Nocny marek a może ranny ptaszek? Kto z nich ma szansę być wydajniejszym pracownikiem? I czy w ogóle chronotyp snu wpływa na jakość wykonywanych obowiązków?
Chronotyp snu a optymalne godziny pracy
Zacznijmy od wyjaśnienia, czym jest chronotyp. Najprościej mówiąc, to nasz wewnętrzny zegar biologiczny, który wskazuje najlepsze pory na poszczególne aktywności i na odpoczynek. W każdej dobie w organizmie zachodzi cykl zmian, nie tylko w pracy mózgu, ale też w układach krążenia i trawienia, w gospodarce hormonalnej. Ludzie o różnych porach jedzą, są mniej lub bardziej kreatywni, gotowi na większy wysiłek fizyczny i intelektualny. Jednym sprzyja popołudniowa drzemka, innym nie i te kwestie nie wynikają jedynie z przyzwyczajenia, które z dnia na dzień można zmienić.
Najczęściej mówi się o chronotypach porannym, wieczornym oraz pośrednim. W przypadku tego ostatniego zegar biologiczny jest najbardziej zsynchronizowany z porami dnia i nocy – natężeniem światła słonecznego w ciągu doby. Osoby, które mają chronotyp poranny, budzą się przed wschodem Słońca, a wieczorny oznacza przesunięcie aktywności o kilka godzin do przodu.
Kiedy spać i jak zaplanować dzień, aby otrzymywać wysoki poziom energii oraz wydajność w pracy? Nie ma na to jednej metody, która byłaby godna polecenia dla każdego. Tak naprawdę bowiem, zarówno to, ile czasu potrzebujemy, by się wyspać, jak i to, w jakich godzinach pracuje nam się najlepiej, są bardzo indywidualnymi kwestiami. Niemniej, ustalenie własnych preferencji (takich jak optymalny czas snu, rytm dobowy, godziny pracy) może pomóc rozwiązać problemy z zasypianiem czy też niską wydajnością pracy.
Nocny marek i praca rano – sposoby na zwiększenie efektywności pracy
W większości firm pracę zaczyna się rano – o 9:00, 8:00 a nawet 7:00 zatrudnieni muszą być już na swoich stanowiskach. Część z nas nie mają z tym żadnego problemu, ale są i tacy, którzy by nie zasnąć z głową na klawiaturze komputera, potrzebują filiżanki mocnej kawy i silnej motywacji.
Pracująca rano sowa (bo tak określa się często osobę z wieczornym chronotypem), ponieważ późno chadza spać, śpi zazwyczaj krótko, co dodatkowo potęguje poranne problemy z koncentracją, brakiem energii, złym samopoczuciem. Choć nie jest to łatwe, można spróbować systematycznie, ale powoli, przesuwać wskazówki swojego zegara.
Znaczenie ma tutaj nie tylko godzina położenia się do łóżka, ale też takie czynniki, jak wydłużenie czasu ekspozycji na światło słoneczne (przy jednoczesnym ograniczaniu korzystania ze sztucznego światła i ekranów wieczorem), pory posiłków, wysiłek fizyczny, aktywność umysłowa i społeczna.
Typ skowronka w pracy nocnej: jak sobie poradzić?
System zmianowy to duże wyzwania dla pracownika. Zwłaszcza jeśli dotychczas prowadził regularny tryb życia, a praca w godzinach nocnych jest dla niego nowym doświadczeniem. Początki mogą być bardzo trudne pod wieloma względami. Organizm jest zdezorientowany, zaczyna wysyłać sygnały, że tak radykalne zmiany nie są dla niego dobre, zaburza się zegar biologiczny. Jak przestawić wskazówki i czy to w ogóle możliwe? Odpowiedź na to pytanie jest bardzo indywidualna. Wiele osób ze względu na znaczne pogorszenie samopoczucia i stanu zdrowia szybko rezygnuje z pracy nocnej.
Pomóc organizmowi zaakceptować zmianowy tryb pracy może odpowiednia ilość snu w higienicznych warunkach. Osoba wracająca z nocnej zmiany powinna przede wszystkim wyciszyć się, odespać pracę w ciszy i dobrze zaciemnionym pokoju.