącenia należności z wynagrodzenia,
• zająć nieruchomości (w określonych warunkach),
• zająć ruchomości (np. samochody, biżuterię i inne cenne przedmioty, sprzęty domowe z wyłączeniem tych niezbędnych do codziennego funkcjonowania),
• zająć przedmioty, których dłużnik nie jest właścicielem, ale z których korzysta.
Czego nie może komornik?
Ustawa o komornikach zaznacza, że czynności egzekucyjne i inne funkcjonariusz wykonuje pod nadzorem sądu oraz kierując się dobrem wymiaru sprawiedliwości i interesem publicznym. Właściwa weryfikacja działań komorników jest o tyle ważna, że zawód ten nie cieszy się aprobatą społeczną – egzekucja całego długu czy potrącenia komornicze wiążą się z negatywnymi emocjami, tragediami rodzinnymi, a ponadto często wskazuje się na możliwe przekroczenia uprawnień przez funkcjonariuszy.
Dlatego nowa ustawa nieco rozszerzyła możliwości weryfikowania, czy podczas kontroli nie doszło do łamania prawa.
Kontrola kancelarii komorniczej jest teraz przeprowadzana co 2 lata (a nie co 4) lub częściej w przypadku podejrzenia naruszeń. Prezes sądu rejonowego może w uzasadnionych okolicznościach odsunąć funkcjonariusza od obowiązków na 30 dni oraz wnioskować do Ministra Sprawiedliwości o usunięcie komornika ze stanowiska.
Czego nie wolno komornikowi? Przede wszystkim w czasie prowadzenia egzekucji nie może zajmować majątku ponad tzw. kwotę wolną od zajęcia. W 2020 roku będzie ona wynosić:
• 75% minimalnego miesięcznego wynagrodzenia za pracę, czyli kwoty równej 1950 zł;
• 75% minimalnej emerytury (stawka jest ogłaszana na początku roku).
Komornik nie może zająć też zapasów żywności i opału niezbędnych do przeżycia, narzędzi i przedmiotów potrzebnych do świadczenia pracy, środków alimentacyjnych, świadczeń rodzinnych, wychowawczych, integracyjnych, zasiłków dla opiekunów osób niepełnosprawnych i innych. Szczegółową listę można znaleźć w rozdz. V Ograniczenia przedmiotowe egzekucji Kodeksu postępowania cywilnego.
Zarobki komornika
Jest to bardzo wymagający zawód, ale czy przy tym opłacalny? Zgodnie z nowymi przepisami funkcjonariusz zarabia w sposób prowizyjny, tzn. pobiera opłatę na koszty komornicze w wysokości 10% od ściągniętej należności. Kwota ta nie może być jednak niższa niż 300 zł (lub 200 zł w określonych przypadkach). Należność jest dodawana do długu. W przypadku, gdy dłużnik dobrowolnie zapłaci komornikowi, stawka będzie wynosić tylko 3% (jednak nie mniej niż 150 zł). Z tej ulgi można skorzystać jednak również w określonych przypadkach.
Szczegółowe informacje znaleźć można w Ustawie z dnia 28 lutego 2018 r. o kosztach komorniczych. Istotne jest to, że wysokość zarobków komornika zależy przede wszystkim od tego, jak skutecznie ściąga należności od dłużników.