Cash pooling, nazywany także umową o wspólnym zarządzaniu płynnością finansową, to metoda zarządzania finansami, która wykorzystywana jest najczęściej w przedsiębiorstwach o rozbudowanej strukturze organizacyjnej, czyli holdingach. Często traktowany jest jako alternatywa dla kredytu. Czym w rzeczywistości jest cash pooling i na czym polega?
Cash pooling - co to jest?
Cash pooling w Polsce nie cieszy się dużą popularnością. Przyczyn takiego stanu rzeczy możemy doszukiwać się choćby w tym, że dotychczas system cash pool nie został uregulowany w polskim prawie. W praktyce jednak stosowany jest najczęściej przez grupy kapitałowe i wykorzystywany jako narzędzie efektywnego zarządzania finansami. Jak to rozumieć? Cash pooling otwiera drogę do zbilansowania sald rachunków różnych spółek, ale należących do tej samej grupy kapitałowej. Kwotą zgromadzoną na wspólnym rachunku zarządza tzw. pool leader, w roli którego bardzo często występuje na przykład bank. Cash pooling pozwala na uniknięcie kosztów, jakie spółka ponosiłaby w przypadku niedoboru środków na koncie, a jednocześnie umożliwia maksymalizację zysków z odsetek od zgromadzonego kapitału.
Niekiedy, w kontekście cash poolingu pojawia się także wątek e-cash pożyczki. Choć omawiany system zakłada przenoszenie pewnych kwot pieniężnych, nie można rozpatrywać go na zasadzie pożyczki. W jej przypadku pożyczkodawca przenosi określoną sumę pieniędzy na rzecz pożyczkobiorcy, a ten zobowiązuje się ją zwrócić w określonym czasie. W transakcjach cash poolingu nie mamy jednak do czynienia z żadnymi zobowiązaniami dotyczącymi ilości środków czy też ich zwrotu.
Cash pool - jak działa?
Cash pooling, choć prezentowany jako niezwykle korzystne rozwiązanie, budzi wiele wątpliwości. Niejasny do końca może być też mechanizm jego działania. Zatem jak funkcjonuje? W dużym uproszczeniu polega on na pokrywaniu niedoborów budżetowych jednej spółki, z nadwyżek wypracowanych przez inną spółkę z tej samej grupy. Jak to możliwe? Spółki te koncentrują swoje zasoby pieniężne na wspólnym koncie, nad którym czuwa właśnie wspomniany wyżej pool leader. Jego rolą jest umiejętne zarządzanie budżetem i rozdysponowanie środków tak, by pokryte zostały ewentualne niedobory na kontach.
Taki sposób zarządzania środkami pieniężnymi nazywany jest kompensatą sald, a w przypadku metody poolu, może przyjąć on jedną z dwóch form. Pierwszą z nich jest tzw. zero balancing cash pooling, czyli koncentracja środków na rachunku. Polega ona na rzeczywistym transferze środków pieniężnych pomiędzy rachunkami grupy kapitałowej celem uzupełnienia braków na którymś z nich. Saldo dodatnie przekazywane jest na rachunek główny, z którego regulowany może zostać ten rachunek, na którym dotychczas widniało saldo ujemne. Drugą formą jest tzw. national cash pooling. Pod tym określeniem kryje się z kolei wirtualne przesyłanie środków. Co to znaczy? Do wiadomości osoby zarządzającej, przesyłane są jedynie salda z rachunków uczestników systemu, a odsetki naliczane są od kwoty netto zgromadzonych kwot. Na co jednak warto zwrócić uwagę to fakt, że żadna ze stron cash poolingu nie zna pochodzenia przesyłanych środków, ani nie wie, na co zostaną one przeznaczone.
Cash pooling a VAT
Z jednej strony, omawiany system jest pewnego rodzaju świadczeniem usług finansowych. Środki gromadzone są na jednym koncie, a następnie przesyłane do poszczególnych podmiotów. W rzeczywistości jednak podmioty nie świadczą między sobą żadnych usług, ponieważ pośrednictwem zajmuje się leader, czyli uczestnik wiodący. W związku z tym mogą pojawić się wątpliwości dotyczące zagadnienia „cash pooling - podatki”. Zatem rozwiewając wszelkie niejasności w temacie „cash pooling a VAT” - operacje przeprowadzane tą metodą nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych i zwolnione są z opodatkowania VAT. Podobnie sytuacja wyglądać będzie w przypadku chociażby banku będącego pool leaderem, ponieważ usługi pośrednictwa finansowego korzystają ze zwolnienia z podatku VAT.