Pragnienie rozwoju zawodowego i osobistego sprawia, że wielu z nas sięga po techniki pamięciowe oraz inne metody psychologiczne, które mają ułatwić nam awans, zwiększyć motywację w pracy, poprawić pamięć i inne zdolności intelektualne.
Jednym z proponowanych przez naukę sposobów jest tzw. metoda Blumy Zeigarnik i opisany przez nią mechanizm działania pamięci krótkotrwałej.
Efekt Zeigarnik – definicja
Bluma Zeigarnik była żyjącą w XX w., wielokrotnie nagradzaną radziecką psycholog i psychiatrą. Jej praca doktorska nad pamięcią i koncentracją zaowocowała opisaniem mechanizmów, które zwiemy efektem Zeigarnik.Zakłada on, że ludzie łatwiej zapamiętują niedokończone zdania oraz przerwane czynności niż zdania pełne/ skończone czynności.
Anegdota głosi, że pierwsze spostrzeżenia dotyczące takiego mechanizmu Zeigarnik oraz jej mentor, słynny psycholog Kur Lewin, mieli poczynić w restauracji.
Każdy kelner jest zmuszony do szybkiego zapamiętywania nawet długich i zawiłych list zamówień, niekiedy w pośpiechu mogąc zrobić skrótowe notatki (a przynajmniej tak było w latach 20. ubiegłego wieku, przed erą tabletów i podobnych urządzeń).
Dwoje badaczy podobno spostrzegło, że obsługujące w lokalu kelnerki nie mają najmniejszego problemu z odtworzeniem zamówień, kiedy klienci wciąż jedzą i nie uregulowali jeszcze rachunku. W przypadku, gdy trzeba było przywołać listę dań już zapłaceniu za posiłek, pojawiał się problem. Okazywało się, że obsługa lokalu, zajęta bieżącymi sprawami, po prostu wyrzucała z głowy skompletowane zadania.
Efekt Zeigarnik w pracy – wpływ, zastosowanie
Zeigarnik przeprowadziła serię eksperymentów, które potwierdziły ten mechanizm. Czy to oznacza, że każdy z nas ma ulotną pamięć? Nie do końca. Natura wyposażyła nas po prostu w narzędzia umożliwiające jak najlepsze przystosowanie się do zmiennych warunków, konieczności podejmowania działań krótko– i długofalowych. A skuteczne działanie jest możliwe tylko wówczas, gdy się skoncentrujemy – zbyt wiele danych na raz mogłoby wywoływać paraliż, niepewność, przeciążenie itp.
Pamięć krótkotrwałą można sobie zatem wyobrazić jako nieduże naczynie. Przechowujemy w nim tylko te rzeczy, które wymagają aktualnej uwagi. Po skompletowaniu związanej z nimi czynności, pozbywamy się ich, robiąc miejsce dla kolejnych zadań. To oczywiście bardzo duże uproszczenie, nieuwzględniające wielu czynników, pamięci długotrwałej itd., jednak w skrócie pokazuje, dlaczego np. po zdaniu egzaminu wielu studentów zapomina, czego uczyło się w ciągu semestru bądź dlaczego zaopatrzeniowiec nie jest w stanie przypomnieć sobie poprzedniego zamówienia.
Czy efekt Zeigarnik można wykorzystać w pracy? Mechanizm ma znaczenie przede wszystkim w branży kreatywnej – dla marketingowców, scenarzystówi, twórców reklam, pisarzy, copywriterów, specjalistów ds. wizerunku. Dzięki budowaniu napięcia, nie podawaniu od razu całej informacji, ale na przykład nagłemu zawieszaniu akcji – filmu, reklamy, powieści – następuje przyciągnięcie i skupienie uwagi konsumenta czy widza. Nie zapomina on od razu o danej treści, ale czeka na dalszą część informacji.
