Praca kierowcy tira, autobusu, dostawczaka czy choćby osobówki jest bardzo wymagająca. Dlatego tę grupę zawodową obowiązują odrębne przepisy dotyczące limitów godzin do przepracowania. Ile wynosi czas pracy kierowcy i co poza prowadzeniem pojazdu się do niego wlicza?
Ustawa o czasie pracy kierowców
Wielogodzinna jazda wymaga pełnej koncentracji, uważności, a dodatkowo wymusza niewygodną pozycję ciała. Osoba, która nie robi sobie przerw i prowadzi samochód mimo zmęczenia, stanowi realne zagrożenie dla siebie i innych uczestników ruchu drogowego. Zawodowych kierowców obowiązują przepisy regulujące czas ich pracy. Kwestie dotyczące limitów godzin za kółkiem zostały zawarte w ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców (t.j. Dz. U. z 2012 r. poz. 1155 z późn. zm.).
Godziny pracy kierowcy
Czas pracy kierowcy przepisy definiują jako „czas od rozpoczęcia do zakończenia pracy, która obejmuje wszystkie czynności związane z wykonywaniem przewozu drogowego, w szczególności:
1) prowadzenie pojazdu;
2) załadowywanie i rozładowywanie oraz nadzór nad załadunkiem i wyładunkiem;
3) nadzór oraz pomoc osobom wsiadającym i wysiadającym;
4) czynności spedycyjne;
5) obsługę codzienną pojazdów i przyczep;
6) inne prace podejmowane w celu wykonania zadania służbowego lub zapewnienia bezpieczeństwa osób, pojazdu i rzeczy;
7) niezbędne formalności administracyjne;
8) utrzymanie pojazdu w czystości” (źródło: art. 6. pkt 1. ustawy o czasie pracy kierowców).
Na tym jednak nie kończy się czas pracy kierowcy. Wliczają się tutaj też okresy, gdy dana osoba poza przyjętym rozkładem czasu pracy pozostaje na stanowisku pracy w gotowości do jej wykonywania (np. gdy czeka na załadunek lub rozładunek, których przewidywany czas trwania nie jest znany przed wyjazdem albo przed rozpoczęciem). Co więcej, jako czas pracy kierowcy zawodowego traktuje się także 15-minutową przerwę, obowiązkową, jeśli dobowy wymiar czasu pracy wynosi co najmniej 6 godzin.
Do czasu pracy kierowcy nie wliczają się natomiast:
• czas dyżuru, jeżeli podczas niego kierowca nie wykonywał pracy;
• nieusprawiedliwione postoje w czasie prowadzenia pojazdu;
• dobowy nieprzerwany odpoczynek;
• czas odpoczynku kierowcy trwający 5 lub 6 godzin w systemie przerywanego czasu pracy.
Czas pracy kierowcy – zasady
Dobowy i tygodniowy czas pracy kierowcy kształtują się podobnie jak w Kodeksie pracy. Wypełnianie obowiązków nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w pięciodniowym tygodniu pracy, w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy. Rozkłady czasu pracy kierowcy wykonującego przewóz regularny osób są ustalane na okresy nie krótsze niż 2 tygodnie.
Maksymalny tygodniowy czas pracy kierowcy, łącznie z godzinami nadliczbowymi, nie może przekraczać przeciętnie 48 godzin w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy. Z zastrzeżeniem, że tygodniowo może być przedłużony do 60 godzin, jeżeli średni tygodniowy czas nie przekroczy 48 godzin w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy. Trzeba również pamiętać, że wspomniany tygodniowy wymiar czasu pracy obowiązuje kierowcę nawet, gdy pracuje w kilku firmach.
Czas pracy kierowcy – odpoczynek
Przy dobowym odpoczynku, podobnie jak w Kodeksie pracy, obowiązuje prawo do co najmniej 11 nieprzerwanych godzin. Trzeba zaznaczyć, że może on być wykorzystany w pojeździe, który znajduje się na postoju i jest wyposażony w miejsce do spania.
Tygodniowy odpoczynek musi trwać co najmniej 35 godzin. Obejmuje on odpoczynek dobowy kierowcy, przypadający w dniu, w którym rozpoczął się odpoczynek tygodniowy.
Ewidencja i obliczanie czasu pracy kierowcy
Zgodnie z art. 25. ustawy, pracodawca prowadzi ewidencję czasu pracy w formie zapisów na wykresówkach, wydruków danych z karty kierowcy i tachografu cyfrowego, plików pobranych z karty kierowcy i tachografu cyfrowego, innych dokumentów potwierdzających czas pracy i rodzaj wykonywanej czynności oraz opracowanych na tej podstawie rejestrów. Ewidencję czasu pracy zatrudniający przechowuje przez 3 lata po zakończeniu okresu nią objętego.
Podstawa prawna:
art. 6-7, 11-14, 25 Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców (t.j. Dz. U. z 2012 r. poz. 1155 z późn. zm.).