XVI Ogólnopolskie Forum Prawa Pracy: nowe wyzwania przed pracodawcami w 2016 roku
2015-10-19
13 października 2015 roku w Warszawie odbyło się XVI Ogólnopolskie Forum Prawa Pracy poświęcone analizie uchwalonych zmian Kodeksu pracy w zakresie stosowania umów terminowych, a także kontrowersjom przy kontrolowaniu przez ZUS zasadności zawierania umów o dzieło. W Forum wzięło udział ponad 200 osób, reprezentujących służby kadrowe pracodawców z różnych sektorów. Była to doskonała okazja do poznania opinii ekspertów reprezentujących wszystkie zainteresowane strony: pracodawców, związki zawodowe, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej oraz Państwową Inspekcję Pracy.
Organizatorem Forum była SEKA SA, firma działająca od 1988 roku, świadcząca usługi m.in. doradztwa w zakresie prawa pracy i szkoleń, która od kilku lat organizuje coroczne Forum, na którym poruszane są aktualne kwestie ważne dla każdego pracodawcy.
W pierwszej części spotkania skupiono się na kwestii nowelizacji Kodeksu pracy w zakresie tzw. umów terminowych. Słowo wstępne wygłosiła Anita Gwarek, Dyrektor Departamentu Prawa Pracy w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej. Zwróciła uwagę na 3 przesłanki zmian, mianowicie: wszczęcie postępowania przez Komisję Europejską w zakresie uspójnienia okresów wypowiedzenia obowiązujących w przypadku umów o pracę na czas nieokreślony i określony; wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej oraz działania rządu polskiego mające na celu przeciwdziałanie nadużyciom stosowania umów terminowych. W efekcie prowadzonych prac, znowelizowane przepisy Kodeksu Pracy będą obowiązywać od 22 lutego 2016 roku, w 6 miesięcy od daty opublikowania podpisanej ustawy.
W dalszej kolejności punkt widzenia pracodawców oraz konsekwencje zmian zaprezentował Robert Maliszewski, Dyrektor Działu Prawnego w SEKA SA, a następnie Paweł Śmigielski, reprezentujący środowisko pracowników z ramienia OPZZ. Obaj mówcy wskazali na kompleksowość nowych rozwiązań oraz na fakt trudności pogodzenia różnych stanowisk. Najwięcej czasu poświęcono na omówienie tzw. przepisów przejściowych i ich interpretację.
Z dniem 22 lutego 2016 roku pracodawcy będą mogli zawierać jedynie trzy rodzaje umów z pracownikami: umowy na czas próbny oraz umowy na czas określony i nieokreślony. Jednak zmienione zostaną warunki obowiązywania umów na czas określony. Z punktu widzenia pracodawców najważniejsze zmiany Kodeksu pracy dotyczą: wyeliminowania umów na czas wykonywania określonej pracy; wprowadzenie zaostrzonych limitów dotyczących zawierania umów na czas określony; znacznego wydłużenia okresów wypowiedzenia umów na czas określony oraz wprowadzenia formalnej podstawy prawnej do zwolnienia pracownika w okresie wypowiedzenia z obowiązku świadczenia pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.
Okres zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas określony oraz łączny okres zatrudnienia na podstawie takich umów zawieranych między tymi samymi stronami nie będzie mógł przekraczać
33 miesięcy, a łączna liczba tych umów nie będzie mogła przekraczać trzech. Obecnie strony,
tj. pracownik i pracodawca mogą zawrzeć maksymalnie dwie umowy na czas określony, a kolejna staje się automatycznie umową na czas nieokreślony. Jednak ten przepis obecnie doznaje wyjątku jeśli przerwa w zatrudnieniu pomiędzy umowami wynosi więcej niż 1 miesiąc, Nowelizacja znosi taką możliwość .
W ramach umów na czas określony, poza limitami, będą mogły być zawierane umowy na zastępstwo, na czas kadencji oraz na wykonanie prac sezonowych i dorywczych. Ustawodawca przewidział także 4. wyjątek , mianowicie pracodawcy będą mogli skorzystać z umowy na czas określony nie bacząc na limity w przypadkach uzasadnionych przyczynami obiektywnymi leżącymi po jego stronie (np. terminowy projekt naukowy finansowany z grantów). Przesłanka ta w ocenie Dyrektora Roberta Maliszewskiego będzie rodzić w przyszłości duże wątpliwości interpretacyjne.
Pierwszą część spotkania zakończyła dyskusja z udziałem zaproszonych ekspertów, takich jak:
dr Grażyna Spytek-Bandurska, Ekspert Departamentu Dialogu Społecznego i Stosunków Pracy Konfederacji Lewiatan; Anita Gwarek z Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, Anna Martuszewicz z Głównego Inspektoratu Pracy oraz Robert Maliszewski z firmy SEKA i Paweł Śmigielski z ramienia OPZZ.
W części popołudniowej omówiono kwestie kontroli przeprowadzanych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych w zakresie stosowania umów o dzieło. Niestety przedstawiciel ZUS nie przyjął zaproszenia do debaty, zatem dyskusja była prowadzona jedynie w gronie pracodawców i ekspertów. Zwrócono uwagę na rosnącą liczbę kontroli oraz na fakt niejednolitego interpretowania przepisów dotyczących umów o dzieło Kontrowersje wynikają przede wszystkim z różnego definiowania czym jest dzieło oraz jakie przesłanki prawne determinują czy dane zadanie jest dziełem (umowa rezultatu) a nie zleceniem (umowa starannego działania ). Wątpliwości, te wykorzystywane są w takcie kontroli ZUS, w efekcie czego, często w sposób kontrowersyjny, dochodzi do obciążania przedsiębiorców zaległymi składkami na ubezpieczenia społeczne.
Tak duże wątpliwości dotyczące umów o dzieło i ich kontroli w sferze ubezpieczeń społecznych, stały się powodem podjętych niedawno rozmów pomiędzy Konfederacją Lewiatan a Zakładem Ubezpieczeń Społecznych. Mają one na celu działania edukacyjno-prewencyjne tj. uporządkowanie interpretacji prawnych oraz zmianę nastawienia urzędników do pracodawców, tym samym zagwarantowanie równego traktowania wszystkich podmiotów kontrolowanych przez ZUS.
W dalszej części wysłuchano opinii zaproszonych pracodawców, którzy od lat są kontrolowani przez ZUS oraz przedstawicieli prawa – naukowców i praktyków. Wskazali oni w aspekcie prowadzonych postępowań kontrolnych na niespójność przepisów wynikających m.in. ze stosowania dwóch różnych źródeł: Kodeksu Cywilnego oraz Kodeksu Postępowania Cywilnego , a także Kodeksu Postępowania Administracyjnego oraz na fakt odmiennych zasad oskładkowania umów o dzieło i umów zlecenia. Zgodnie przyznano, że należy dążyć do uproszczenia regulacji prawnych, wskazywania jednolitej drogi interpretacji prawa co sprzyja stabilizacji prowadzenia działalności przez przedsiębiorców.