„Straciłam pracę, co teraz?” – takie pytanie w obecnym czasie może zadawać sobie wiele osób. Zwolnienia pracowników związane z trudną sytuacją ekonomiczną przybierają na sile w czasach spowolnienia gospodarczego. Coraz częściej jednak firmy starają się wesprzeć zwalnianą kadrę poprzez outplacement. Na czym polega taka pomoc i czy warto z niej skorzystać, jeśli to nas dotknie utrata stanowiska pracy?
Outplacement - co to?
Outplacement to różnego rodzaju działania, których podmiotem jest pracownik zagrożony utratą pracy, a które mają na celu wsparcie go w trudnej sytuacji, w jakiej się znajduje i pomoc w lepszym poradzeniu sobie z tym przykrym doświadczeniem – wyjaśnia Joanna Rutkowska, dyrektor HR w agencji usług HR Trenkwalder Polska, która wielokrotnie prowadziła programy outplacementowe dla firm.
Outplacement jest finansowany przez firmę, która zwalnia pracownika. Pracownik, który korzysta z takiej pomocy, nie ponosi żadnych kosztów.
Zwolniony pracownik - dlaczego firmy pomagają byłym współpracownikom?
Przedsiębiorstwo, które decyduje się na outplacement, nazywany również jako tzw. zwolnienia monitorowane, robi to z różnych względów: bo taka właśnie obowiązuje kultura organizacyjna w tej firmie, gdyż odnosi się z empatią w stosunku do zwalnianego pracownika, bo takie firma ma reguły postępowania w stosunku do swoich pracowników, szczególnie, że zwolnienia następują z reguły z przyczyn ekonomicznych – reorganizacji, utraty płynności finansowej, zmian biznesowych, które jej dotyczą. Wynikająca z nich utrata pracy to sytuacja bardzo trudna dla każdego pracownika, niezależnie od tego, jakie stanowisko zajmował i ile lat przepracował w firmie.
Joanna Rutkowska podkreśla: Naturalną koleją rzeczy jest to, że u pracownika dotkniętego przez zwolnienia pracownicze pojawia się żal, złość i bardzo często ta sytuacja uderza w poczucie własnej wartości, a to bardzo mocno wpływa na to, w jaki sposób człowiek radzi sobie w poszukiwaniu pracy, prezentowaniu się na spotkaniach, sposobie mówienia o swojej przyszłej karierze zawodowej. Zajęcia prowadzone w ramach outplacementu pozwalają zaopiekować się osobą w takiej sytuacji.
Dodatkowo, jeśli przez dłuższy okres ścieżka kariery zawodowej zwolnionego pracownika była związana z jednym przedsiębiorstwem, to osoba taka może nie orientować się we współczesnych wymaganiach rynku pracy. Outplacement oferuje również narzędziowe wsparcie dla pracownika: pomoc w napisaniu CV, gdzie i w jaki sposób szukać pracy, wiedzę jak odpowiedzieć na trudne pytania na rozmowie o pracę, jak budować i wykorzystywać networking. To sprawia, że taka osoba ma szansę szybciej zrealizować kolejne plany zawodowe.
Outplacement po polsku
W naszym kraju programy outplacementowe są stosunkowo nowe - intensywnie i powszechnie zaczęły się dopiero rozwijać w latach 2000. Najczęściej prowadzone są albo wewnętrznie przez działy HR, albo – częściej – przez wyspecjalizowane firmy świadczące usługi HR.
Teraz faktycznie, ze względu na trudną sytuację na rynku pracy oraz zwolnienia w korporacjach i przedsiębiorstwach, realizujemy takich programów więcej niż w ostatnich latach. Widać też, że rynek dojrzał pod względem kultury pracy i firmy, w których ma miejsce zwolnienie pracownika z przyczyn ekonomicznych, chcą temu pracownikowi lub całej grupie, pomóc poradzić sobie z nową sytuacją - podkreśla Rutkowska.
Pomoc w znalezieniu pracy – na czym może polegać?
Przede wszystkim warto pamiętać, że outplacement nie polega na tym lub tylko na tym, że my, jako agencja realizująca taką usługę, znajdujemy nową pracę zwalnianemu pracownikowi – precyzuje ekspert z Trenkwalder Polska.
Oczywiście, ponieważ jesteśmy również agencją pracy, staramy się zaproponować uczestnikom programu outplacementowego konkretne oferty pracy, ale tak naprawdę docelowo w outplacemencie chodzi o to, by zwolniony pracownik dostał narzędzia, dzięki którym sam będzie sobie mógł radzić, poszukując dla siebie nowego miejsca, w którym będzie mógł zarabiać i realizować się zawodowo, kiedy już outplacement się skończy – wyjaśnia Rutkowska. Zazwyczaj takie programy trwają nie dłużej niż 1-3 miesiące, a bywa, że jest to niewystarczający czas na znalezienie nowego zatrudniania.
Rodzaje outplacementu
Wyróżnia się trzy główne rodzaje wsparcia dla osób zwalnianych:
• outplacement indywidualny (realizowany dla osób na stanowiskach specjalistycznych, managerskich), dla stanowisk zarządczych występuję w formie executive,
• outplacement grupowy (realizowany dla grup pracowników zwalnianych np. w wyniku redukcji etatów lub likwidacji działów firmy),
• outplacement mieszany (realizowany dla grup oraz pojedynczych stanowisk i obejmujący zarówno pracę grupową jak i indywidualną).
Outplacement indywidualny to wysokie koszty, trwa zazwyczaj dłużej, wykorzystywane są w nim różne dodatkowe narzędzia psychometryczne. Program przygotowywany jest indywidualnie pod konkretne potrzeby pracownika, z uwzględnieniem jego oczekiwań” – wyjaśnia Joanna Rutkowska. Równie często pracujemy z całymi zespołami – np. kiedy firma zdecydowała się na zwolnienia grupowe pracowników i trzeba pomóc kilkunastu czy nawet kilkudziesięciu osobom.
Outplacement w praktyce - jak to działa?
Program outplacementu może zostać zaprojektowany na okres kilku tygodni lub nawet kilku miesięcy. W czasie jego trwania odbywają się spotkania indywidualne oraz grupowe z uczestnikami. W ramach szkoleń, warsztatów oraz sesji wspierających, uczestnicy nabywają zarówno nowych kompetencji jak i dystansu to trudnego wydarzenia, jakim jest utrata pracy.
Często doradzam swoim podopiecznym, by nie szukać pracy od razu po jej utracie. Taka sytuacja przypomina proces żałoby – człowiek jest rozżalony, odrętwiały, pojawia się gniew, żal, poczucie niesprawiedliwości i dopiero po jakimś czasie adaptujemy się do nowej sytuacji. Dobrze jest, aby w takim trudnym stanie emocjonalnym nie chodzić na spotkania rekrutacyjne, dlatego że trudno być przekonywującym i atrakcyjnym dla nowego pracodawcy. Dobrze jest dać sobie czas na ochłonięcie. Niestety nie zawsze taka przerwa jest w życiu pracownika możliwa. Niekiedy szukanie nowej pracy trzeba rozpocząć od razu – opowiada Rutkowska. I naszą rolą jest ich do tego przygotować.
Wsparcie pracowników, które oferujemy, pomaga im dostrzec te elementy, które sprawiały, że byli dobrymi pracownikami. Mimo tego, że ich poczucie wartości spada, zaczynają dostrzegać swoje mocne strony, plusy, które sprawiały, że przez ileś lat pracowali w firmie. To zaś pozwala się zmotywować do szukania pracy i lepiej prezentować na spotkaniach z potencjalnym pracodawcą – wyjaśnia ekspert Trenkwalder Polska.
Program outplacement - dlaczego warto skorzystać z pomocy?
Z punktu widzenia pracownika outplacement ma wiele korzyści, m.in.:
• profesjonalne CV – eksperci pomagają dopasować dokumenty aplikacyjne do współczesnych wymagań rynku pracy,
• przygotowanie do rozmowy kwalifikacyjnej,
• budowanie sieci kontaktów, które mogą przełożyć się na oferty pracy czy polecenia do pracy,
• nauka aktywnego szukania pracy i korzystania z nowoczesnych rozwiązań.
Te praktyczne elementy są, wbrew pozorom, bardzo ważne – podkreśla ekspert Trenkwalder. Wielu osobom, zwłaszcza tym, które długo nie szukały pracy, bo pracowały w firmie wiele lat, taka pomoc jest bardzo potrzebna. Po zajęciach nasi uczestnicy programów outplacementu wiedzą, gdzie szukać pracy, jak jej szukać, które portale przynoszą lepsze efekty, co działa, a czego nie robić. Uczymy, jak odpowiadać na niektóre trudne pytania – na przykład właśnie te, o utratę pracy.
1. Otrzymasz pomoc w znalezieniu pracy – albo bezpośrednią (konkretne oferty pracy) albo taką, która pozwoli Ci lepiej i bardziej efektywnie szukać pracy teraz i w przyszłości,
2. Spotkasz się z ludźmi, którzy rozumieją Twoją sytuację i wiedzą, co przeżywasz. Szybciej i sprawniej uporasz się z emocjami. W mniejszym stopniu będą one negatywnie wpływać na Ciebie, twoją rodzinę i karierę zawodową. Opanujesz strach.
3. Dowiesz się, jaka jest obecna sytuacja na rynku pracy w Polsce. Zyskasz pomysły na rozwój kariery czy przebranżowienie.
Czy brać udział w outplacemencie proponowanym przez pracodawcę?
Joanna Rutkowska, która przeprowadziła wiele takich działań radzi: Bez względu na to, jak rozbudowany jest program, który oferuje Ci pracodawca – korzystaj! Możesz tylko zyskać!
Z doświadczenia firm prowadzących outplacement wynika, że bardzo często pracownicy, których dotknęły zwolnienia w pracy, nie chcą korzystać z pomocy oferowanej przez pracodawcę. Powody są różne, choć najczęściej stoją za nimi negatywne emocje odczuwane wobec pracodawcy lub obawa przed tym, by do pracodawcy nie dotarły opinie, jakie ma o nim pracownik.
Warto wiedzieć, że firmy oferujące wsparcie outplacementowe nie dzielą się z firmą żadnymi informacjami uzyskiwanymi od pracowników. Przy realizacji projektu udostępniamy tylko dane statystyczne – np. ile osób wzięło udział w projekcie, ilu udało się znaleźć pracę, ale wszystko to, co dzieje się w czasie takich spotkań, pozostaje między nami a pracownikami, którym pomagamy. To tajemnica zawodowa – wyjaśnia Rutkowska.
