Niemiła, czepliwa koleżanka? Działający na nerwy żartowniś, prowokujący nieśmiesznymi dowcipami? A może szef, który bezpodstawnie oskarża o najróżniejsze przewinienia… Każdy z nas spotkał się lub spotka z sytuacją konfliktową w miejscu pracy. Należy wiedzieć, jakie działania podjąć, by bez agresji i wrogości rozwiązać spór.
Spis treści
Konflikty w pracy – dlaczego do nich dochodzi?
Konflikt w miejscu pracy może pojawić się na różnych płaszczyznach – między współpracownikami, między przełożonym a pracownikiem, podczas pracy zespołowej. Dość często spotykany jest też konflikt pokoleniowy. W pracy nie wybieramy współpracowników, ale musimy nauczyć się z nimi funkcjonować. Nie wszyscy od razu potrafią znaleźć nić porozumienia. Dlatego liczy się rola menedżera, umiejętnie prowadzącego swój zespół.
Każdy konflikt ma jakąś przyczynę. Problemy nie biorą się znikąd. Co może powodować spięcia w pracy? Przede wszystkim różnice między współpracownikami na wielu płaszczyznach – od płci, wieku, poziomu wykształcenia, po inne wartości i światopogląd. Do konfliktowych sytuacji dochodzi również, kiedy brakuje pozytywnych czynników wpływających na atmosferę w pracy. Gdy mamy niejasny podział zadań i odpowiedzialności, niesprawiedliwe delegowanie zadań itd.
Bardzo często przyczyną nieporozumień są źle lub niedokładnie określone kompetencje członków zespołu. Nie wiedząc do końca, kto, za co odpowiada, pracownicy mogą wchodzić sobie w drogę lub np. w ogóle nie podejmować realizacji jakiegoś tematu istotnego dla projektu. Jeśli zespół jest na bieżąco informowany o wszelkich zmianach w zakresie swoich obowiązków, ma jasno podany zbiór zadań, za które ponosi odpowiedzialność, ryzyko konfliktów zdecydowanie spada.
Konflikty w miejscu pracy – rodzaje
Rodzaje konfliktów w pracy możemy wyróżnić z uwagi na kilka czynników, np. na przedmiot (konflikty rzeczowe i emocjonalne) czy na zasięg (konflikt między grupami, między jednostkami lub konflikt interpersonalny).
Uwzględniając przyczyny występowania konfliktów w pracy, można wyróżnić:
- konflikt interesów – pojawia się, kiedy w firmie panuje zbyt duża konkurencja między pracownikami, gdy ktoś chce zaspokoić swoje dążenia, nawet kosztem innych osób,
- konflikt strukturalny – wynika z jakichś zewnętrznych uwarunkowań, np. źle zorganizowanej struktury organizacyjnej, deficycie czasu czy braku decyzyjności w projekcie itd.,
- konflikt danych – powoduje go dezinformacja lub deficyt potrzebnych do pracy informacji, kiedy obie strony konfliktu inaczej interpretują wytyczne,
- konflikt relacji – wynika z uprzedzeń, stereotypów, niezrozumienia drugiej strony i silnych, nieuzasadnionych negatywnych emocji,
- konflikt wartości – dochodzi do niego, kiedy jedna strona eksponuje swoje wartości bez poszanowania dla odmiennych wartości drugiej strony.
Skutki konfliktów w pracy
Konflikty, chociaż kojarzą nam się negatywnie, mają zarówno dobre, jak i złe skutki. Kluczowe dla efektów sporu jest to, czy został rozwiązany w sposób konstruktywny.
Do pozytywnych następstw konfliktów w pracy można zaliczyć oczyszczenie atmosfery, co ma wpływ na wzrost motywacji do działania, zaangażowanie, budowanie zaufania między współpracownikami.
Konflikty pokazują, gdzie leżał problem, co w zespole szwankowało, pomagają pracownikom zrozumieć stanowisko i motywacje innych. Z taką wiedzą łatwiej o nowe, lepsze pomysły, sprzyjające efektywnej pracy. Rozwiązany konflikt daje również poczucie sprawiedliwości.
Jeśli jednak konflikt zamiast konstruktywnego ma destruktywny charakter, może wzmagać dystans między pracownikami oraz potęgować złą atmosferę, w której bardzo trudno się pracuje. W konfliktowych sytuacjach nie ma współpracy, wręcz przeciwnie – każdy stara się udowodnić swoje racje i różnice między ludźmi jeszcze bardziej się pogłębiają. Znika zaufanie, lojalność, a wraz z nimi chęć do pracy.
Jak rozwiązywać konflikty w pracy?
Bardzo często zdarza się, że osoby, między którymi narodził się konflikt w miejscu pracy, próbują go przeczekać, unikając wzajemnych kontaktów. Niejednokrotnie łączy się to z cichym komentowaniem zachowań drugiej strony, ale również brakiem jakichkolwiek działań zmierzających do wyjaśnienia sporu. Obopólna niechęć narasta, odbijając się zarówno na pracy poszczególnych pracowników, jak i całego zespołu. Lekiem na taką „cichą wojnę” może być skonfrontowanie kłócących się stron w obecności mediatora, np. managera.
Taka inicjatywa pomoże wyjaśnić powstałe nieporozumienie. Uczestnictwo osoby, która w profesjonalny sposób będzie w stanie przeanalizować źródła konfliktu, w znacznym stopniu ułatwi zakończenie sporu. Mediator, z racji swojej bezstronności i autorytetu, podejmie odpowiednie kroki, by na przyszłość uniknąć powtórzenia podobnej sytuacji.
Ważne jest, by każda reakcja przełożonego na konflikt między pracownikami w pracy była przemyślana, a postanowienia mające na celu jego rozwiązanie – konsekwentnie realizowane. Wpłynie to na motywację zespołu, zwiększenie produktywności, poczucie bezpieczeństwa i stabilizację.
Tłumienie w sobie agresji, lęków i żalów jest wyłącznie autodestrukcyjne, na pewno zaś nie przynosi rozwiązania. Wzrasta bowiem poziom stresu, spada motywacja do pracy oraz jakość podejmowanych zawodowych działań. Dlatego rozmowa jest koniecznością. Bez ustalenia wspólnego stanowiska oraz akceptowalnego dla obu stron kompromisu trudno wyobrazić sobie codzienną pracę.
Kiedy najlepiej przeprowadzić taką rozmowę? Niezależnie od tego, czy sprawą zajmuje się manager, czy też jedna ze stron podejmuje próbę porozumienia, wybranie właściwego czasu na dyskusję może w znaczny sposób przyczynić się do zażegnania sporu lub też przeciwnie, tylko go zaognić. Warto przeczekać pierwsze emocje i zdecydować się na rozmowę, gdy nie będą one już tak silne. Pozwoli to zachować dystans do tego, co wydarzyło się w przeszłości, a jednocześnie mieć pełną wiedzę na temat przyczyn zajścia. Z drugiej strony zbytnie odwlekanie spotkania z „przeciwnikiem” też nie jest najlepszym pomysłem: może się bowiem okazać, że druga strona z powodu upływu czasu wypacza rzeczywistość. Przez to dojście do porozumienia okaże się trudniejsze, niż to było zakładane.